Nuie Wereld
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Nuie Wereld is 'ne alternatieve naom veur de bei Amerika's, en soms bij oetbreiing ouch Australië. De oetdrökking woort, in de Latiense vörm novus mundus, veur 't iers gebruuk door Amerigo Vespucci, dee ouch Amerika nao zien eige neumde. Heer deeg dit in 'ne breef aon Lorenzo de' Medici, naotot heer tot de conclusie waor gekoume tot Columbus neet nao Indië waor gevare meh op e nui continent waor gestuit. D'n Awwe Wereld umvat Europa, Azië en Afrika; 't gebeed boe de Europese gelierde in de middeliewe al weet vaan hadde.
Allewijl weurt de term Nuie Wereld in twie contexte gebruuk. Ierstens in de biogeografie: in de bei Amerika's leve dèks wezelek aander bieste es op de drei continente vaan d'n Awwe Wereld. Me oondersjeit 't Paleotropisch gebeed en 't Neotropisch gebeed, wie ouch 't Palearctisch gebeed en 't Nearctisch gebeed. Mieljoene jaore vaan oonderling isolatie höbbe beveurbeeld gezörg veur Ape vaan de Nuie Wereld. In de twiede plaots gebruuk me de term Nuie Wereld in culturele zin. De besjavinge vaan de bei Amerika's höbbe ziech bekans compleet geïsoleerd oontwikkeld vaan die in Azië, Europa en Afrika. Ouch de nuier culture, die de Europeaone nao de Amerika's brachte, zien hunnen eige weeg gegaange.
