Geiser

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Dit artikel geit euvere netuurlike waterbrón; veure waterkaetel, zuuch: geizer.

'ne Geiser (oetspraok mit sleiptoean: gei~zər) is 'n netuurlike heitwaterbrón die dore aerdwurmdje wuuertj verwurmp en op min of mieë gezatje tiejen e mingsel van heit water en stoum de lóch in spötj. 't Is e vólkanisch versjiensel. De term "geiser" kump oet 't Ieslandjs geysir.

Netuurlike geisers zeen hieël zeldjzaam. Häör bestaon kump door 'n kómbinaasje van geologie en klimaat die mer op 'n paar plaatsen oppe aerd veurkump. Geisers zeen van drie factoren aafhenkelik: 'n waterverzörging inne vorm van 'n waterhajendje gróndjlaog, 'n wurmdjebrón ('n mantjelpluum) en minstes ei rizzervwaar mit biebehuuerendj leijingssysteem.

't Aantaal aan geisers verangertj doordet zie snel inaktief kónne waeren en in zeldjzaam vel juus weer kónne waere geaktiveerdj door aerdsjóddele. Wiejer besteit 't gevaor det geisers inaktief waere door 't gebroek van geothermische energie, wodoor de besjikbaar wurmdje aafnump en 't waterpiel daaltj. Hiedoor wuuertj de geiser inaktief.

Verwantj aan geisers zeen de blaosgater. Dit zeen läöker inne rotse langs de zieë. De golve de grot ónger 't laok bereike, wuuertj 't water mit kraf ómhoeaggeduudj en spötj 't via 't blaosgaat nao boete.

Groeate clusters wo väöl geisers biejein veurkómme zeen:

• Yellowstone National Park inne staot Wyoming inne Vereinigdje Staote;
• Ieslandj;
• 't vólkanisch gebied Taupo op 't Naordereilandj van Nuuj-Zieëlandj;
• Kamtsjatka in Róslandj;
• El Tatio, Chili;
• Umnak Island, Alaska.

Boete dees clusters kómme individueel geisers nag op versjillige anger plaatse versprèdj euvere aerd veur.