Viti

Viti,^[1] vel Fidgis Insulae,^[2] vel Insulae Vitienses^[3][4] (rite Anglice Republic of Fiji; Vitiane Matanitu Tu-Vaka-i-koya ko Viti; Hindi फ़िजी) sunt civitas sui iuris in Australi Oceano Pacifico sita, circulus 322 insularum, quorum 106 perpetuo incoluntur; praeter quas sunt circa 522 insulae minutae. Duo magnae insulae, Viti Levu et Vanua Levu, circa 87 centesimas totius civium numeri sustinent.

Primi insularum Vitiensium incolae, Austronesii fortasse ex Vanuatu immigrantes, venierunt valde antequam saeculum septimum decimum, cum Abel Tasman explorator insulas attigit.

Usque ad saeculum undevicensimum, Europaei has insulas non colonizaverant^? ut continenter occuparentur. Anno 1874, in insulas advenit Britannica dominatio. Libertas insulanis concessa est anno 1970. Democraticum regimen duabus seditionibus militaribus interruptum est, nam gubernatio ab Indica communitate dominata percepta est.

Constitutio anni 1990 autochthonis Vitiensium Melanesiis favit, sed Indicorum incolarum emigrationem gravem provocavit. Incolarum amissio consequentiam oeconomicas angustias habuit, sed maximam partem Melanesiis firmavit. Decretae emendationes anni 1997, constitutionem aequam fecerunt. Libera et tranquilla comitia anni 1999 ab Indovitiense ductam gubernationem constituere permiserunt. Insulae Vitienses saepe ponderis sodales in missionibus pacis sustentandae Consociationis Nationum in diversis mundi regionibus. Nova seditio militaris, die 5 Decembris 2006, imperium duci virium armatarum, contranavarcho Francisco Bainimarama dat et democratica instituta, a contione inepta deminuendo phyletico odio inter ethnicas communitates putata, abrogat.

Dux civitatis Insularum Vitiensium est praeses, magno consilio ducum per quinquennium electus. Praeses primum administrum et consilium conclavis repraesentantium, septuaginta et una scamna habens, nominat. Aliquae parlamenti scamna in principales ethnicos Vitiensium circulos seponuntur, dum reliquae aperiuntur. Senatus, superius parlamenti conclave, triginta quattuor scamna habet.

Quamquam divisio administrativa archipelagi multum ordinatione sociali traditionali Vitiensi fundatur sic ut alia aliam crebro se secent, de duabus dissimillimis structuris agitur.

Insulae Vitienses in quattuor magnas regiones divisae est:

• Regio Media
• Regio Septentrionalis
• Regio Occidentalis
• Regio Orientalis

Insula Rotuma, obnoxia putata, separatim describitur.

Quaeque regio etiam in provincias (yasana), quorum sunt quattuordecim, subdividuntur. Singulis provinciis singula consilia provincialia sunt, singulis quibus singuli praesides consiliares (roko tui) praesunt.

Regio	Provincia (Nomen Latinizatum)	Nomen Vitiane	Praeses consiliaris	Superficies (km²)	Incolae anno 1996
Media	Naitasirium	Naitasiri	Ratus Salomo Boserau	1666	126 641
Media	Namosium	Namosi	Ratus Kiniviliame Taukeinikoro	570	5742
Media	Reva	Rewa	Non est	272	101 547
Media	Serua	Serua	830	15 461
Media	Taelevu	Tailevu	Iosepha Seruilagilagi	755	48 216
Septentrionalis	Bua	Bua	Ratus Philemon Ralogaivau	2816	44 821
Septentrionalis	Dacaudroveum	Cakaudrove	Sitivenius Rabuka	2816	44 821
Septentrionalis	Macuata	Macuata	Ratus Aisea Katonivere	2004	80 207
Orientalis	Cadavu	Kadavu	Ratus Josateki Nawalowalo	478	9535
Orientalis	Lau	Lau	Ratus Iosepha Basulu	487	12 211
Orientalis	Lomaevitium	Lomaiviti	Ratus Jo Lewanavanua	411	16 214
Occidentalis	Ba	Ba	Ratus Ovini Bokini	2634	192 197
Occidentalis	Nadroga Navosa	Nadroga-Navosa	Ratus Sakiusa Makutu	2385	54 083
Occidentalis	Ra	Ra	Simon Naikarua	1341	30 904
	Rotuma	Rotuma	Iniimus Managreve	46	2810

Provinciae etiam in districtibus (Vitiane tikina cokavata) divisae sunt, excepta provincia Lau, uno aut duo districtis (tikina vou) composita. Hoc in plano^? divisio administrativa et traditionalis se dividunt plus. Namque haec subdistricta secundum casus adhuc plurimos pagos (koro) glomerare possunt. Duces (ratu) semper his pagis praesunt qui oppidi praetoris (turanga ni koro) munere funguntur, inter quos generatim unus plano subdistricti^? repraesentandorum eorum munus obit.

Urbana in zona, ordinatio sensibiliter differt. Iam coloniali in epocha,^? auctoritates Britannicae systema municipale a consilio, ab oppidi praefectore, ab administratione compositum ad gerendas urbes instituerunt. Oppidi praefector^? e maxima consilii municipalis parte per triennem periodum eligitur. Hae urbes quorum numerus se augere non desinit secundum demographicas exigentias hodie duodecim sunt (nominibus Latinizatis): Ba, Labasa, Lamium, Lautoka, Levuka, Nadi, Nasinu, Nausori, Savusavu, Sigatoka, Suva, et Tavua.

Archipelagus Vitiense in circa 322 insulis consistit, quarum tertia pars vacua est. Duae insulae praecipuissimae Viti Levu ('Viti Magni') et Vanua Levu ('Magna Terra') sunt. In Magna Vitiensi est Suva caput, et fere a tribus quartis partibus incolarum incolatur. Insulae montuosae sunt, cum verticibus 1200 metra altis et tropicis silvis oblitae.

Insulae Vitienses, cum silvis, metallis et opibus ichthycis, oeconomiarum expeditarum inter insulas Pacifici unam possident, quamquam adhuc magna pars oeconomia subsistentiae sit. Sacchari exportationes et periegetica industria crescens (circa 300 000 ad 400 000 periegetarum in singulos annos) principales externorum nummorum fontes sunt. Sacchari industria tertiam industrialis activitatis partem componit. Lomgae^? morae problemata, inter alia, exigua pecuniariae collocationis fenora et sat incerta proprietatis iura sunt. Politica agitatio in insulis gravem impactum^? habuit: oeconomia 2.8 centesimae anno 2000 minuta est et anno 2001 solum accrevit 1 centesimam. Grapheum periegeticum Vitiense adventus salutatorum planum aequum quam ante seditionem anni 2002 attecturos esse sperant. Gubernationis capacitas dominandae futurorum sumptuum existimationi (cuius augurium anno 2002 damnum nitidum 6 centesimae) e politicae stabilitatis regressu et e pecuniariorum collocatorum fide pendebit. Internationalis aeroportus in Nadis Vitienses communicat.

Vitienses praecipue formantur ab Vitiensibus autochthonibus, populo cum ascendentibus mixtis inter Polynesios (partim Tonganos) Melanesiosque (54.3%) et Indovitienses (38.1%), ex Indicis stipulatis operariis in insulas a Britannicis saeculo nono latis oriundos. Indicorum oriundorum percentatio^? per ultima decennia migrationis causa ob varias rationes significative inclinavit. Etiam parvus sed significativus e stipulatis operariis ex Insulis Salomonicis oriundorum globus est.

Circa 1.2 centesimae Rotumani—Rotumae Insulae autochtones, quorum cultura Tonganae aut Samoanae similior quam Vitiensis reliquae est—sunt.^? Etiam parvus Europaeorum circulus, sed oeconomice significans,^? Sinenses et alii allophyli sunt.

Relationes inter ethnicos Vitienses et Indovitienses politico plano crebro "tensae fuerunt," et intentio^? inter duas communitates politiam in insulis per praeteritas generationes dominatus est. Intentionis planum^? inter dissimiles nationis regiones variat. Etiam bonae indicationes^? phyleticae harmoniae cum culturalium religiosarumque feriarum agnitione ab omnibus phylis in Insulis Vitiensibus sunt.

Religio una praecipuarum dissimilitudinum inter Vitienses indigenas et Indovitienses, aliis obruenter Christianis (97.2% secundum censum anni 1996), et aliis praesertim Hinduistis (70.7%) et Muslimis (17.9%).

Principalis Christiana fides Ecclesia Methodista Vitiensis et Rotumana est. Cum 36.2 centesimis omnium incolarum (fere duabus tertiis partibus ethnicorum Vitiensium inclusis), sua ratio incolarum maior in Insulis Vitiensibus quam in aliavis civitate mundi. Catholici Romani (8.9%), Concilia Dei (4%), et Adventistae Septimi Diei (2.9%) significantes etiam sunt. Insulae Vitienses sunt etiam basis^? Anglicanae Dioecesi Polynesiae (Ecclesiae Anglicanae in Aotearoa et Polynesia pars). Quae et aliae fides etiam parvum Indovitiensium fidelium numerum habent; omnium generum Christiani Indovitiensium 6.1 centesimas comprehendunt. Principalis Romana Catholica activitas^? missionaria per Vicariatum Apostolicum Vitiensem conducitur.

Hinduistae praesertim ad sectam Sanātana Dharma (Sanscritice सनातन धर्म) (74.3% omnium Indorum) pertinent si non incerti (22%). Secta Ārya Samāj (Sanscritice आर्य समाज्) congregationem circa 3.7% omnium Indorum in Insulis Vitiensibus firmat.

Muslimi praecipue Sunnitae (59.7%) et Siitae (36.7%) sunt cum Ahmadico allophylo (3.6%) haeretico a orthodoxioribus Muslimis putato. Religio Sichica 0.9% Indovitiensium hominum, aut 0.4% nationalium hominum in Vitiensibus insulis amplectitur. Quorum antecessores ex Aquae Quinque, Indica regione, venerunt. Religio Bahāīa^? circa 21 localia Concilia Spiritualia per insulas Vitienses et Bahaii amplius 80 locos incolant. Primus Bahaius in insulis Neozelandiensis anno 1924 ventus fuit.

Universa ars athletica Vitiensis esse unio ludi follis ovati (Anglice rugby union) putatur, quamquam societas ludi follis ovati (Anglice rugby league) etiam passim luditur. Turma nationalis valde exitosa est quantitati hominum civitatis, et in quattuor Copis Mundanis Follis Ovati contendit, primum anno 1987, ubi quadrantes finis attigit. Vitiensis turma publica rem gestam usque ad Copam Mundanam Follis Ovati anni 2007 non iteravit ubi Cambriam 38–34 vicerunt, et progressa est in quadrantes finis. Insulae Vitienses in Copa Trium Nationum Pacifici (Anglice Pacific Tri-Nations) et Copa Nationum Pacifici etiam contendunt. Ludus Unione Ludi Follis Ovati Vitiensi (Anglice Fiji Rugby Union) gubernatur quae Societatis Ludi Follis Ovati Insularum Pacifici (Anglice Pacific Islands Rugby Alliance) sodalis est, et turmae foederatae ludi follis ovati Insularium Pacifici contribuit. In sodalicio plano^? Copa Colonialis et Copa Ludi Follis Ovati Pacifici sunt. Fiji sevens team exitosissima follis oblati septem turma in mundo et titulos coparios et ultimorum annorum Series Directorii Ludi Follis Oblatae Internationalis (Anglice IRB Series) consecuta est.

Sequitur index insignium Vitiensium in ludis:

• Vijay Singh, pilamallei peritus lusor.
• Waisale Serevi, mundane clarus ludi follis oblati septem lusor Vitiensis.^? Quem commentatores "Magician" (Magum), aut "Maestro" (Magistrum) aut "King of Sevens" (Regem Ludi Follis Oblati Septem) appellant. Numeri unius lusor follis oblati septem in mundo cum Gulielmus Ryder prope vestigia eius persecuto.
• Loth Tuqiri, dualis^? codex internationalis Australiae in societate ludi follis ovati et unione ludi follis ovati, et antiquus^? dux turma societatis ludi follis ovati nationalis Vitiensis^?).
• Petrus Civoniceva, vicarius pelicrepus^? turmae societatis ludi follis ovati nationalis Australianae.
• Stephanus Sivivatu et Iosaphat Rokocoko, Vitienses turmae New Zealand's All Blacks ludentes.^?
• Ruben Caucau, societati Gallicae unionis ludi follis ovati.^?
• David Rodan et Albertus Carlile, peritus Australianus pelicrepos in Societate Pediludii Australianae ducens.

• Fraenkel, Jon, et Stewart Firth. 2007. From election to coup in Fiji: The 2006 campaign and its aftermath. Canberrae et Suvae: Asia Pacific Press/IPS Publications. ISBN 9780731538126. PDF.
• Lal, Brij V. 2006. Islands of Turmoil: Elections and Politics in Fiji. Canberrae: Asia Pacific Press. ISBN 0731537513. PDF.
• Merry, Sally Engle, et Donald Brenneis. 2004. Law and Empire in the Pacific: Hawaiï and Fiji. Santa Fe Novi Mexici: School of American Research Press.
• Mückler, Hermann. 2001. Fidschi: Das Ende eines Südseeparadieses. Vindobonae: Promedia. ISBN 3853711715.
• Routledge, David. 1985. Matanitu: The Struggle for Power in Early Fiji. Suvae: University of the South Pacific.
• Schneider, Dominik. 2012. Das Phänomen der coup culture: Politische Konflikte auf den Fidschi-Inseln. Quellen und Forschungen zur Südsee, Reihe B: Forschungen, 5. Wiesbaden: arrassowitz. ISBN 9783447066150.
• Vaisutis, Justine, et al. 2006. Fiji. Ed. 7a. Footscray: Lonely Planet Publications. ISBN 1741042887.
• Walsh, Crosbie. 2006. Fiji: An Encyclopaedic Atlas. Suvae: University of the South Pacific. ISBN 9820107520.

• Foedus Musulmanum Vitiense
• Litterae Vitianae
• Pteropus samoensis