Arghans

Elven gymyk yw arghans, niver 47 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Ag. An hanow a dheu dhyworth an ger Latin argentum. Henwys yw lies elven dhyworth hanow gwlas, cita po avon, mes dibarow yw arghans - ev re ros y hanow dhe wlas (Arghantina) hag avon (Rio de la Plata - avon arghans yn Spaynek).

Ensampel a	Elven gymyk
Klass	alkan nobyl, alkan tremenyans, period 5, alkan drudh
Liw/yow	arghans
Furvell gymyk	Ag
Dydhyas diskudhans	5 millennium BC
Niver atomek	47
Elektronegedhegedh	2
Rann a	period 5, bagas 11
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Nyns eus rann vewoniethel dhe arghans y'n korf denel. Pur wenonek yw dhe is-organedhow. Holanow hedeuth arghans a serr an kroghen. Kymystyon kresosel a wre gwertha arghans nitrat dhe remova gwenogennow. Y sewenas an remedi, hag usys o bys dhe dhalleth an 20ves kansvledhen.

Balweyth re beu kowlwrys rag arghans a-dhia 3000 K.O.K. yn Turki ha Pow Grek. Chif moon arghans yw acanthit (arghans sulfid - Ag₂S). Kevys yw yn Pow Meksiko, Bolivi ha Hondouras. Mes an brassa rann a arghans yw kevys dhyworth purhe alkenyow erel, kepar ha kober. Askorrans ollvysel yw 25,000 tonnas an vledhen. Usys o arghans rag bathow mes y hwrons gwannhe yn es. Chif devnydhyow arghans yw an diwysyansow tredanek ha elektronek ha devnydh y'n chi avel daffar lymm, gemmweyth ha gwedrow mires.

Poos atomek arghans yw 107.87, y boynt teudhi yw 962°C ha'y boynt bryjyon yw 2212°C. Y dhosedh yw 10.5kg an liter. Alkan medhel yw arghans gans lenter gnasek arghansek.