Sodiom

Ensampel a	Elven gymyk, lithophile
Klass	alkan lisliwennek, stokk-s
Dydhyas diskudhans	1807
Niver atomek	11
Aray an elektrons	1s² 2s² 2p⁶ 3s¹, [Ne] 3s¹
Elektronegedhegedh	1
Studh oksidyans	−1, 1, 0
Rann a	period 3, bagas 1, alkan lisliwennek
Gwradh	190, 154, 227, 180
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gymyk yw sodiom, niver 11 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Na. An hanow a dheu dhyworth an ger Sowsnek soda, hanow an furvell a dheu dhyworth an ger Latin natrium, ow styrya soda ynwedh. Essensek yw sodiom dhe enevales, mes le essensek yw dhe blansow. Sodiom a wra rewlya gwaskedh goos ha gwaskedh osmotik. Res yw dhe'n korf kemeres provians reyth drefen sodiom dhe vos kellys a'n korf dre'n lonethi.

Kampollys veu sodiom karbonat (soda - Na₂CO₃) y'n Bibel. Usys yw dhe weres golghi ha gul gweder y'n termyn eus passyes. Kevrin veu komposyans holan ha soda, ha Lavoisier y honan a dybis bos nitrojen ynna. Syr Humphrey Davy, an kymygydh a Gernow, a dhiskudhas alkan sodiom yn 1807 pan wrug devnydhya elektrolysans dhe lehe soda tanek, sodiom hidroksid NaOH (caustic soda) dhe alkan sodiom.

Askorrys yw sodiom dhyworth halit Na₃(CO₃)(HCO₃). Kevys yw yn Almayn, Poloni ha'n Statys Unys, a-dro dhe 200 milvil tonnas an vledhen, orth pompya dowr tomm yn-nans tell dh'y hedeudhi ha pompya brin yn-bann. Usys yw brin dre vras y'n diwysyans kymyk (60%) dhe wul klorin ha sodiom hidroksid, 20% anedha a dhe'n dhiwysyans boos avel keveythyans, ha'n 20% aral dhe worra war'n fordhow y'n gwav. Sodiom hidroksid yw chif lisliwen an diwysyans, hag usys yw y'n chi dhe glerhe karthpibow. Yma edhom dhe'n diwysyans gweder a dhevnydh sodiom karbonat, hag usys yw yn diwosow pik-pik. Usys yw alkan sodiom yn golowysi stret.

Poos atomek sodiom yw 22.99, y boynt teudhi yw 98°C ha'y boynt bryjyon yw 883°C. Y dhosedh yw 0.97kg an liter. Alkan medhel gwynn-arghansek yw hag a dhasober yn ayr ha dowr. Synsys yw yn dann parafyn.

• 
  Syr Humphrey Davy
• 
  Usys yw brin dhe remova rew dhyworth jynnow ebron
• 
  Golowys stret sodiom
• 
  Mengleudh holan
• 
  Lisiwyow
• 
  Glanheoryon karthpibow
• 
  Diwes pik pik