tazî

Kurmancî

Bilêvkirin

(Rengdêr) IPA(kilîd): /tˤɑ:'zi:/, طازی
(Rengdêr): Deng (Bidlîs)
(Navdêr 1) IPA^(kilîd): /tʰɑ:'zi:/, تازی
(Navdêr 2) IPA^(kilîd): /tʰɑ:'zi:/, تازی
(Navdêr 2): Deng (Bidlîs)
Kîtekirin: ta·zî

Rengdêr

tazî, t-ya nerm û z-ya stûr

bêcil, rûs, rût, ti cil li ber ne, ti cil lê ne
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ji wêjeya klasîk

Hemûwan dê ker bi ker kit
Taziyê uryan im ez
Perde çû ez mame tazî — (Feqiyê Teyran, )

Jê

çîptazî
tazîtî
(Lêker) tazî bûn
(Lêker) tazî kirin
(Navdêr) tazîbûn
(Navdêr) tazîkirin
(Rengdêr) tazîbûyî
(Rengdêr) tazîkirî

Etîmolojî

Hevreha farisî تازی‎ (tazî: 1. tajî 2. talanker, şelîner), pehlewî tazîk, têkilî -taz- ku rehê dema niha ji lêkera texten (bezîn, bazdan) e, avestayî tek-, teçeyti- (bezîn, lezîn) û teke- (robar, herik), osetî тæх (tex: beza), sanskrîtî तक्ति (tekti-), slaviya kevn тєшти (têşti: herikîn), rusî течь (têçi), sirboxirwatî teći / те̏ћи, yûnaniya kevn ταχύς (taxûs: bilez, beza), sekeyî/skîtî teke- (beza; xurt), latviyayî čakls (zîrek), almanî û holendî dienen (xizmet kirin, "di xizmeta kesekî de bezîn/lezîn"), swêdî tjäna (xizmet kirin), îngilîzî thew (xulam - êdî nayê bikaranîn) hemû ji proto-hindûewropî * tekʷ- (lezîn, bezîn). Ji eynî rehî herwiha: tajî, taze, teze, tacik û belkî tezî û çist. Tazı ya tirkî ji zimanekî îranî hatiye wergirtin.

Werger

Abxazî: аҟьантаз (āq̇̍ānṭāz)
Adîgeyî: пцӏанэ (pc̣ānă)
Afrîkansî: naak → af, kaal → af, kaalbas, nakend
Aklanon: oba
Albanî: lakuriq → sq, cull → sq, gollomësh
Almaniya bilind a kevn: nackot
Almanî: nackt → de
Asamî: নাঙঠ (naṅoth), উদং (udoṅ)
Astûrî: desnudu, desvistíu
Avarî: гӏицӏаб (ʿic̣ab)
Azerî: çılpaq → az
Baskî: biluzi
Başkîrî: шәрә (šärä)
Belarusî: го́лы (hóly), нагі́ (nahí)
Bengalî: উদলা → bn (udla), উলঙ্গ → bn (ulôṅg), নগ্ন → bn (nôgn), বিবস্ত্র (bibôśtr)
Bîkoliya naverast: hubang pulos
Bretonî: noazh → br
Bulgarî: гол → bg (gol)
Çamicuroyî: kolochoshko
Çeçenî: дерзина (derzina)
Çekî: nahý → cs n
Çerokî: ᎤᏰᎸᎭᎢ (uyelvhai)
Çînî:
Kantonî: 冇著衫, 冇着衫 (mou⁵ zoek³ saam¹)

Mandarînî: 赤裸 → zh (chìluǒ), 裸 → zh (luǒ), 裸體 → zh (luǒtǐ)
Dalmatî: noid
Danmarkî: nøgen → da, bar → da, blottet, splitternøgen
Elfdalî: nakun
Endonezyayî: telanjang → id, bogel → id
Erebî: عُرْيَان‎ (ʿuryān), عَارٍ‎ (ʿārin)
Erebiya misrî: عريان‎ (ʕaryān)

Erebiya hîcazî: عُرْيان‎ n (ʕuryān)

Erebiya fasî: عريان‎ n (ʕaryān)

Erebiya başûrê şamê: عريان‎ (ʕaryān)
Ermenî: մերկ → hy (merk), տկլոր → hy (tklor)
Esperantoyî: nuda → eo
Estonî: paljas, alasti → et
Evenî: дьулаккан (ʒulakkan)
Evenkî: дюлакин (ʒulakin)
Farisî: لخت‎ → fa (loxt), برهنه‎ → fa (berahne)
Ferî: nakin
Fînî: alaston → fi, alasti → fi, kelteisillään → fi
Fransî: nu → fr
Friyolî: crot, nûd, nût
Frîsî: neaken, bleat
Gaelîka skotî: lomnochd, rùisgte, lom
Galîsî: espido → gl n
Gotî: 𐌽𐌰𐌵𐌰𐌸𐍃 (naqaþs)
Gurcî: შიშველი (šišveli), ტიტველი (ṭiṭveli), დედიშობილა (dedišobila), ტანჩაუცმელი (ṭančaucmeli)
Hindî: नंगा → hi (naṅgā), नग्न → hi (nagna)
Holendî: naakt → nl, bloot → nl, ongekleed → nl
Hunsrikî: nackich
Îbranî: עירום‎ → he (eróm), ערום‎ → he (aróm/arúm)
Îngilîziya kevn: nacod
Îngilîzî: naked → en, nude → en
Îngûşî: верзан (werzan)
Îrlendî: nocht
Îtalî: nudo → it, ignudo → it n, svestito → it n
Îzlendî: nakinn → is, ber → is, allsber
Japonî: 裸 → ja (はだか, hadaka)
Javayiya kevn: wuda
Javayî: wuda → jv
Kabardî: пцӏанэ (pc̣ānă)
Katalanî: despullat → ca, nu → ca
Keçwayî: q'ara
Kirgizî: жылаңач → ky (cılañaç)
Koreyî: 벌거벗은 (beolgeobeoseun), 벌거벗다 → ko (beolgeobeotda)
Kornî: noth
Ladînoyî: dezbragado, desnudo
Latgalî: plyks
Latînî: nudus
Latviyayî: kails → lv, pliks → lv
Lawsî: ເປືອຍ (pư̄a nya), ປະເປືອຍ (pa pư̄a nya)
Lîtwanî: nuogas → lt, plikas
Lombardî: biott
Makedonî: гол (gol)
Malezî: telanjang
Maltayî: mikxuf
Manksî: lhome
Maorî: tahanga, kirikau, hahake
Maratî: नागडा n (nāgḍā), नागडी m (nāgḍī), नागडे nt (nāgḍe)
Mecarî: meztelen → hu, csupasz → hu, pucér → hu
Mongolî:
Kirîlî: нүцгэн → mn (nütsgen), шалдан → mn (šaldan)

Mongolî: ᠨᠢᠴᠦᠭᠦᠨ (ničügün), ᠱᠠᠯᠳᠠᠩ (šaldang)
Nedersaksî: naakd, naked
Norsiya kevn: nakinn n, berr n, naktr n
Norwecî: naken → no
Nyungayî: balak
Oksîtanî: desnut
Oriyayî: ନଗ୍ନ → or (nôgnô), ଲଙ୍ଗଳା → or (lôṅgôḷa)
Osetî: бӕгънӕг (bæǧnæg)
Oygurî: يالىڭاچ‎ (yalingach), ئوچۇق‎ → ug (ochuq)
Ozbekî: yalangʻoch → uz, ochiq → uz
Peştûyî: بربنډ‎ → ps (barbanḍ), لوڅ‎ → ps (luś)
Plodîşî: noaktich
Polonî: nagi → pl, goły → pl
Portugalî: nu → pt, pelado → pt, despido → pt
Qazaxî: жалаңаш (jalañaş), тыржалаңаш (tyrjalañaş)
Romagnolî: nud
Romani:
Romaniya kalo fînî: nango, uutan koola
Romanyayî: dezbrăcat → ro, gol → ro
Rusî: го́лый → ru (gólyj), наго́й → ru (nagój), обнажённый → ru (obnažónnyj)
Samoayî: telefua
Sardînî: nu, nuu, nuo, nudu, nutu
Sicîlî: nudu → scn, nuru → scn
Sirboxirwatî:
Kirîlî: го, гол, наг

Latînî: go → sh, gol → sh, nag → sh
Slaviya kevn: нагъ (nagŭ), голъ (golŭ)
Slovakî: nahý, holý
Slovenî: gol → sl n, nag → sl n
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: nagi

Sorbiya jorîn: nahi n
Spanî: desnudo → es, en cueros → es, en pelota → es, en pelotas → es, en bolas → es, bichi → es, calancho, calato → es, chingo → es, chulón, chuto → es, llucho → es, pilucho → es, viringo → es
Swahîlî: uchi → sw
Swêdî: naken → sv, bar → sv, blottad → sv, avklädd → sv, näck → sv
Tacikî: бараҳна → tg (barahna)
Tagalogî: hubo at hubad
Tayî: ล่อนจ้อน → th (lôn-jôn), โล้งโต้ง (lóhng-dtôhng)
Tetûmî: molik
Tirkî: çıplak → tr
Tirkmenî: ýalanaç, ýalaňaç
Tongî: telefua
Tuvanî: чанагаш (çanagaş)
Urdûyî: ننگا‎ (naṅgā)
Ûkraynî: го́лий (hólyj), наги́й (nahýj)
Venîsî: nuo, desnù
Viyetnamî: khoả thân → vi, trần truồng → vi
Volapûkî: nüdik → vo
Weylsî: noeth → cy
Xosayî: ntswempu, ze
Yidîşî: נאַקעט‎ (naket)
Yûnanî: γυμνός → el (gymnós), τσιτσίδι → el nt (tsitsídi)
Kevn: γυμνός (gumnós)
Zuluyî: nqunu

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 1

tazî mê, t-ya req û z-ya zirav

behî, şînî, sersaxî, serxwaşî,
rêûresma binaxkirina kesek mirî, xemgîniya bo kesek mirî:
Gundî hemû hatibûna taziya malbata kesê şehîdbûyî.

Herwiha

taziye

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: تازی‎

Etîmolojî

Ji erebî تَعْزِيَة‎‎ (taʿziya) ji عزاء‎ ('ezai). Guherîna "e'" (e+eyn) bi "a" di peyvên ji erebî wergirtî de di kurdî de diyardeyeke asayî ye. Ketina "-ye" ya nîşana zayenda mê ji peyvên ji erebî wergirtî di kurdî de ew jî fenomeneke tîpîk e.

Bi zaravayên din

Soranî: pirse, rrêwrresmî meyt

Werger

Almanî: Kondolenz → de m
Belarusî: спачува́нне nt (spačuvánnje)
Berberî:
Taşelhitî: [skrîpt hewce ye]tneg n (afcad)
Bulgarî: съболе́знования → bg nt pj (sǎboléznovanija)
Çekî: kondolence m, soustrast m
Çînî:
Mandarînî: 哀悼 → zh, 吊慰
Danmarkî: kondolence g
Erebî: تَأْسِيَّة‎ m (taʾsiyya), تَعْزِيَّة‎ m (taʿziyya)
Ermenî: ցավակցություն → hy (cʻavakcʻutʻyun)
Estonî: kaastunne, kaastundeavaldus
Fînî: osanotto → fi, surunvalittelu → fi
Fransî: condoléances → fr m pj
Holendî: condoleance → nl m
Îngilîzî: condolences → en
Îtalî: condoglianze → it
Japonî: お悔やみ → ja (おくやみ, okuyami), 哀悼 → ja (あいとう, aitō), 弔意 → ja (ちょうい, chōi)
Koreyî: 애도 → ko (aedo), 조의 → ko (joui)
Mecarî: részvét → hu
Norwecî:
Norweciya bokmålî: kondolanse n
Polonî: kondolencje → pl m pj
Portugalî: condolência → pt m, pêsame → pt n
Romanyayî: condoleanțe → ro m pj
Rusî: соболе́знование → ru nt (soboléznovanije), соболе́знования → ru nt pj (soboléznovanija)
Slovakî: kondolencia m, sústrasť m
Spanî: pésame → es
Swêdî: kondoleans → sv g
Tagalogî: hingaba, paghihingaba, pakikiramay
Tirkî: başsağlığı → tr, taziye → tr
Ûkraynî: співчуття́ nt (spivčuttjá)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

tazî mê û nêr, t-ya nerm û z-ya stûr

(kevn) ereb
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Bikaranîn

Tenê di hinek klasîkan de, bi taybetî Ehmedê Xanî

Etîmolojî

Hevreha farisî تازی‎ (tâzi, “ereb”), pehlewî tāzīgān. Ji navê eşîra ereb a 'Tayy, bide ber aramî ܛܝܝܐ‎ ('teyyaya, “ereb”). Cotrehê tacîk.

Werger

ereb — binêre ereb