Нага
| Нага | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
2 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Нага - туыстас таулы тайпалар мен ұлттар тобы (ангами, ао, сема, лхота, барлығы 20-дан астам). Көпшілігі Нагаланд штатында, Үндістанның солтүстік-шығыс бөлігіндегі Манипур, Аруначал-Прадеш және Ассам штатында, сондай-ақ Мьянманың солтүстік-батысында қоныстанған. Нагалардың жалпы саны 2 миллион адамнан асады.[1]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Олар қытай-тибет отбасының орталық тобына жататын нага тілдерінде сөйлейді. Ассам, хинди және ағылшын тілдерінде де сөйлейді.[2]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Нагалардың дәстүрлі нанымдары бар, оның ішінде дәстүрлі бас аулаумен байланысты культтердің қалдықтары бар (20 ғасырдың басында британ билігі тыйым салған). Нагалардың шамамен 60% христиандар болып саналады, негізінен баптисттік шіркеуге жатады.[3]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі кәсібі – қолмен атқарылатын және суармалы егіншілік (күріш, тары, жүгері, бұршақ, көкөністер). Буйволдар, шошқалар, үй құстары өсіріледі. Орман кәсіптері (аңшылық, бағалы ағаштарды өндіру, терушілік) және балық аулаумен айналысады. Қолөнердің ішінде тоқымашылық және ағаш ою өнері дамыған.[4]
Өмір салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ауылдық қауымдастық бірқатар патрилинейлік отбасы топтарынан тұрады. Ұлдары некеден кейін бөлек тұрады (тек кенже ұлдан басқа). Наганың дәстүрлі ғұрыптарының ішінде егіншілік культі, қасиетті тастар мен ағаштарды қастерлеу басым. Қауымдастықты басшы, діни қызметкер және ақсақалдар кеңесі басқарады. Туысқандық неке, көп әйелдік және бас аулау дәстүрі болды.[5]
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ауылдар (10-нан 100-ге дейін немесе одан да көп үйлер) әдетте төбелерде орналасады. Көптеген ауылдарда бекіністердің іздері бар. Бұрын туыстас топтар мекендеген кварталдардың схемасы сақталған. Рамалық типтегі үйлер көбінесе жерде, кейбіреуі - биік іргетаста немесе қадаларда орналасқан. Мьянмадағы нагаларда шатыры бар бір бөлмелі қадаларда орналасқан үйлер басым. Ерлер үйлері үлкендігімен және ою-өрнектерімен ерекшеленеді. Қазіргі уақытта тұрғын үйлерге жаңа құрылыс материалдары - қалайы, цемент т.б. материалдар қолданылуда.[6]
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі киім – жамылғы киім, ерлерде жамбасқа ораған мата, әйелде тізеге дейін тігілмеген белдемшелер. Бояулары жолақты, түстер әртүрлі топтарда ерекшеленеді. Еуропалық үлгідегі киімдер таралуда.[7]
Дәстүрлі тағамдары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі тағам – күріш. Олар сондай-ақ басқа дәнді дақылдарды, етті (мерекелерде ит етін қоса) және күріш сырасын пайдаланады.[8]
Фольклоры
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Бай фольклоры бар. Билер әдетте мерекелер мен діни шараларда орындалады. Жауынгер билері кеңінен танымал, негізінен ер адамдар орындайды және спорттық және жауынгерлік стильде.[9]
Сілтеме
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Нага
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Нага халқы. Тексерілді, 12 қазан 2024.
- ↑ Үлкен Ресей энциклопедиясы. Тексерілді, 12 қазан 2024.
- ↑ Үндістан халықтары. Тексерілді, 12 қазан 2024.
- ↑ Әлем халықтары/Нага. Тексерілді, 12 қазан 2024.
- ↑ Нага. Тексерілді, 12 қазан 2024.
- ↑ Нага. Тексерілді, 12 қазан 2024.
- ↑ Нага. Тексерілді, 12 қазан 2024.
- ↑ В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 364. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
- ↑ Маретина С.А. Нага. Тексерілді, 12 қазан 2024.
