Shanxay

Shanxay — (qıt. 上海), pinyin: Shànghǎi, [zãhe], Zånhae) - Qıtaydıń eń iri qalası. Xalıq sanı boyınsha dúnyanıń eń iri qalası.

Qıtay kúnshıǵısında, Yanczi dáryası deltasında ornalasqan. Xalıq sanı 23 800 000 adam (2012). Dúnyanıń eń úlken portı. Qıtay Xalıq Respublikasınıń áhmiyetli mádeniy hám ekonomikalıq bólegi. XXI ásırdiń basında shanxay kishi balıqshı qaladan top dúnyanıń sanaat orayına aylandı.

Qıtaysha qala atı eki ieroglif penen jazıladı. Birinshi ieroglif - "janında", ekinshi - "deńiz" degen sóz. Solay etip túrli awdarmalarǵa qaramastan shanxay maǵanası - "teńiz janındaǵı" qala.

Qıtay tilinde Shanxay "Hu" (沪) bolıp jazıladı.

Qala bolǵanga shekem Suntszan wálayatına kirgen.

Sun dinastiyası dáwirinen berli (960-jıldan) Shanxay iri portǵa aylandı.

XV ásirden Lutszagen - Yantszı jılǵasınıń eń iri portı. Sońıraq ol óz áhmiyetin joǵaltqan.

1553-jıldan Shanxayda qala diywalı dúziledi hám ol qala statusın aladı.

XIX ásirde - Birinshi afyun sog'ısı waqıtında Ullı Britaniya Shanxaydı basıp aladı.

1842-jılda Nankin kelisiwi - afyun soǵısı tamamlanadı.

1843 jılda - Vansan sha'rtnaması na'tiyjesinde Shanxay ku'nbatıs eller ushın ashıladı.

1853 jıl - Taypin ko'terilisi.

1863-jılda - Ullı Britaniya hám AQSh Xuanlu jılǵasında ornasqan awılları Shanxay xalıqara settlementin dúziledi.

1894-1895-jıldaǵı Yaponiya-Qıtay soǵısı nátiyjesinde Shanxayda yapon shirketleri kelip shıǵadı.

1932-jılda - Yaponiya áskerleri shanxay qalasın otqa tutadı.

1937-jılda - Yaponiya Shanxaydı basıp aladı hám qurırshaq hákimiyatan ornastıradı.

Ekinshi Jáhan urısında Shanxayǵa soǵıstan qashqan muxajırlar keledi.

1949-jılda kommunistler Shanxay qalasın basıp aladı.

1992-jıldan elekke Shanxay meri Tszyan Tsze Min qalada salımlardı kimeta ha'm qala iqtisadı 9-15% ósiwin bir jılda kórsetedi.

• 
  Nankin kóshesi
• 
  "Jańa dúnya" kompleksi
• 
  Pudun rayonı kórinisi
• 
  Xuanpu jılǵası
• 
  Shanxay jáhan sanaat orayı
• 
  Tszin Mao
• 
  Tszin Mao
• 
  Pudun rayonı
• 
  Xuanpu jılǵası
• 
  Yeski kóshe
• 
  Shanxay politex muzeyi
• 
  Rossiya konsullıǵı
• 
  Stadion
• 
  Shanxay avtodromı