Petra runic de Rök

Petra runic de Rök
instantia de: Norse runestone[*]
, succedite per: Q105682745[*]
Patrimonio: monument in Fornminnesregistret[*]
data de creation: 9e seculo
Commons: Östergötlands runinskrifter 136 (Rökstenen)

Iste petra runic es un del plus remarcabile in le mundo e contine le plus longe inscription de omne petras runic in le mundo, plus que 700 signos (170 parolas). Le texto es multo decorative, le qual face le petra a un obra maestral artistic.

Illo probabilemente era gravate durante le IX seculo, ma le expertos non son de accordo. Durante multe annos le petra era murate in le ecclesia local, ma desde 1843 illo sta presso le ecclesia. In iste dies illo es fornite con un tecto protective.

Le nomine Rök pare esser un tautologia. Illo ha su origine in le nordic parola ancian “rauk”, que significa petra. Omne lateres del petra son coperite per runas, mesmo le latere superior. Le altitude del petra es 3,5 m, ma un metro es sub le tecto. Le peso es circa 4 tonnas.

Le scriptor debe ha habite grande cognoscentia de contos mythic e del ideas e credentias de su tempore. Regrettabilemente le texto es multo difficile comprender, i.a. a causa de codices e signos superflue (lönnrunor = runas confuse), ma anque a causa de referentias a eventos e personas incognite o difficile de interpretar. Il pare que le scriptor ha desirate poner le sagacitate del lector a proba.

Il existe plure formas de litteras runic durante le seculos ancian e petras runic differente possessede litteras differente. Le plus de iste alphabetos comencia con le litteras f,u,th,a,r,k. A causa de isto un alphbeto runic es appellate “futhark”. Le lingua monstra influentia ab le latino e altere linguas estranier. Ille facto es comprendibile quando on sape que multe homines de iste tempore, le vikinges, faceva longe viages in tote Europa. Apparentemente Vämod, le scirptor, era un tal homine.

Alcunes opina que iste texto pote esser reguardate como le plus ancian texto litterari de Svedia. Le texto se tracta de un persona appellate Vämod pro le qual le patre, Varin, ha elevate le petra pro laudar su filio. Le grandor del petra e le belle scriptura indica que Varin probabilemente pertinava a un familia multo importante.

Si le traduction es difficile comprender on debe rememorar que mesmo le texto in svedese moderne lo es, e le expertos forsan non ancora ha trovate le interpretation correcte.

Le texto sur iste petra es scribite con iste runas
in svedese appellate "kortkvistrunor", excepte le "a", e le "t" que ci es scribite in le maniera demonstrate sub le alphabeto.

Sur le petra in Rök le "a" es scribite in iste maniera:

e le "t" in iste maniera:

Le texto comencia con iste parolas:

Prime linea: aft uamuþ stonta runaR þaR (le petra es damnate in iste parte)
Secunde linea: n uarin fathi fathiR aft faikion sunu
Tertie linea: sakum mukmini that huariaR ualraubaR............

Interpretation: Al memoria de Vämod sta ista runas. Ma Varin los scribeva, le patre, al memoria del filio morte. Io lo dice al juvenes, quales esseva le duo predas que duo vices esseva capturate como predas, ambes in le mesme tempore, ab homine ab homine. Lo dice io como le secunde, qui perdeva le vita ante novem generationes apud le geatas (gothas) reid (reidgoterna) e ille moriva apud illes a causa de su debita. Alora regnava Tjodrik* , le audace, le chef del guerreros naval del costa del mar Reid.

Nunc ille sede armate sur su cavallo gothic, con scuto sur le humero, le optime del homines de Märing

Le resto del texto es multo plus difficile interpretar ma isto es le texto complete: aft uamuþ stonta runaR þaR n uarin faþi faþiR aft faikion sunu sakum| |mukmini þat huariaR ualraubaR uaRin tuaR þaR suaþ tualf sinum uaRin| |numnaR t ualraubu baþaR somon o umisum| |monum ' þat sakum onart huaR fur niu altum on urþi fiaru miR hraiþkutum auk tu miR on ub sakaR raiþ| |þiaurikR hin þurmuþi stiliR flutna strontu hraiþmaraR sitiR nu karuR o kuta sinum skialti ub fatlaþR skati marika þat sakum tualfta huar histR si kunaR itu| |uituoki on kunukaR tuaiR tikiR suaþ o likia ' þat sakum þritaunta huariR tuaiR tikiR kunukaR satin t siulunti fiakura uintur at fiakurum nabnum burnR fiakurum bruþrum ' ualkaR fim ra=þulfs||suniR hraiþulfaR fim rukulfs| |suniR hoislaR fim haruþs suniR kunmuntaR fim (b)irnaR suniR * nuk m--- (m)-- alu --(k)(i) ainhuaR -þ... ...þ ... ftiR fra sagwm| |mogmeni (þ)ad hOaR igOldga OaRi gOldin d gOonaR hOsli sakum| |mukmini uaim si burin| |niþR troki uilin is þat knuo knati| |iatun uilin is þat (n)(i)(t) akum| |mukmini þur sibi uiauari ul niruþR In le pagina svedese on pote leger tote le texto in svedese moderne. (Vide le ligamine in le barra al sinistre)

• Alcun scientistas crede que Tjodrik esseva le rege ostrogothic Theodorico le Grande in Verona.