Sagessa

Sagessa
instantia de: virtute, knowledge type[*], type of intelligence[*]
subclasse de: Comprehension, cognoscentia
parte de: five Confucian virtues[*], Three virtues of Confucianism[*]
Commons: Wisdom

Le sagessa significa le saper e le virtute de un esser. Illo characterisa un persona qui es in harmonia con illo ipse e con le alteres, con su corpore e su passiones (virtutes de continentia e de justitia), qui ha cultivate su facultates mental, in harmonia con su actos e su parolas.

In su acception popular, le sagessa es attribuite al persona qui prende decisiones rational, mesmo si illos differe de su interesses interime. On qualifica le infantes sage qui son obediente e discrete.

Pro le philosophos grec e in le tradition oriental, le sagessa (sophia in grec antique) es le ideal del vita human. Le sagessa pote esser definite como un stato de realisation que se funda super un cognoscentia de se mesme e del mundo, illo tene compania a un felicitate supreme e corresponde al stato de perfection le plus alte que le human e su spirito pote attinger. Le sagessa es le "saper esser felice" o ancora le scientia del felicitate. Plure vias son possibile.

Le sagessa tragic del obscur Heraclito presenta aphorismos que expone le movimento perpetue del cosas, le cambiamento que fortia nos a resercar le solutiones, adjustante se a iste al qual on debe habituar se ("Tu non baniara te duo vices in le mesme fluvio") per un cognoscentia del ration del cosas: "le sagessa consiste in un sol cosa: cognoscer le logos (=ration) que age sempre e in omne partes."

Postea Socrates, modello del sagessa antique, le Stoicos e le adherentes de Epicuro defini le sagessa como le maestrar de desiros per le ration e le cognoscentia de isto que depende de nos e de isto que non depende. Le Sophistas invoca le relativitate del veritate que illes elabora in le discurso, in le debatto competitive, in le maneamento del rhetorica, del logica e del resolution del contradictiones.

Le Academicos reserca le Bonitate Supreme e Aristotele presenta con prudentia le activitates contemplative e theoretic pro arrivar a iste bonitate. Socrates predica le reflexion, le humilitate, le acceptation de su ignorantia e le respecto absolute del leges del citate, in su caso: Athenas. Pre-socractic, Parmenides examina in un poema le vias: del esser, del non-esser e le possibilitate de un tertie via. Le Cynicos insiste super le notion de gaudio individual, de ascese e de libertate. "Non cela mi sol" le philosopho cynic Diogene de Sinope diceva assi a Alexandro Magne.

In Oriente, sed anque in le Occidente antique, le sagessas son alcun vices difficile a distinguer del mesuras religiose, particularmente proque illos son practicate (o ha essite practicate) al scala de un communitate de individuos habente le mesme pensata. Buddha pote per exemplo esser reguardate como un maestro de sagessa o etiam como le fundator de un religion.

Iste considerationes de sagessa non son alien al pensata occidental. On retrova iste considerationes in le pensata de autores assi diverse como le philosopho Confucio, Lao Tseu, le prince e dramaturgo indian Sudraka, o le poeta e mathematico perse Omar Khayyam.

Le sagessa christian del Antiquitate tardive e del Medievo non evade iste ambiguitate: le prime monachos como le philosophos plus tardive (Sancte Augustino, Sancte Thomas de Aquino...) ha mirate isto, transversante lor fide religiose con le ideal de sagessa, e a alcun vices referente se explicitemente al philosophos grecoroman.

Le communitates monastic anque le plus frequentemente ha essite fundate per le sagios (in le senso classic del termino). Le autores de certe libros del Biblia, Qohelet, le Ecclesiasta, assi que le "libro del Proverbios", identificate al Rege Salomon ha multo nutrite le reflexiones religiose super le sagessa.

A partir del seculo XVI, le movimentos como le Humanismo e posteriormente le Philosophia del Illuminates comencia a constituer altere sagessas, proponente le melioration del condition human per le fide in le ration, e le damno del dogmas religiose. Montaigne recommenda le retorno al sagessa antique, con un scepticismo que impresta essentialmente ab hedonismo epicuree un amor simple del vita.

Spinoza explica le sagessa per un ration scientific que affirma la potentia de amor e de gaudio in le facie del disordine suffrente ex le passiones. Nietzsche propone revenir al conception de Heraclito de un sagessa tragic fundate super le approbation del realitate (amor fati: le amor del destino). In le seculo XIX, le Positivistas como Auguste Comte prende specificamente se diriger al progresso technic e associar le sagessa al scientia, movente reactiones del parte del religioses e del mysticos.

Totevia, e quando equalmente le individualismo se developpava in le societates de Occidente, le sagessas (in tanto que vias de melioration del Homine per le individuo) declinava in le mesme tempore, supplantate per le doctrinas mirante a quietar le passiones del genere human per medio de solutiones global, frequentemente de ordine economic e/o politic (liberalismo, socialismo, communismo, anarchismo,...).

Le "bancarupta", o al minus le forte retardo in causa de iste systemas, como etiam le preda de conscientia a circa de certe problemas (como le degradation del ambiente per le societate materialistic), ha ducite, desde alcun decennios, a un reapparition de interesse pro le "sagessas", in le senso classic del termino, in altere parolas le vias permittente al individuo de meliorar se per medio de un modo de vita equilibrate e de un certe controlo de su passiones in fronte al mundo externe.

Le recerca de sagessa quando illo es ligate al phenomenos de massa no es nonobstante refugio contra certe fiascos como in le movimento de hippies del annos 1960-70, o de aberrationes commercial essentialmente dishoneste, per exemplo certe "sectes", ma de authentic maestros spiritual continuante de fornir de inseniamentos de sagessa, tal Swami Prajnanpad e su discipulo francese Arnaud Desjardins, o le pensatores educatores como Krishnamurti. Post un certe phase de manco de interesse del parte de philosophos, le sagessa de nove deveni presentemente un thema central del reflexion de nostre tempore: La Sagesse des modernes (Le sagessa del modernes, André Comte Sponville e Luc Ferry), Principes de sagesse et de folie (Principios de sagessa e de follia, Clément Rosset), L'Amour de la sagesse (Le amor del sagessa, Bruno Giuliani)...

Le sagessa popular significa alcun vices le "bon senso" o le capacitate a facer le selectiones apparentemente juste, un sagessa practic del vita que non basa se necessarimente super le preceptos philosophic o religiose.