Ekonomi don

Ekonomi don an se sipò pwofon echanj ant moun ak moun, ki fonde baz tout aktivite sosyal, e kontribye nan pwodiksyon nòm sosyal

Pou antwopològ yo, notaman pou Marcel Mauss nan Esè sou donFòm ak rezon nan yon sosyete ki ansyen (1923-1924), don an repoze sou trip obligasyon ki pou "bay, resevwa, ak rann". Don an fonksyone gras ak pouvwa prèske espirityèl pwòp ak objè yo bay la inilateralman ki ofri nan kad yon relasyon. San kwayans lan nan fòs sa a pa dònatè yo, don an pa eksziste oswa moun k ap resevwa l la li p ap wè l menm jan an.

Pou ekònomis tankou François Perroux echanj lan ka konsiste nan^[1]

• "Don pou bay": mwen bay san kontrepati ekszije oubyen rettann eksplisitman pa dònatè a
• "psedo-kado": mwen bay pou genyen anretou, nan kad ki pou ofri ki sipoze se yon obligasyon pou kontrepati, lapoula oubyen difere, anba fòm ki pou dèt oubyen prestasyon.

Marcel Mauss wè nan don yon modalite patikilye nan sikilasyon richès yo^[2] Etid ki fèt pou potlatch (pratike pa endijèn yo ki nan aànada ak nan nò Etazini) ki fè kwè konsepsyon sa a. Pratik la nan zafè fè don ka ko-eksziste nan sosyete sa yo avèk lòt fòm yo ki pou echanj yo, reyalize anba fòm ki tankou twòk oubyen menm avèk echanj monnen an.

Fòm echanj sa-a eksziste toutbon nan anpil lòt pati nan mond lan : nan kad la ki pou relasyon sosyal yo kote k ap pwodui<<kado>> yo nan sa-a yo ka reponn ak tout<<kontrè -kado>>, jwe l non sèlman pwoblematik la ki pou pouvwa ant moun ak moun men tou sa k pou stati sosyal la nan tribi a e ant tribi yo.Tonbe chèche stati sa-a kapab kondui selon sikonstans yo nan mobilizasyon an e ak yon destriksyon enpòtan ki pou byen ekònomik yo.E sa, nan diferans ki pou ekònomi yo yo di l modèn yo, kote li yaya kò l pou l ranmase yon fason moun ka di<< pi sanse bon>> byen e kapital, ak tout fen yo ki pi divèsifye yo tankou Tezorizasyon an e gen fòtiyori ki pou Envestisman an.

Diferans sa-a pou pèsoektiv ki ka eksplike pou yon pati pou kisa, pa ekszanp, apati premye rankont yo ant Ewopeyen ak tribi endijèn yo se yon katyouboumbe nan yon enkonpreyansyon kiltirèl, ki gen k ka kondui nan lagè e menm ak yon disparisyon ki pou pèp natif yo. Tankou Siboney yo an 1492.Konsa, James Cook nan zile Awayi lanmò l ta kapab eksplike sa n pa ka konprann nan sa-a : bay tout sa l posede lè premye rankont li ak anglè yo, endijèn yo ki pa vle<<pèdi priyorite a>> yo masakre James Cook lè l retounen nan kèlke semèn pita .

Konsepsyon sa-a yo se yok jodi a pwolo je pa MAUSS (Mouvman anti -itilitaris nan syans sosyal yo)(e rewè pou MAUSS la^[3] dirije pa Alain Caillé, nan ki yo prete pafwa volonte a pou pwomouvwa yon ekònomi ki pou fè kado).

Eta-z-ini ap dekese 25 milyon dola yo adisyònèl pou kriz ayisyen an ^[4] Eta-z-ini pa entèmedyè USAID, ap founi 25 milyon dola yo siplemantè ak Ayiti pou pi byen fè fas ak kriz lan, ki deja koze deplasman pi plis pase 360 mil Moun yo.

Selon yon kominike laprès bay piblik vandredi 15 mas 2024, demach sa-a antame pa USA, vize nan reponn aktou bezwen lapoula ki pou popilasyon ayisyen an fas ak pwoblèm sosyal yo ke pòv malerèz yo ap konfwonte dènye semèn sa yo. Se janm vre, sòm sa-abajoute l ak 33 milyon dola èd imànitè ke sekretè l'Eta a, M. Blinken, gentan ànonse nan kòmansman semèn sa-a.

news-detay «Finansman nou an ap apiye mwayen yo mete annèv pa patnè nou yo Nasyon-z-ini yo ak ONG pou pwokire èd alimantè pappadap, founisè yo ki pou sekou pi enpòtan yo, èd la ak reyenstalasyon, yon soutyen sikososyal, swen sante endepappadap, pou dlo potab e debann sèvis pou pwotksyon ak entansyon pou moun ki pi mal yo, mete-sou-sa fanm yo ak ti fi yo, antre lòt fòm èd vital», n'kapab li nan kominike a.

«Travayè imànitè dwe gen pouvwa pote sekou ak moun ki pi mal yo antout sekirite. Si vyolans lan gentan antrène sèten poz nan operasyon imànitè yo, ògànizasyo imànitè yo kontinye pou travay san lage pou atenn abitan ki pi mal yo ann Ayiti. patnè imànitè nou yo posede yon gwo eksperyans pou travay nan debann anviwònman difisil e n demontre angajman yo a ak rès ki sou plas ap founi yon èd vital nan yon espri ki pa nan patipri, netralite ak endepandans, tout pandan yo ap pwoteje pèsònèl ak lokal yo a. Nou ekszije pou patnè nou yo ke yo mete anplas debann garanti solid ak debann sistèm ki pou atenyasyon pou tout risk, anfen ke èd imànitè a vini jwenn sa yo ki nan plis bezwen. M se rekònesan pou efò yo ke yo deplwaye e pou kouraj pèsònèl yo nan anbasad la e pou misyon Eta-ini nan anpil se ayisyen ki se yok pran ak difikilte nan tren vi yo», te pousib pou-li Di.

Selon Eta-z-ini, fè dyòlè li se pi gran dònatè imànitè ann Ayiti epoutan se grès kochon an ki ap kuit kochon an. nouveau finansman tounèf lan ànonse semèn sa-a ap ajoute ak 146 milyon dola ke Eta-z-ini, pa entèmedyè USAID, ki deja vèse depi oktòb 2022, sa ki ap pèmèt ak pi plis ke 1,5 milyon moun ki bènefisye de yon èd vital.

Alekile, repons imànitè ann Ayiti se finans ak mwen ke 7 %, selonestimasyon ki pou Nasyon-z-ini.

Men mezanmi Eta-z-ini pa bay ayiti yon goud nasyònal paske USAID pa ayiti se l'Eta ayisyen ki Ayiti similak ki ap fèt pou l ka kenbe tout kòb yo nan fif li, li fè apèl ak lòt dònatè pou vin jwenn ni tankou se te yon bagay serye li t ap regle pou èd imànitè a vin pi plis.

Ekònomi ki pou gratis la ak pou don se patikilyèman mete ann avan nan krisyànism lan e nan bonkou lòt relijyon. Nan ansiklik Santesimys annys, pap Jean-Paul II tegentan releve nesesite de yon sistèm enplike twa sijè : mache, Eta ak sosyete sivil. Li tegentan idantifye sosyete sivile tankou kad la ki pi apwopriye pou yon ekònomi ki pou gratis la e ki pou fratènite a, men li pa vle mete-sou-kote deh lòt domèn yo. Nan ansiklik Caritas in Veritate, pap Benoît XVI raple ke gratis la ap konstitye yon fòm konkrè e pwofon ki pou demokrasi ekònomik, ki repann e alimante solidarite e responsablite pou lajistis e pou byen konmen bòkote ki pou differan sijè e aktè^[5].