Kuatĩ
Kuatĩ (Nasua narica) oĩ umi tymba Procynidae hérava apytépe.[1] Ijape tanimbu sa'yjuvy ha hyeguy sa'yju. Hova para, umi hesa jere hũ ha inambi rembe katu sa'yju. Ipo ha ipy hũ, itĩ po'i puku ha hũ, ha omongu'ekuaa yvy ojo'o hag̃ua hembi'u rekávo.
Kuatĩ oikokuaa ha'eño, umívape oje'e kuatĩ monde térã kuatĩ ha'eño. Itujávo ohóvo oheja iñirũnguéra ha oiko ha'eño, umíva ojehekave oje'u hag̃ua ikyravégui.
Imemby hag̃ua ojapo huparã yvyra rakãre ha upépe imemby mokõi térã irundy. Umi kuatĩ ra'y oiko upépe 4 semána rupi ha upéi oguejy oiko isy rapykuéri. Osẽ jave okaru hag̃ua hikuái, ikatu oĩ amo 10 térã 20 rupi oñondie, ojeporekáva yvýpe ho'u arãre. Ipya'e yvýpe ha ipya'e yvyra rakãre avei.
Yvýpe oĩ jave ha oñandúvo oĩha omuñáva chupekuéra, pya'e ojupi yvyra rakãre. Ohendúvo ñembokapu ojeity yvýpe ovayvávo, upévape oje'e kuatĩ jepoi. Ho'ávo yvýpe oĩma oisu'u hag̃uáicha jaguápe pe ijajúra guýpe orregolla hag̃ua.[2]
Kuatĩ rembi'u
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Kuatĩ ojeporeka ho'u arãre arakue, yvýpe térã yvyra rakãre. Ho'ukuaa heta mba'e. Yvyra rakãre oheka guyra rupa, ha ojuhúrõ guyra rupi'a ho'u, guyra ra'y upéichante avei. Tymbachu'i ojuhúva ho'únte avei, taha'e teju'i ha tuku hamba'e, ha oĩrõ yva aju upe rupi ho'únte avei. Yvýpe oĩ jave itĩme ojo'ojo'o oikóvo sevo'i rekávo térã oimeraẽ mba'e ra'y upe rupi ojuhúva. Oikekuaa kokuépe avei hembi'urã rekávo.
Ojerekokuaa mymbáro, ipokovi'imínte ogapýpe. Tuichavévo katu oikoséma ka'aguýre, ha oiko-oiko rire upe rupi, upéi ndouvéi, hesaite jey. Oho oiko hapichakuéra apytépe ha ndouvéi hógape.
Ambue Tenda
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Wikiespecies oguereko peteĩ kuatiarogue Kuatĩ rehegua. Wikispecies
- ↑ https://books.google.com.py/books?id=O2HDEAAAQBAJ&dq=kuat%C4%A9&source=gbs_navlinks_s
- ↑ Gatti, Carlos. (1985). Enciclopedia Guarani - Castellano de Ciencias Naturales y Conocimientos Paraguayos. Arte Nuevo Editores, Asunción.