Ñakyrã

Ñakyrã (karaiñe'ẽme: cigarra, cícada, lasioñe'ẽ: Cicadidae) tymbachu'i oveve ha ikangue’ỹva, opurahéiva ára haku jave.

Ñakyrã oĩ umi timbachu'i Hemiptera hérava apytépe. Opa ko yvy apére jajuhu ñakyrã, ha opaichagua oĩ. Umi tuicháva opurahéi poguasu ha hatãve, umi michĩva katu opurahéi po'i, ochiãvaicha. Ñakyrã opurahéirõ jaikuaáma oĩmaha sandía aju.

Tuvakuéra ombo'a yvyra rakãre, upévarã oikarãi pe yvyra pire ha umi rupi ombo'a. Ojávo ho'a yvýpe ha upépe are oiko osẽ mboyve oveve. Yvy guýpe oĩ aja okambu yvyra rapóre. Upéi osẽ, ojupi yvyra mátare, opyta peteĩ hendápe ha upépe ipire ojeka ha osẽ. Upéi oipyso umi ipepo ikã meve, ha upéi ae osẽ oho, oveve ha opurahéi ohekávo iñirũrã. Oje'e oĩha umi oikóva yvy guýpe 18 áño osẽ mboyve yvyguýgui. Oĩ katu umi mbykyve oikóva yvy guýpe, 1 áño guive 9 áño peve. Osẽ rire yvyguýgui ndoikovéi are, 2 mése rupi. Yvyra rykuénte hembi'u, upévare yvyra guýpe jaguapýrõ ñañandúvaicha ñanderypyiha y, upéva ikuarukuénte. Ñakyrã kuña ndopurahéiri.^[1]

Chína ha ambue henda rupi oje'u ñakyrã. He'i hikuái umi kuñáva ho'oveha.

Oje'e avei ñande ahy'o porã hag̃ua jay'u vaerãha ñakyrã pirekuépe, japurahéi porãve hag̃ua.

Ñakyrã nañandesu'ui térã nañandejopíri. Ikatu jepe oimérõ oguejy ñanderehe oimo'ã oguejyha yvyráre, ha oipyteségui yvyra rykue omoingese ñanderehe ijuru. Ymavémi oje'e vaekue chupe guyra mimbi.

Oĩ purahéi imandu'áva ñakyrãre. María Elena Walsh rembiapokue peteĩ héra Como la Cigarra.

1. ↑ Gatti, Carlos; (1985) "Enciclopedia Guarani - Castellano de Ciencias Naturales y Conocimientos Paraguayos", Asunción, Paraguay; Arte Nuevo Editores