Lingua newari
| Newari नेपाल भाषा | ||
|---|---|---|
| Outros nomes: | Nepal Bhasa | |
| Falado en: | Nepal | |
| Total de falantes: | 1,4 millóns (2011) | |
| Familia: | Sino-tibetana Newárico Newari | |
| Escrita: | Devanágari, antigamente varios alfabetos newari | |
| Status oficial | ||
| Lingua oficial de: | Sikkim,  India[1]
| |
| Regulado por: | Academia Nepal Bhasa Nepal Bhasa Parishad | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | --
| |
| ISO 639-2: | new
| |
| Mapa | ||
| Status | ||
 | ||
O newari ou Nepal bhasa (नेपाल भाषा, tamén coñecido como newah bhaye) é unha das linguas máis importantes do Nepal. É unha das case cincocentas linguas sino-tibetanas existentes actualmente, e pertence ao ramo tibeto-birmanés desta familia. É a única lingua tibetano-birmanesa a ser escrita no sistema devanágari. Conta aproximadamente cun millón de falantes no Nepal, na India e no Bután.
Sistema de escrita
[editar | editar a fonte]Ao longo do tempo, o bhasa ten sido escrito de moitas formas. Os sistemas principais son o ranxana, o prachalit, o brahmi e o golmol, usados máis frecuentemente. Todos os sistemas son escritos da esquerda para a dereita, e consisten de dous conxuntos separados de letras: un de vogais e outro de consoantes. O brahmi é o sistema máis antigo, e todos os outros derivan del.
O devanágari é o sistema máis empregado no presente, unha vez que é o sistema oficial do Nepal, ben como na veciña India. O sistema ranxana foi o máis usado en tempos antigos, e hoxe está experimentando unha especie de renacemento, debido á maior consciencia cultural. O sistema prachalit, sendo semellante ao debanagari, tamén é usado. Actualmente os sistemas brahmi e golmol raramente son usados.
Dialectos e influencia
[editar | editar a fonte]Hai cinco dialectos importantes: o yen-yala, o khwapa, o pahari, o dolakha e o chitlang. Alén destes dialectos, hai algúns poucos subdialectos falados no vale de Katmandú e outras partes do Nepal. Estes subdialectos son falados nas aldeas adxacentes a Katmandú, como Patan, Bhaktapur, Chitlang e Dolakha. O dialectos falado en Bandipur é a forma arcaica do bhaaye de Khwapa. O dialecto falado en Chaínpur, Bhoxpur, Terathún e en Palapa é relacionado ao de Katmandú e ao de Patan. O dialecto falado en Ridí, Baglung e Arughat é máis próximo ao de Bhaktapur.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Sonam Wangdi (13 de outubro de 2009). "Nepali Language in the Eighth Schedule of Constitution". Arquivado dende o orixinal o 05 de marzo de 2016. Consultado o 10 de marzo de 2010.
- ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Existe unha versión da Wikipedia en Lingua newari |
