Reinos de Indias

Reinos de Indias, das Indias ou reinos casteláns de Indias son denominacións das entidades políticas que se conformaron na América española, os diversos territorios de "as Illas e Terra Firme" incorporados xuridicamente á Coroa de Castela tras o descubrimento e a conquista española de América, e que desde entón ata a súa independencia formaron parte das posesións dinásticas da Monarquía Española. A utilización de diferentes denominacións (como "reinos" ou "vicerreinados") non implicaba de feito ningún tipo de diferente condición xurídico-política dentro da organización administrativa da colonización española de América.

O fundamento xurídico da súa condición política baséase nunha doazón pontificia feita en favor dos Reis Católicos, a partir dunha solicitude deles mesmos, polo Papa Alexandre VI. A Igrexa, representando á cristiandade, cede aos monarcas españois os territorios descubertos e por descubrir no Novo Mundo. Os reinos de Indias pasaron a ser entón reinos distintos do reino de Castela, así como o eran tamén outros reinos vinculados á coroa de Castela.

Desta forma, os reinos casteláns de Indias, que inclúe os seus territorios por descubrir, serán reinos propios da coroa de Castela, pero non do reino de Castela. De maneira que o reino de Castela convértese nunha xerarquía administrativa superior pero non ten o dominio das Indias. Os reinos de Indias achábanse nunha situación intermedia entre unha absoluta igualdade con Castela e unha total subordinación:

1. Non estaban unidos ao reino de Castela como León e Galicia, porque non participaban nas súas Cortes lexislativas e os seus administradores non foron membros do Consello de Castela. Aínda que as Indias contaban cun dereito propio especial, o indiano, e con organismos administrativos propios, o Consello de Indias.
2. Tampouco eran equivalentes aos reinos distintos ao de Castela, como Navarra e Aragón, porque non tiveron Cortes (senón un Concello administrativo) nin un dereito exclusivo (senón un propio especial, pero non exclusivo, porque o dereito de Castela aplicábase subsidiariamente).

Os Reis Católicos consideraron as Indias como patrimonio persoal seu e, en canto tal, dispuxeron que á súa morte incorporásense á Monarquía. Deste xeito, convertéronse en terras de reguengo. Despois o seu sucesor Carlos I desde 1519 declarounas inalienables, de maneira que nunca puidesen separarse do reino de Castela, nin divididas en todo nin en parte, nin as súas cidades nin poboacións.

Séculos máis tarde, a partir da segunda metade do século XVIII os territorios indianos perderán os seus organismos administrativos propios que os caracterizaban, e segundo o vocabulario europeo adoptado por Carlos III, empezará a darse uso a Colonias. Desta forma no -informe e plan de Intendencias- para Nova España, elaborado por José Gálvez e o Vicerrei de Croix en 1768, preténdese uniformar o goberno destas grandes colonias co da súa metrópole. Sendo este o primeiro documento que se coñece no cal redefínese con esas palabras a nova situación dos reinos casteláns de Indias.

Poucas décadas despois o fugaz Estatuto de Baiona de 1808 , que establece a Xosé Bonaparte como rei das Españas e de Indias, e uns anos despois a mesma Constitución española de 1812, marcan o final da relación xurídica especial de Indias outorgada séculos antes pola propia lexislación indiana. A constitución de 1812 termina suprimindo os reinos casteláns de Indias, e incorporándoos ao Reino das Españas, coa representación que lles outorga en devandita constitución.

Desta forma o patrimonio americano e europeo da Monarquía Española termina sendo afectado tanto polo proceso independentista hispanoamericano, como polo proceso constituínte español que vai parello, ambos procesos darán lugar aos novos estados nacionais que se forman en Europa e América, e ambos procesos pertencen ao período de Revolución Liberal.

• Monarquía Española
• América española

• Ensayos sobre los reinos castellanos de Indias
• Instituto de Historia, Universidad de los Andes, Colonia o periodo Indiano
• Testamento de Isabel la Católica
• Reformas de Carlos III y la hacienda americana Arquivado 07 de outubro de 2009 en Wayback Machine.