Fisterra

Fisterra

Localización
42°54′31″N 9°15′46″O / 42.908611111111, -9.2627777777778
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia da Coruña
Capital de	Fisterra
Capital	Fisterra
Poboación
Poboación	4.697 (2023) (159,6 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Mancomunidade Comarca de Fisterra Fisterra
Superficie	29,43 km²
Bañado por	Océano Atlántico
Comparte fronteira con	Cee
Organización política
• Alcaldesa	Áurea Domínguez Sisto
Eleccións municipais en Fisterra
Identificador descritivo
Código postal	15155
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	15037
Sitio web	concellofisterra.com

Fisterra (do latín finēs terrae, 'os confíns da terra')^[1][2] é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca de Fisterra. Segundo o IGE en 2017 tiña 4734 habitantes (5.005 no 2009, 5009 no 2006, 5042 no 2005, 5093 no 2004, 5141 en 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «fisterrán».

O topónimo ten orixe latina, de finēs terrae 'os confíns da terra'.^[1] Antigamente pensábase que o cabo Fisterra era o punto máis occidental do mundo coñecido, ao veren as lexións romanas o afundimento do sol nas augas do océano Atlántico.

Segundo outra teoría, o topónimo latino puideron importalo no século XII os monxes cistercienses do mosteiro de Toxos Outos, por analoxía co Finistère bretón, nomeado a partir da abadía S. Mahé fine-terre.^[3][4] Aparece mencionado en 1199 e posteriormente como finibusterre (en caso ablativo, dos confíns da terra).^[3][1]

O municipio de Fisterra é unha península que penetra no océano Atlántico. O seu relevo é bastante accidentado e alcanza a máxima altitude nos montes próximos a Cee (Seoane, 249 m; San Xoán, 247 m; Veladoiro, 241 m) e no Facho (247 m), onde descende bruscamente cara ao mar configurando esa paisaxe enérxica e ata abrupta, que singulariza o concello. Entre ambos os bloques graníticos esténdese o istmo de Langosteira, formado por sedimentos cuaternarios.

Na costa sucédense grandes areais (O Rostro, Mar de Fóra, Lagosteira, Sardiñeiro) e abruptos cantís entre os que sobresaen o Cabo da Nave, o Faro e o Monte Facho.

O réxime termopluviométrico é o típico deste sector costeiro, temperaturas suaves (14,4 °C de media) e precipitacións que non superan os 1000 mm, sendo un dos enclaves menos pluviosos da costa galega.

Os restos arqueolóxicos achados nas parroquias de San Martiño e San Vicente de Duio fixeron pensar na existencia dun importante asentamento lacustre que máis tarde sería romanizado. Nestas parroquias atopáronse restos do que sería a vía romana per loca maritima que conducía ata a fin da terra coñecida onde, segundo a lenda, estaría o Promontorium Nerium e o "Ara Solis" lugar de adoración ao Sol construído polos fenicios e supostamente mandado destruír polo Apóstolo Santiago, nome que mantén a praza da vila.

Desde a idade media estas terras convertéronse en termo do peregrino xacobeo, que prolongaba ata aquí o seu camiño para venerar as reliquias de San Guillerme e a imaxe do Santo Cristo. Segundo Benjamín Trillo Trillo, O camiño de Santiago é o resultado da cristianización dun ancestral camiño pagán para ver morrer o Sol na fin do mundo^[5]. Co fin de acoller os numerosos peregrinos, en 1749 construíuse o Hospital de Peregrinos da nosa Señora do Rosario. Os peregrinos e peregrinas que fan o camiño de Santiago adoitan rematar aquí a súa viaxe.

A tradición oral mestura lendas de temática relixiosa, marítima e pétrea, como as da ermida de San Guillerme, a Orca Vella, Pedras Santas, Santo Cristo de Fisterra ou a cidade de Dugium.

En 1544 houbo unha batalla contra os franceses. En 1805 os franceses foron aliados contra os ingleses, e en 1809 distinguíronse pola resistencia contra a invasión francesa, aínda que non puideron evitar o desmantelamento do castelo de San Carlos, construído no século XVII para a defensa do porto.

A vila de Fisterra está formada por un núcleo antigo crecido en anfiteatro sobre o peirao.

O castelo de San Carlos foi construído a mediados do século XVIII dentro dun plan defensivo da ría de Corcubión xunto co castelo do Príncipe, en Ameixenda (Cee) e o castelo do Cardeal, en Corcubión.

Deseñado polos enxeñeiros Lemaur e Exarch, en 1757 iniciouse a súa construción, co reformulamento xeral, a explanación do soar, a cimentación sobre rocha a base de pedra e barro e un tramo de muralla. Ten forma irregular para adaptarse ao terreo rochoso sobre o que está asentado.

Foi rematado en 1767, por Real Orde de Carlos III. No asalto francés a Fisterra durante a Guerra da Independencia Española sufriu un incendio que comportou a súa destrución. Ata entón contaba con tres frontes e unha nave interior coa dependencia do oficial, o cuartel e a polvoreira. Posteriormente reformouse a nave central, e foi restaurado recentemente.

Fisterra, terra de gran tradición marítima, vive cara ao mar. O peirao da vila acolle boa parte da actividade económica. A frota está formada por pequenos barcos de baixura que utilizan diversas artes de pesca coma o palangre, nasas ou vetas, poxando as capturas na lonxa e xunto co turismo, xera unha demanda de servizos, avituallamento de barcos, carga e descarga, hostalaría, administración, etc., que dá ocupación a boa parte da poboación.

Os restantes sectores, a agricultura de subsistencia, a industria e construción completan o cadro económico do municipio.

• O Cristo de Finisterre/ ten unha pistola d'ouro// pra matar aos do Son/ por riba de Monte Louro ^[6].
• Os de Noia son borrachos,/ os de Muros aloqueiros,/ os de Fisterra son mouros,/ e os do Son sonche bucheiros ^[7]
• Santo Cristo de Fisterra,/ Santo da barba dourada,/ axúdame a remontar/ a laxe de Touriñana ^[8][9][10].
• Santo Cristo de Fisterra,/ Santo da barba dourada,/ veño de tan lonxe terra,/ Santo, por che ver a cara./ Veño da Virxe da Barca,/ veño de abalar a pedra./ Tamén veño de vos ver,/ Santo Cristo de Fisterra ^[11].
• Santo Cristo de Fisterra,/ ten unha pistola de ouro/ para matar os do Son/ por riba do Monte Louro ^[12].

• 
  Camiño de Santiago, Fisterra.
• 
  Vista da vila.
• 
  Castelo de San Carlos.
• 
  Capela da Nosa Señora do bo Suceso.
• 
  Faro de Fisterra.
• 
  O Cabo.
• 
  Vista desde o cabo.
• 
  Igrexa parroquial de santa María das Areas de Fisterra.

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Fisterra vexa: lugares de Fisterra.

O territorio do municipio é principalmente rodeado polo mar e ofrece excelentes praias, dependendo da posición con augas fortes ou tranquilos (na sombra do cabo Fisterra).

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Fisterra

• ANÓNIMO: Cantigas do viño. Edicións Castrelos, Col. O Moucho 6, Vigo 1968.
• BOUZA BREY, Fermín: "Cantigas populares da Arousa", en Arquivos do Seminario de Estudos Galegos III, 1929, 153-204 [en facsímile II].
• CASAS, Álvaro das (colector): "Pra un canzoneiro de Noia", en "Arquivo Filolóxico e Etnográfico de Galiza", en Nós 1931.
• LEMA BOUZAS, Lino (compilador): Ditos e cantigas mariñeiras. I Encontro de embarcacións tradicionais, Galicia 1993.
• TRILLO TRILLO, Benjamín: "As pegadas de Santiago na cultura de Fisterra". Concello de Fisterra, 1982. ISBN 9788450086249.

• Cabo Fisterra
• Camiño dos Faros

• O escudo e a bandeira de Fisterra