Euro

Euro
евро (en búlgaro), ευρώ (en grego), euró (en húngaro), eiro (en letón), еuras (en lituano), ewro (en maltés) e evro (en esloveno)
Símbolo do euro	Moeda de 1 euro
Código:	EUR
Ámbito:	Eurozona: Alemaña Austria Bélxica Chipre Croacia Eslovaquia Eslovenia España Estonia Finlandia Francia Grecia Irlanda Italia Letonia Lituania Malta Luxemburgo Países Baixos Portugal Outros estados: Andorra Cidade do Vaticano Mónaco San Marino Sen carácter oficial: Kosovo Montenegro
Símbolo:	€
Fracción:	100 céntimos[1]
Moedas:	1, 2, 5, 10, 20 e 50 céntimos, 1 euro e 2 euros
Billetes:	5, 10, 20, 50, 100, 200 e 500 euros
Emisor:	Banco Central Europeo
Taxa de troco: 2023	1 USD = 0,90 EUR
Troco actual

O euro (EUR ou €) é a moeda usada polas institucións da Unión Europea (UE), así como a moeda oficial da eurozona, formada por 20 dos 27 Estados membros da UE: Alemaña, Austria, Bélxica, Chipre, Croacia, Eslovaquia, Eslovenia, España, Estonia, Finlandia, Francia, Grecia, Irlanda, Italia, Letonia, Lituania, Luxemburgo, Malta, Países Baixos e Portugal. Ademais, 4 microestados europeos teñen acordos coa Unión Europea para o uso do euro como moeda: Andorra, Cidade do Vaticano, Mónaco e San Marino. Por outra banda, o euro foi adoptado de maneira unilateral por Montenegro e Kosovo.

Uns 388 millóns de cidadáns viven nos 20 países da eurozona.^[2] Ademais, máis de 240 millóns de persoas ao redor do mundo usan moedas fixadas ao euro, incluíndo máis de 190 millóns de africanos.^{[Cómpre referencia]} O euro é a segunda moeda de reserva así como a segunda moeda máis negociada no mundo, despois do dólar estadounidense.^[3][4][5][6]

En decembro de 2019, con máis de 1,3 billóns de euros en circulación, o euro ten un dos valores combinados de billetes e moedas máis altos en circulación do mundo.^[7][8] O euro divídese en 100 céntimos.

O nome de «euro» foi adoptado oficialmente o 16 de decembro de 1995 en Madrid.^[9] O euro introduciuse nos mercados financeiros mundiais como unha moeda de conta o 1 de xaneiro de 1999, substituíndo a antiga Unidade Monetaria Europea (ECU) nunha proporción de 1:1.

As moedas e billetes entraron en circulación o 1 de xaneiro de 2002 nos 12 Estados da Unión Europea que adoptaron o euro naquel ano:^[10] Alemaña, Austria, Bélxica, España, Finlandia, Francia, Grecia, Irlanda, Italia, Luxemburgo, Países Baixos e Portugal.

Ese mesmo ano tamén adoptaron o euro os estados europeos de Cidade do Vaticano, Mónaco e San Marino, que tiñan acordos con países da Unión Europea, e Andorra, aínda que este de maneira non oficial. Non foi ata o 2011 cando Andorra asinou un acordo monetario coa Unión Europea, o cal entrou en vigor o 1 de abril de 2012, que supuxo a adopción do euro por Andorra de maneira oficial.

O 1 de xaneiro de 2007, Eslovenia incorporouse á zona euro.^[11] Malta^[12] e Chipre^[13] fixérono o 1 de xaneiro de 2008 e Eslovaquia o 1 de xaneiro de 2009.^[14]

Estonia incorporouse o 1 de xaneiro de 2011,^[15] sendo o primeiro país que formara parte da URSS que se converteu en membro da eurozona.

Letonia incorporouse o 1 de xaneiro de 2014,^[16] Lituania, o 1 de xaneiro de 2015,^[17] e Croacia o 1 de xaneiro de 2023, sendo o último país en adoptar a moeda común europea.^[18]

Oito países da Unión Europea non adoptaron o euro aínda: Bulgaria, Dinamarca, Hungría, Polonia, República Checa, Romanía e Suecia. Tampouco o fixo o Reino Unido durante os seus anos de pertenza á Unión Europea. O euro aspira a converterse na moeda oficial de toda a Unión Europea. A introdución do euro en lugar das divisas estatais foi a reforma monetaria máis importante en Europa na época moderna.

O euro é administrado polo Sistema Europeo de Bancos Centrais (SEBC), composto polo Banco Central Europeo (BCE) e os bancos nacionais dos países membros da eurozona. O Banco Central, situado en Frankfurt, Alemaña, é o único con autoridade para desenvolver a política monetaria.

O euro divídese en cen cents.^[1] Aínda que «cent» —plural «cents», en ambos os casos sen punto final nin acento— é a denominación oficial da división do euro en todos os idiomas, na linguaxe habitual, con todo, tradúcese polo equivalente en cada idioma (en galego e castelán céntimo, en grego λεπτό, en italiano centésimo, en francés centime, etc.) e pluralízase segundo o uso habitual da lingua.

Os billetes de euro —de 5, 10, 20, 50, 100, 200 e 500 euros— son idénticos para todos os países. As moedas de euro —de 1, 2, 5, 10, 20 e 50 cents e 1 e 2 euros— teñen o mesmo anverso en todos os países, pero distinto reverso segundo o país de cuñaxe. Con todo, todas as moedas de euro de calquera país pódense utilizar en todos os países da eurozona.

O deseño da cara común das moedas é obra de Luc Luycx da Casa da Moeda Real de Bélxica.^[19] As moedas, sexa cal for o seu reverso nacional, son de validez en calquera país da zona euro.

A partir do ano 2004, unha directiva da Unión Europea permite acuñar todos os anos unha moeda de dous euros conmemorativa —dúas moedas ao ano desde 2013— en cada país da zona euro. Estas emisións, cuxa produción é determinada pola cuñaxe normal de moeda en cada país, conservan o anverso común da zona euro e no reverso mostran o motivo conmemorativo. Estas moedas conmemorativas conxuntas son adicionais ás que pode emitir cada estado.

Os motivos principais da primeira serie de billetes euro son: portas e xanelas, que simbolizan o espírito de apertura da Unión Europea; a eliminación de fronteiras e a integración están representadas por pontes no reverso do billete. Ademais, o tema xeral da serie é «Idades e estilos», figurando en cada billete un estilo arquitectónico determinado.

O deseño da primeira serie de billetes é de Robert Kalina do Oesterreichische Nationalbank (OeNB - Banco Nacional Austríaco), e o alemán Reinhold Gerstetter ocupouse do deseño da segunda serie, emitida a partir de 2013.

O euro é o sucesor do ECU ou Unidade Monetaria Europea (en inglés: European Currency Unit). Na reunión de Madrid do 16 de decembro de 1995, o chanceler de Alemaña Helmut Kohl sinalou que lle soaba igual a Ein Kuh, que en alemán poderíase entender como «unha vaca». Por este motivo determinouse que a moeda única comunitaria chamásese Euro, tendo unha paridade 1:1 co ECU.^{[20][21][22][23]}

O símbolo do euro (€), desenvolto pola Comisión Europea, inspírase na letra épsilon (ε) do alfabeto grego. Escolleuse este símbolo como referencia á inicial de Europa, E. As dúas liñas paralelas fan referencia á estabilidade dentro da área euro.

Como o resto das moedas, euro é un nome común e debe escribirse con minúscula. O seu plural é euros. O código internacional para o euro é EUR e foi rexistrado na Organización Internacional de Normalización (ISO); utilízase con fins empresariais, comerciais e financeiros.

Non existe un símbolo oficial para o cent, aínda que se utiliza a miúdo a tradución e abreviaturas habituais de cada idioma. En español, úsase cént. (plural: cts.) como reminiscencia do céntimo de peseta. En Irlanda, emprégase ás veces nas tendas o símbolo ¢.

Estilo arquitectónico na primeira serie dos billetes (serie Idades e estilos)

5 euros	10 euros	20 euros	50 euros	100 euros	200 euros	500 euros
Clásico	Románico	Gótico	Renacentista	Barroco	Modernista	Contemporáneo

Estilo arquitectónico na segunda serie dos billetes (serie Europa)

5 euros	10 euros	20 euros	50 euros	100 euros	200 euros
Clásico	Románico	Gótico	Renacentista	Barroco	Modernista

Divisas substituídas polo euro

Moeda	Código	Tipo de cambio[24]	Irrevoga­bilidade do tipo de cambio	Aban­dono
Austria: xilin austríaco	ATS	7005137603000000000137.603	01998-12-31 31 de decembro de 1998	2002
Bélxica: franco belga	BEF	7005403399000000000403.399		2002
Países Baixos: florín neerlandés	NLG	7005220371000000000220.371		2002
Finlandia: marco finlandés	FIM	7005594573000000000594.573		2002
Francia: franco francés	FRF	7005655957000000000655.957		2002
Alemaña: marco alemán	DEM	7005195583000000000195.583		2002
Irlanda: libra irlandesa	IEP	70057875640000000000.787.564		2002
Italia: lira italiana	ITL	7005193627000000000193.627		2002
Luxemburgo: franco luxemburgués	LUF	7005403399000000000403.399		2002
Mónaco: franco monegasco	MCF	7005655957000000000655.957		2002
Portugal: escudo portugués	PTE	7005200482000000000200.482		2002
San Marino: lira sanmarinesa	SML	7005193627000000000193.627		2002
España: peseta española	ESP	7005166386000000000166.386		2002
Cidade do Vaticano: lira vaticana	VAL	7005193627000000000193.627		2002
Andorra: franco francés	ADF	7005655957000000000655.957		2002
Andorra: Peseta española	ADP	7005166386000000000166.386		2002
Grecia: dracma grego	GRD	7005340750000000000340.750[25]	02000-06-19 19 de xuño de 2000	2002
Eslovenia: tólar esloveno	SIT	7005239640000000000239.640[26]	02006-07-11 11 de xullo de 2006	2007
Chipre: libra chipriota	CYP	70055852740000000000.585.274[27]	02007-07-10 10 de xullo de 2007	2008
Malta: lira maltesa	MTL	70054293000000000000.429.300[28]	02007-07-10 10 de xullo de 2007	2008
Eslovaquia: coroa eslovaca	SKK	7005301260000000000301.260[29]	002008-07-08 8 de xullo de 2008	2009
Estonia: coroa estoniana	EEK	7005156466000000000156.466[30]	02010-07-13 13 de xullo de 2010	2011
Letonia: lats letón	LVL	70057028040000000000.702.804[31]	002013-07-09 9 de xullo de 2013	2014
Lituania: litas lituano	LTL	7005345280000000000345.280[32]	02014-07-23 23 de xullo de 2014	2015
Croacia: kuna croata	HRK	700475345000000000075.345[33]	02020-07-10 10 de xullo de 2020	2023

O euro foi establecido polas disposicións do Tratado de Maastricht de 1992 (oficialmente, Tratado da Unión Europea ou TUE). Para participar na moeda, os estados membros deben cumprir criterios estritos, como un déficit inferior ao 3% do seu PIB, unha proporción de débeda inferior o 60% do PIB (ambos os cales finalmente foron amplamente ignorados tras a súa introdución), unha inflación baixa e unhas taxas de interese próximas á media da UE.

O esperantista belga Germain Pirlot, antigo profesor de francés e historia, foi quen deu nome á nova moeda ao enviar unha carta ao entón Presidente da Comisión Europea, Jacques Santer, suxerindo o nome de "euro" o 4 de agosto de 1995.^[34]

Debido ás diferenzas nas convencións nacionais sobre o arredondamento e cifras significativas, toda conversión entre as moedas nacionais tivo que realizarse mediante o proceso de triangulación a través do euro. Á dereita figuran os valores definitivos do euro en función dos tipos de cambios cos que as distintas moedas entrarón no euro.

As taxas foron determinadas polo Consello da Unión Europea,^{[n. 1]}, baseándose nunha recomendación do Comisión Europea baseada nos tipos de mercado do 31 de decembro de 1998. Establecéronse de xeito que unha Unidade Monetaria Europea (ECU) equivalera a un euro. A Unidade Monetaria Europea era unha unidade contable utilizada pola UE, baseada nas moedas dos estados membros; non era unha moeda por dereito propio. Estas non se puideron establecer antes, porque o ECU dependía do tipo de cambio de peche das moedas distintas do euro (principalmente o da libra esterlina) ese día.

O procedemento utilizado para fixar a taxa de conversión entre o dracma grego e o euro foi diferente xa que o euro xa contaba con dous anos. Aínda que as taxas de conversión das once moedas iniciais determináronse só horas antes da introdución do euro, a taxa de conversión do dracma grega fixouse varios meses antes.^{[n. 2]}

A moeda introduciuse en forma non física (cheque de viaxes, transferencias electrónicas, banca, etc.) á medianoite do 1 de xaneiro de 1999, cando as moedas nacionais dos países participantes (a zona euro) deixaron de existir de forma independente. Os seus tipos de cambio quedarón bloqueados a tipos fixos entre si. O euro converteuse así no sucesor da Unidade Monetaria Europea (ECU). Non obstante, debido ao período de fabricación requirido para os novos billetes e moedas, as antigas moedas nacionais, a pesar de perderen a cotización oficial no mercado de divisas, continuaron usándose como moeda de curso legal ata que se introduciron novos billetes e moedas en euros o 1 de xaneiro de 2002, cando foron substituídas por billetes e moedas en euros. Tanto as moedas como os billetes tiveron un período de coexistencia coas outras moedas nacionais até que foron retiradas da circulación. Este período de coexistencia tivo diferentes calendarios nos países que adoptaron o euro.

A data oficial na que as moedas nacionais deixaron de ser de curso legal variou de estado membro a estado membro. A data máis antiga foi en Alemaña, onde o marco deixou de ser de curso legal oficialmente o 31 de decembro de 2001, aínda que o período de cambio durou dous meses máis. Mesmo despois de que as antigas moedas deixaron de ser de curso legal, continuaron sendo aceptadas polos bancos centrais nacionais durante períodos que van desde varios anos ata indefinidamente (este último para Austria, Alemaña, Irlanda, Estonia e Letonia en billetes e moedas, e para Bélxica, Luxemburgo, Eslovenia e Eslovaquia só en billetes). As primeiras moedas que se converteron en non convertibles foron os escudos portugueses, que deixaron de ter valor monetario despois do 31 de decembro de 2002, aínda que os billetes permaneceron intercambiables ata 2022.

Posteriormente incorporáronse no 1 e xaneiro:

• Grecia no 2001
• Eslovenia no 2007
• Malta e Chipre no 2008
• Eslovaquia no 2009
• Letonia no 2014
• Lituania no 2015
• Croacia no 2023

Dinamarca, o Reino Unido e Suecia non adoptaron a moeda única. Dinamarca rexeitou o euro nun referendo levado a cabo o 28 de setembro de 2000, cunha participación do 86 % e onde o 53,1 % dos votantes manifestáronse contra a adopción do euro. O referendo sueco do 14 de setembro de 2003, días despois do asasinato da ministra Anna Lindh, impulsora da adopción do euro, resultou un pouco máis do 56 % do electorado votando en contra. A cuestión fica así posposta ao menos cinco anos, transcorridos os cales poderase repetir o referendo.

Deseñouse un signo especial para a moeda euro (€) despois de que unha enquisa pública reducise a dúas as dez propostas orixinais. A Comisión Europea elixiu entón o deseño creado polo artista belga Alain Billiet. Sobre o símbolo, a Comisión declarou:^[35]

A inspiración para o propio símbolo € veu do épsilon grego (Є)^{[n. 3]} – unha referencia ao berce da civilización europea – e a primeira letra da palabra Europa, atravesada por dúas liñas paralelas para 'certificar' a estabilidade do euro.

Comisión Europea

A Comisión Europea tamén especificou un logotipo do euro con proporcións exactas e tons de cor de primeiro plano e fondo.^[36] A colocación do signo da moeda en relación co importe numérico varía dun estado a outro, pero para os textos en inglés o símbolo (ou o estándar "EUR" da ISO) debe preceder ao importe.^[37]

Tras a crise financeira estadounidense de 2008, en 2009 xurdiu entre os investidores o temor a unha crise da débeda soberana en relación con algúns Estados europeos, e a situación volveuse especialmente tensa a principios de 2010.^[38][39] Grecia foi a máis afectada, pero os membros da eurozona Chipre, Irlanda, Italia, Portugal e España tamén se viron significativamente afectados.^[40][41] Todos estes países utilizaron fondos da UE excepto Italia, que é un dos principais doantes do FEEF.^[42] Para ser incluídos na zona do euro, os países debían cumprir certos criterios de converxencia, pero a transcendencia de tales criterios víase minguada polo feito de que non se aplicaban co mesmo nivel de rigor entre os países.^[43]

Segundo Economist Intelligence Unit en 2011, "[S]i a [zona do euro] trátase como unha entidade única, a súa posición [económica e fiscal] non parece peor e, nalgúns aspectos, bastante mellor que a de Estados Unidos ou o Reino Unido" e o déficit orzamentario da zona do euro no seu conxunto é moito menor e a relación débeda pública/PIB da zona do euro, do 86% en 2010, era aproximadamente do mesmo nivel que a dos Estados Unidos. "Ademais", escriben, "o endebedamento do sector privado no conxunto da zona do euro é notablemente inferior ao das economías altamente apalancadas da anglosaxoa". Os autores conclúen que a crise "é tanto política como económica" e o resultado do feito de que a zona do euro carece do apoio de "parafernalia institucional".(e vínculos mutuos de solidariedade) dun Estado".^[44]

A crise continuou coa rebaixa por parte de S&P da cualificación crediticia de nove países da zona euro, entre eles Francia, e a posterior rebaixa de todo o Fondo Europeo de Estabilidade Financeira (FEEF).^[45]

Un paralelismo histórico con 1931, -cando Alemaña estaba angustiada pola débeda, o desemprego e a austeridade, mentres que Francia e os Estados Unidos eran acredores relativamente fortes- gañou a atención no verán de 2012^[46] mentres Alemaña recibía a súa propia advertencia sobre a cualificación da súa débeda.^[47][48]

O euro é a moeda única de 20 Estados membros da UE: Alemaña, Austria, Bélxica, Chipre, Croacia, Eslovaquia, Eslovenia, España, Estonia, Finlandia, Francia, Grecia, Irlanda, Italia, Letonia, Lituania, Luxemburgo, Malta, Países Baixos e Portugal. Estes países constitúen a "eurozona", uns 347 millóns de persoas en total no 2023.^[49] Segundo os acordos bilaterais coa UE, o euro tamén foi designado moeda única e oficial noutros catro microestados europeos aos que se concederon dereitos de cuñaxe (Andorra, Mónaco, San Marino e Cidade do Vaticano). Con todos os membros da UE menos un (Dinamarca) obrigados a adherirse cando as condicións económicas permítano, xunto cos futuros membros da UE, a ampliación da eurozona está chamada a continuar.

O euro tamén é a moeda única en tres territorios de ultramar de Francia que non forman parte da UE, a saber, Saint-Barthélemy, Saint-Pierre-et-Miquelon e as Terras Austrais e Antárticas Francesas, así como no Territorio Británico de Ultramar de Akrotiri e Dhekelia.^[50]

O euro foi adoptado unilateralmente como moeda única de Montenegro e Kosovo. Tamén se utiliza como moeda de comercio exterior en Cuba desde 1998,^[51] Siria desde 2006,^[52] e Venezuela desde o 2018.^[53] En 2009, Cimbabue abandonou a súa moeda local e introduciu no seu lugar as principais moedas convertibles mundiais, entre elas o euro e o dólar estadounidense. O uso directo do euro fora do marco oficial da UE afecta a case 3 millóns de persoas. ^[54]

Fóra da zona do euro, dous Estados membros da UE teñen moedas que están axustadas ao euro, o cal é unha condición previa para incorporarse á zona do euro. A coroa danesa e o lev búlgaro están vinculados debido á súa participación no ERM II.

Ademais, un total de 21 países e territorios que non pertencen á UE teñen moedas directamente vinculadas ao euro, entre eles 14 países da África continental (franco CFA), dous países insulares africanos (franco comoriano e escudo caboverdiano), tres territorios franceses do Pacífico (franco CFP) e dous países balcánicos, Bosnia e Hercegovina (marco convertible de Bosnia e Hercegovina) e Macedonia do Norte (denar macedonio).^[55] O 1 de xaneiro de 2010, a dobra de San Tomé e Príncipe quedou oficialmente vinculada ao euro.^[56] Ademais, o dirham marroquí está vinculado a unha cesta de divisas, entre elas o euro e o dólar estadounidense, sendo o euro a divisa con maior ponderación.

Polo xeral, estes países vincularan previamente a súa moeda a unha das principais divisas europeas (por exemplo, o franco francés, o marco alemán ou o escudo portugués), e cando estas divisas foron substituídas polo euro, as súas moedas quedaron vinculadas ao euro. A vinculación da moeda dun país a unha divisa importante considérase unha medida de seguridade, especialmente para as divisas de zonas con economías débiles, xa que o euro se considera unha moeda estable, evita a inflación galopante e fomenta o investimento estranxeiro debido á súa estabilidade.

En total 182 millóns de persoas en África utilizan, no 2013, unha moeda vinculada ao euro, 27 millóns de persoas fóra da zona do euro en Europa e outras 545.000 persoas nas illas do Pacífico.^[49]

A eurozona ou zona euro son os países da Unión Europea que adoptaron o euro como moeda única, mais outros países de fóra da Unión Europea tamén o empregan. Os países da eurozona son:

• Alemaña
• Austria
• Bélxica
• Chipre
• Croacia
• Eslovaquia
• Eslovenia
• España
• Estonia^[57]
• Finlandia
• Francia
• Grecia
• Irlanda
• Italia
• Letonia
• Lituania^[58]
• Luxemburgo
• Malta
• Países Baixos
• Portugal

• Andorra
• Mónaco
• San Marino
• Cidade do Vaticano
• Montenegro
• Kosovo

Mónaco, San Marino e Cidade do Vaticano teñen os seus euros propios coa súa cara nacional. Montenegro e Kosovo (da antiga Iugoslavia), empregaban como moeda o marco alemán, non subscribiron os arranxos legais coa Unión Europea.

Este artigo (ou sección) está desactualizado(a). A información fornecida mudou ou é insuficiente.

As datas previstas son as seguintes

• Polonia: non antes de 2016.
• Romanía: non antes de 2016.
• Bulgaria: non antes de 2016.
• Chequia: non antes de 2017.
• Hungría: non antes de 2020.
• Suecia: sen data, pero debe adoptar o euro.
• Dinamarca: ten unha cláusula de exclusión e por agora non adoptará o euro.

Despois é a evolución económica de cada país a que vai marcando o ritmo real de adaptación.

O símbolo do euro (€) inspírase na letra épsilon (ε) do alfabeto grego. Escolleuse este símbolo como referencia á inicial de Europa, E.

O euro conta con moedas e billetes.

Véxase a Galería de imaxes do euro para observar as diferenzas entre as moedas dos diferentes países

As moedas de euro teñen un lado común para todos os membros da eurozona e outro distinto para cada país da eurozona. O deseño da cara común das moedas é obra de Luc Luycx, da Real Casa da Moeda de Bélxica.^[59]

Lista das moedas de euro

• 1 céntimo de euro
• 2 céntimos de euro
• 5 céntimos de euro
• 10 céntimos de euro
• 20 céntimos de euro
• 50 céntimos de euro
• 1 euro
• 2 euros

Os billetes de euro son idénticos para todos os países da eurozona. O deseño dos billetes da primeira serie (2002) é de Robert Kalina, do Banco Central de Austria; en 2013 produciuse un redeseño a cargo de Reinhold Gerstetter.^[60][61]

Lista dos billetes de euro

• 5 euros
• 10 euros
• 20 euros
• 50 euros
• 100 euros
• 200 euros
• 500 euros

Referencias

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Euro

• Unión monetaria
• Eurozona

• European Central Bank information (en inglés)
• Europedia: Guide to European policies and legislation Arquivado 16 de outubro de 2018 en Wayback Machine. (en inglés)
• Billetes de Euro (en inglés) (en alemán)