Ágnatos

Ágnatos (Agnatha) Rango fósil: do Cámbrico ao presente
Lampetra fluviatilis L. (lamprea de rio)
Clasificación científica
Superreino: Eukaryota Reino: Animalia Filo: Chordata Subfilo: Vertebrata Superclase: Agnatha Cope, 1889

Os ágnatos (Agnatha, do grego ἀ- a- e γνάϑος gnáthos, mandíbula, literalmente: "sen mandíbulas") son un grupo parafilético ^[1] de vertebrados acuáticos que, xunto cos condrictios e os osteíctios, conforman o grupo parafilético coñecido popularmente como peixes. Na clasificación tradicional lineana considérase como unha superclase.

Son os vertebrados máis primitivos, caracterizados por careceren de mandíbulas, pola respiración branquial depedente da farinxe e pola persistencia da notocorda ou corda dorsal nos adultos.

Tradicionalmente os ágnatos dividíanse nas clases dos ostracodermos (Ostracoderma), isto é «os de pel dura», todos fósiles, e a dos ciclóstomos (Cyclostomi), é dicir, «os de boca circular», con formas actualmente viventes, moi simplificadas, e numerosas fósiles.

Debido a isto, adóitase identificar ágnatos con ciclóstomos.

Actualmente os ágnatos comprenden pouco máis de 100 especies actuais ^[2] e gran número de formas fósiles.

As especies actuais habitan en augas temperadas de ambos os hemisferios e nas tropicais máis frías.

O único elemento característico común de todos os ágnatos (fósiles e actuais) é a ausencia de mandíbulas, un carácter claramente primitivo. As formas paleozoicas eran de aspecto moi diferente ás especies actuais e moitas tiñan fortes escudos óseos na cabeza como protección fronte aos predadores, e estaban cubertos de escamas de diversos tipos. Os ágnatos actuais teñen aspecto de anguía e carecen de escamas, presentando unha pel mucosa e esvaradía.

A ausencia de mandíbulas obriga a estes animais a solucionar a súa alimentación de forma particular: por succión, sistema polo que lamben o sangue ou os tecidos en descomposición dos peixes dos que se alimentan. No caso das lampreas, son animais hematófagos; no caso dos mixinos, necrófagos.

Durante moitas décadas admitíanse dous grupos, coa categoría de clases:

• Ciclóstomos (Cyclostomi), que inclúe as lampreas e os mixinos.
• Ostracodermos (Ostracoderma), xa extintos.

Hoxe, ambos os grupos son considerados tamén parafiléticos e dividíronse en 12 clases, das cales 9 están extintas:

• Conodonta †
• Hyperoartia
  • Petromyzontiformes (as lampreas)
• Myxinoidea (os mixinos)
• Anaspida†
• Thelodonti†
• Pteraspidomorphi†
• Thelodontida†
• Cephalaspidomorphi†
• Galeaspida†
• Pituriaspida†
• Osteostraci†

Os ágnatos actuais caracterízanse pola ausencia de mandíbulas, o aspecto angüiliforme, a ausencia de aletas pares e presenza dunha única aleta impar continua (dorsal, caudal e anal), sete ou máis arcos branquiais e pel mucosa con ausencia de escamas.

Canto á anatomía, presentan un ollo pineal sensible á luz (homólogo da glándula pineal dos mamíferos), esqueleto cartilaxinoso e un corazón con dúas cámaras. Presentan notocorda tanto en estado larvario como adulto.

Wikispecies posúe unha páxina sobre:  Ágnatos

Commons ten máis contidos multimedia sobre:  Ágnatos

• Gnatóstomos

Árbore filoxenética dos ágnatos Arquivado 22 de abril de 2021 en Wayback Machine. Janvier, Philippe (1997): Vertebrata. Animals with backbones. Versión do 1 de xaneiro de 1997 (under construction).