Beatha

Staid ina mbaineann orgánaigh feidhm as ábhair ón timpeallacht trína bpróisis meitibileachta, chun fás, a gcórais feidhmiúcháin a choinneáil, a struchtúir a dheisiú, agus iad féin a atáirgeadh. Tá gach foirm bheatha ar Domhan bunaithe ar aigéid núicléasacha, DNA (aigéad dí-oscairibeanúicléasach) nó RNA (aigéad ribeanúicléasach), a iompraíonn an t-eolas géiniteach dúchasach. Tuigtear gur thosaigh an bheatha ar Domhan timpeall 3,500-3,800 milliún bliain ó shin i bhfoirm baictéar simplí faoi chúinsí ina raibh comhábhair bhunúsacha ábhair orgánaigh (meatán, amóinia, hidrigin is galuisce) i láthair san atmaisféar bunaidh. De réir a chéile tharla éabhlóid cheimiceach do na ceimiceáin seo le fuinneamh ó sholas na Gréine is stoirmeacha leictreacha, agus chuingrigh siad i móilíní níos casta gur tháinig aigéid núicléasacha fhéinatáirgthe chun cinn.^[1]

Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir.

Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.