Lânmacht

Dizze side giet oer it begryp 'lânmacht' yn it algemien. Foar de Nederlânske lânmacht, sjoch: Keninklike Lânmacht.

In lânmacht is dat diel fan 'e kriichsmacht fan in steat, dat him taleit op it fjochtsjen op lân. Yn it deistich spraakgebrûk wurdt foar dit kriichsmachtûnderdiel ornaris de oantsjutting leger brûkt, hoewol't dat begryp ek in bredere betsjutting hat dat de hiele kriichsmacht omfiemet. In oar, argaysk, wurd foar 'lânmacht' is armee, fan it Frânske armée, dat wer fan it Latynske wurd arma ("wapen") ôflaat is.

De lânmacht is it âldste en meast foarkommende diel fan 'e kriichsmacht, mei't lang net alle lannen in kustline en dus in marine hawwe, wylst de loftmacht in frij resinte útfining is. Fan âlds bestie de lânmacht út trije saneamde wapens: de ynfantery (it fuotfolk), de kavalery (it hynstefolk) en, fan 'e fjirtjinde iuw ôf, de artillery (de kanonnen). Letter kamen dêr spesjalisearre troepen by, lykas de sjeny en de kommando's. It is ek mooglik dat in lânmacht oare kriichsmachtûnderdielen ynkorporearret, lykas in eigen loftmachtkorps.

Der binne trije haaddoelen dêr't in lânmacht foar ynset wurde kin. Yn it foarste plak giet it dêrby om ferdigening, itsij ferdigening fan it eigen grûngebiet, itsij ferdigening fan in befreone steat. Twad is in lânmacht bedoeld om mei oan te fallen en in diel fan in oare steat of in oare steat yn syn gehiel mei te feroverjen. Soks wurdt tsjintwurdich beskôge as ûnetysk en frijwol net mear dien. (De lêste kear dat dit foarkaam wie yn 2013, doe't Ruslân de Krim op 'e Oekraïne ferovere en ûnrjochtlik besette.) En tred en lêst wurdt de lânmacht ek ynset om 'e oerheid te ûnderstypjen yn net direkt konfliktrelatearre saken, lykas bewekking fan kwetsbere fasiliteiten en helpferliening nei in natoerramp.

In steand leger ferwiist nei in lânmacht dy't bestiet út foltiidssoldaten, yn tsjinstelling ta de reservestriidkrêften, dy't inkeld oproppen wurde foar oefenings of yn tiid fan oarloch. In oare tsjinstelling bestiet tusken it geregelde of reguliere leger en ûngeregelde troepen of milysjes, dy't gearstald binne foar in beskaat doel, faak bûten de autoriteiten fan 'e steat om (sij it soms wol mei goedkarring fan dyselde autoriteiten). In ekspedysjeleger ferwiist nei in diel fan 'e lânmacht dat yn in oerseesk gebiet of lân ynset wurdt.

De Nederlânske lânmacht is de Keninklike Lânmacht. De grutste lânmacht fan 'e wrâld is it leger fan 'e Folksrepublyk Sina, dat it Folksbefrijingsleger hjit en bestiet út 2.250.000 aktive manskippen en 800.000 man reservepersoneel. De op ien nei grutste lânmacht is it Yndiaaske Leger, mei 1.129.000 aktive manskippen en 2.142.000 man reservepersoneel. Nettsjinsteande it feit dat it lytser is, mei 'mar' 475.000 aktive manskippen en 540.000 man reservepersoneel, wurdt it Amerikaanske Leger rûnom beskôge as de sterkste (want bêst treende en tariste) lânmacht fan 'e wrâld.

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side. Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Army fan Wikimedia Commons.