Vermont

Vermont
Flagg	Skjøldur
Land:	USA
Alment mál:	Onki
Høvuðsstaður:	Montpelier
Størsti býur:	Burlington
Innlimað:	4. mars 1791
Guvernørur:	Phillip Scott (R)
Vídd:	24,923 km²
Íbúgvar (2014):	626,562
fyri km²:	26.1/km²
Tíðarzona:	UTC -5/-4
Heimasíða:	www.vermont.gov

Stakríki Vermont (enskt: State of Vermont) er stakríki í Nýonglandi, í landnyrðingshorninum av Sambandsríkinum Amerika. Vermont er tað triðstørsta stakríkið í Nýonglandi, næst eftir Maine og Massachusetts. Her í Vermont búgva umleið 626 000 fólk. Montpelier er høvuðsstaðurin og størsti býurin er Burlington.

Vermont er eitt av minstu stakríkunum í Sambandsríkinum Amerika. Í norðri hevur Vermont mark við Kanada (Quebec), í eystri við New Hampshire, í suðri við Massachusetts, og í vestri við New York. Í 1791 bleiv Vermont stakríki í USA. Eyknevni er Grønfjallstaturin (enskt: The Green Mountain State). Tað mesta av stakríkinum er fjallalendi, og ofta eru fjøllini skógvaksin. Umhvørvið er sera grønt. Vermont er mest sum bara skógarlendi (78,2 % í 2015^[1]) við nøkrum fruktagóðum dølum upp ímillum. Bygdirnar í Vermont eru ofta heldur smáar. Tey dyrka bæði hunangur, mais og landbúnaðarvara. Neytum hava teir nógv av; nógv av mjólkini verður gjørt til ost. Men gitnast er Vermont fyri siropur.^[2] Upprunaliga var tað kallað “Vermont siropur”. Høvuðsstaðurin í Vermont er Montpelier. Hann er kendur sum ein av vakrastu býunum í New England, og fólk í hundratúsundatali søkir hagar á hvørjum ári.

Her er heitt-temprað veðurlag og leyvskógir við ymsum leyvtrøum. Eins og í øðrum vakstrarbeltum – serliga í Evropa – hava menniskju havt ávirkan á nógv. Fyrr høgdu fólk leyvskóg fyri at fáa við og byggitilfar til hús og bátar. Eisini sumrini eru lýggj og long til, at har kunnu vaksa bæði leyv- og nálatrø. Men leyvtrøini standa ikki grøn alt árið, tí vetrarnir eru ikki nóg mildir, bløðini falla av um heystið og koma aftur um várið. Hesi trø kalla vit tí leyvfallandi trø. Í New England er árligi hitamunurin so stórur, at fýra árstíðir eru: heyst, vár, summar og vetur. Harumframt regnar allar tíðir á árinum.



Í fleiri øldir fyri okkara tíðarrokning vóru mohawk-indiánar høvuðsfólkið í Vermont.

Teir 8 størstu býirnir (cities) í Vermont eftir íbúgvatali vóru í 2019 hesir:^[3]

1. Burlington 42 819
2. South Burlington 19 509
3. Rutland 15 074
4. Barre 8 528
5. Montpelier 7 372
6. Winooski 7 333
7. St. Albans 6 801
8. Newport 4 257

Tær 4 størstu bygdirnar (towns) í Vermont eftir íbúgvatali vóru í 2010 hesir:

1. Essex 19 587
2. Colchester 17 067
3. Bennington 15 764
4. Brattleboro 12 046

• 
  Tinghúsið í Montpelier (The Vermont State House)
• 
  Áin Winooski í Montpelier.
• 
  Burlington
• 
  Takta træbrúgv í Bartonsville
• 
  Nærindis Plymouth í fjallarøðini The Green Mountains
• 
  Lake Willoughby um heystið
• 
  Vermont um veturin.
• 
  Fjallið Mount Mansfield er 1339 metrar høgt og hægsta fjallið í Vermont.
• 
  Maple Ridge Trail nærindis Mount Mansfield.

• Sambandsríki Amerika

• Heimasíða hjá stjórnini: vermont.gov
• Vermont, wikivoyage (á enskum)

Coordinates: 44°0′0″N 72°42′0″W / 44.00000°N 72.70000°W / 44.00000; -72.70000

Sí miðlasavnið

»Vermont« í Wikimedia Commons.