خالصتان
خالصتان (به پنجانی: ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ) یا جنبش خالصستان (خالستان)[۱] نام گروهی سیاسی و جدایی‌طلب در ایالت پنجاب هند است که قصد برپایی کشوری جداگانه و ویژه برای سیکها به نام خالصتان در این ایالت را دارد.
جنبش خالصتان در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ در ایالت پنجاب هند اوج گرفت، سیکها در این ایالت اکثریت دارند و پنجاب خاستگاه این مذهب است.[۱]
خالصتان یعنی سرزمین خالْصْه‌ها که به معنای «پاک بودن» است.[۲][۳][۴][۵]
پیشینه
[ویرایش]در دهه ۱۹۲۰، بر اثر اوج‌گیری مبارزات ملی و طرح مسئله کنترل معابد سیکها، درگیری‌هایی میان سیکها و عوامل دولتی رخ داد که منجر به ناامنی و آشوب در امریتسار گردید. در دهه‌های بعد و همزمان با استقلال هند در ۱۹۴۷م/۱۳۲۶ش، زمینه برای ایجاد ایالت مستقل سیکها به نام خالصتان مهیا شد و به سبب درگیری‌هایی میان مسلمانان، هندوها و سیکها، امریتسار متحمل خسارات و خرابی‌های بسیاری گردید.
در دوره نخست‌وزیری ایندیرا گاندی، در نخستین ماه‌های ۱۹۸۴م، در پی فعالیت‌های استقلال‌طلبانه افراطیون سیک اغتشاشاتی در امریتسار به وقوع پیوست و به دنبال آن، افراطیون به ذخیره کردن سلاح در معبد طلایی پرداختند. دولت هند در شب ۵ ژوئن ۱۹۸۴م/۱۶ خرداد ۱۳۶۳ش دستور داد نظامیان وارد محوطه معبد امریتسار[۶] شوند که با آتش سنگین مدافعان معبد روبه‌رو گردیدند.[۷] مقاومت دو روز بعد، درهم شکست. در این فاجعه ۵۵۴ نفر از مدافعان و اهالی شهر کشته، و ۱۲۱ نفر زخمی شدند. تلفات نظامیان ۹۲ کشته، و ۲۷۸ مجروح اعلام شد. به دستور ایندیرا گاندی در ۲۵ سپتامبر همان سال، ارتش از معبد طلایی خارج شد.
منابع
[ویرایش]- Harjinder Singh Dilgeer. "Sikh History" in 10 volumes (volumes 7,8،9). Waremme, Belgium: Sikh University Press, ۲۰۱۰–۱۱.
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «کانادا سه نفر را به ظن قتل یک فعال برجسته سیک در سال گذشته دستگیر کرد». BBC News فارسی. ۲۰۲۴-۰۵-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۴.
- ↑ Chohan, Sandeep; Geaves, Ron (2001). "The religious dimension in the struggle for Khalistan and its roots in Sikh history". International Journal of Punjab Studies. 8 (1): 85 – via JSTOR.
- ↑ Jain, S. (1994) Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute, Vol. 74, p. 217: The word "Khalsa" (from Persian Khalis) itself means "pure".
- ↑ "Khalistan | Independence Movement, Sikh Separatism & Punjab Politics | Britannica". www.britannica.com (به انگلیسی). 2024-11-05. Retrieved 2024-11-07.
- ↑ Kinnvall, Catarina (2007-01-24). "Situating Sikh and Hindu Nationalism in India". Globalization and Religious Nationalism in India: The Search for Ontological Security (به انگلیسی). Routledge. ISBN 978-1-134-13570-7. Archived from the original on 30 March 2023. Retrieved 14 August 2015.
- ↑ «Sikhism: Origins of Sikhism». BBC (به انگلیسی). ۲۰۰۹-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۴.
- ↑ «چرا هند دربارهٔ جنبش سیک‌های خالصتان نگران است؟». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۳-۱۰-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۴.