Shonera

Shonera^[1] (ChiShona) Zimbabweko hizkuntza da,^[2] Niger-Kongoko familiakoa eta Bantu subfamiliakoa eta, ipar-ndebelerarekin batera, bertoko hizkuntza ofizialetako bat dena.^[3] Mozambiken, Zambian eta Botswanan ere mintzatzen da. Guztira zazpi milioi hiztun ditu.

Shonera
ChiShona — Chishona — chiShona
Datu orokorrak
Hiztunak	ama-hizkuntza: 8.300.000 (2007) 9.023.000
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza Niger-Kongo hizkuntzak Atlantic–Congo (en) Volta–Congo (en) Benue–Congo (en) Bantoid (en) Southern Bantoid (en) Bantu hizkuntzak East Bantu (en) Southern Bantu (en) Shona languages (en)
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua
Alfabetoa	latindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1	sn
ISO 639-2	sna
ISO 639-3	sna
Ethnologue	sna
Glottolog	core1255 eta shon1251
Wikipedia	sn
Linguasphere	99-AUT-a
ASCL	9207
IETF	sn

Shonera idatzizko hizkuntza estandarra da, ortografia eta gramatika dituena, eta XX. mendean arautu eta 1950eko hamarkadaren hasieran finkatu zuten. Shonerazko lehen eleberria Feso izan zen, Solomon Mutswairorena, 1957an argitaratua.^[4] Eskoletan irakasten da, baina, oro har, ez da irakasteko bidea beste gai batzuetan. Literatura bat du eta hiztegi elebakarren eta elebidunen bidez deskribatzen da (batez ere shonera-ingelesa). Shonera modernoa Masvingoko probintziako karangek (ikalanga), Zimbabwe Handiaren inguruko eskualdeak, eta Zimbabweko erdialdeko eta iparraldeko zezuruek hitz egiten duten dialektoan oinarritzen da. Hala ere, shonerazko dialekto guztiak ofizialki garrantzi berekotzat hartzen dira eta tokiko eskoletan irakasten dituzte.

Shonera hizkuntza bantuen familia handiko kidea da. Guthrieko hizkuntza bantuen sailkapen-eremuan, S10 eremuak lotura estua duten barietateen dialektoen continuuma izendatzen du, shonera bera, manyikera, nambyera eta ndauera barne, Mozambike eta Zimbabweko erdigunean hitz egiten direnak; tawara eta tewe, Mozambiken daudenak, eta ikalangera Botswanan.

Shonerazko hiztunak Zimbabwera mugitu ziren bantu hedapen handian.

Shonerak bost bokal ditu: a, e, i, o, u; eta inbentario kontsonantiko aberatsa du. Inbentario horren berezitasuna, ziurrenik, "zv" gisa transkribatutako "soinu txistukariak" dira (ziurrenik ohikoenetako bat; zvakanaka, adibidez, "oso ondo" esan nahi duena), "dzv", "sv" eta "tsv". Hizkuntz tonala da, baina tonua ez dago ortografian adierazita.