Determinismo teknologiko

Determinismo teknologikoa teoria erredukzionista bat da. Teoria horren oinarria da gizarte baten teknologiak bere eraginkortasunaren barne-logikari jarraituz egiten duela aurrera, eta, aldi berean, gizarte-egituraren eta kultura-balioen garapena zehazten duela. Horrek aurrerapen teknologikoa funtsean antidemokratikoa den indar bihurtzen du^[1]. Uste da terminoaren jatorria Thorstein Veblen (1857-1929) soziologo eta ekonomista estatubatuarrari zor zaiola. XX. mendeko determinista teknologiko erradikalena, Ameriketako Estatu Batuetan, Clarence Ayres izan zen ziurrenik, Thorstein Veblenen eta John Deweyren jarraitzailea. William Ogburn ere bere determinismo teknologiko erradikalagatik eta atzerapen kulturalari buruzko teoriagatik.

Garapen sozioekonomikoaren ikuspegi determinista teknologiko baten lehen elaborazio garrantzitsua Karl Marx filosofo eta ekonomialari alemanaren eskutik etorri zen. Hark argudiatu zuen teknologia-aldaketak, eta bereziki ekoizpen-teknologian, giza harremanetan eta antolamendu-egituran duten eragin nagusia direla, eta gizarte-harremanak eta kultura-praktikak, azken batean, gizarte jakin baten oinarri teknologiko eta ekonomikoaren inguruan dabiltzala. Marxen jarrera sustraitu egin da gaur egungo gizartean; izan ere, azkar aldatzen diren teknologiek gizakien bizitza erabat aldatzen dute^[2]. Nahiz eta autore askok egozten dien Marxen ideiei teknologiaren aldetik gizakiaren historiaren ikuspegi jakin bat, marxista guztiak ez dira determinista teknologikoak, eta autore batzuek zalantzan jartzen dute noraino zen Marx bera determinista. Gainera, determinismo teknologiko mota asko daude^[3].

1. ↑ Héder, Mihály. (2021-06-01). «AI and the resurrection of Technological Determinism» Információs Társadalom 21 (2): 119.  doi:10.22503/inftars.XXI.2021.2.8. ISSN 2063-4552. (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
2. ↑ Does technology drive history? : the dilemma of technological determinism. MIT Press 1994 ISBN 0-262-19347-7. PMC 28929481. (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
3. ↑ (Ingelesez) Bimber, Bruce. (1990). «Karl Marx and the Three Faces of Technological Determinism» undefined (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).