Donemiliaga Kukula

Donemiliaga Kukula
	Errioxako udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Errioxa
Alkatea	Maria del Pilar Mendoza Martinez (en)
Izen ofiziala	San Millán de la Cogolla
Posta kodea	26326
INEk ezarritako kodea	26130
Herriburua	San Millán de la Cogolla
Geografia
Koordenatuak	42°19′45″N 2°51′44″W / 42.329166666667°N 2.8622222222222°W
Azalera	31,19 km²
Altuera	728 m
Mugakideak	Berceo, Estollo, Tobía, Anguiano, Mansilla de la Sierra, Villavelayo, Ezkarai, Pazuengos eta Villar de Torre
Demografia
Biztanleria	214 (2023); −2 (2022)
Dentsitatea	7 bizt/km²
Informazio gehigarria
Ordu eremua	UTC+01:00
Matrikula	LO

Donemiliaga Kukula^[1] (gaztelaniaz eta ofizialki, San Millán de la Cogolla) Errioxako mendebaldeko udalerri bat da, 2005ean 298 biztanle zituena.

Nahiz eta Donejakue bidean kokatua ez egon, erromes ugari joaten zen hara, bidearen zatitzat. 1997. urtean UNESCOk Gizateriaren ondare izendatu zituen Susoko eta Yusoko monasterioak.

Geografia

Demanda mendilerroaren magalean dago, ekialdeko isurialdean, itsas mailatik 728 metro gorago. Cárdenas ibaiaren eskuineko ertzean luzatzen da herria.

Historia

473 eta 574 artean Millan Deuna eremiten Suso komunitatean bizi izan zen eta hark ematen dio izena herriari.

VI. mendearen amaieran eraiki zuten San Millán de Susoko monasterioa. X. menderarte hainbat aldaketa izan zituen. X. mendekoak dira bertan hasi zen monasterioaren inguruan. IX. mendean "Santurde" auzoa sortu zen monasterioaren inguruna. 1053an Yusoko monasterioa sortu zen haranaren azpialdean eta auzo berria eratuz joan zen, "Barrionuevo" izenekoa. Gaur egun herriaren gehiengoa hartzen du. Beranduago sorturiko auzoak dira "Prestiño", Yusoko monasterioaren iparraldean eta "Lugar del Río", ibaian gora herritik bi kilometrotako distantziara.

Donemiliagako glosak

Sakontzeko, irakurri: «Donemiliagako glosak»

Aipagarriak dira Donemiliagako glosak deiturikoak, X. mendean prediku-liburu baten ertzetan idatzitako glosa edo iruzkinak, alegia. Glosa hauek erromantzez idatziak ziren, baina banaka batzuk euskaraz ere bazeuden. Izan ere, garai hartan Errioxaraino ere heltzen zen euskara. Hitz solte hauek euskararen idatzizko aztarnarik zaharrenetarikoak dira.

Biztanleriaren bilakaera

Ekonomia

Nekazaritzan oinarrituriko ekonomia dauka Donemiliaga Kukulak; zekaleak, patata, erremolatxa... Abeltzaintza eta basogintza ere jarduera ekonomiko garrantzitsuak dira. Monasterioen harira turismoa ere garrantzzia hartzen hasi da, ostatuak eta jatetxeak ugari baitira.

Kultura

Ekaineko hirugarren larunbatean Santuaren leizera erromeria egiten da. 1604an hasitako ohitura da, eta haraneko emakumezkoek izan zuten gaixotasun bat kentzeko eskatu zitzaion orduan.

Irailaren 26an Millan deunaren hondarren garraioa ospatzen da, Susoko monasteriotik Yusoko monasteriora eraman izana ospatzen da.