Monologo

Monologoa edo bakarrizketa pertsona bakar batek eginiko hizketa luzea da, ahots ozenez bere pentsamenduak adierazten ari dena edo beste pertsona batzuei hizketan, pertsonaia bati edo irakurle bati, edo ikusle talde bati, adibidez.

Monologoa literatura genero guztietan erabiltzen den baliabidea da: olerkian, antzerkian edo eleberrian.

Narratibaren arloan, monologoaren xedea, pertsonaia baten barne mundua agerian uztea da, narratzaileak parte hartu gabe. Narratibako monologo mota ezberdinak aurki daitezke:

• "Monologo aipatua", bakarrizketa ere deitzen zaiona, pertsonai batek ahots ozenean esandako monologoa da eta estilo zuzenean itzulia. Orohar, autoazterketa edo aitorpenarekin lotuta dago.

"Barne monologoa" edo monologo autonomoa, narratzaile edo pertsonaia baten pentsamendua adierazten saiatzen den literatura teknika da. XX. mendeko eleberriaren teknika ezaugarritsu bat da, oso sarri erabilia James Joyce, Virginia Woolf eta William Faulkner bezalako egileen lanetan. Monologo mota honen adibideak, hala ere, XIX. mendeko eleberrian ere aurki daitezke. Sarri, Benito Perez Galdosek idatzitako La desheredada eleberriko Insomnio número cincuenta y tantos atala aipatzen da.

Dorrit Cohn eta Humphrey bezalako egile batzuk, monologo mota bezala jotzen dute estilo ez zuzen askea bezala ezagutzen dena, non, pertsonaiaren hizketa mentala, narratzailearen hizketaren zati bezala aurkezten den baliabidea. Cohnek, honi, monologo narratua esaten dio; Humphreyk, "barneko monologo ez zuzena".

Antzerki lanetan, monologoa, genero dramatiko bat da, non, pertsona batek, bere pentsamenduak ozen pentsatzen duen, bere sentimenduak eta pentsamenduak publikoari adieraziz. Pertsonaiak ezaugarritzeko balio duen atal dramatiko baten zati da eta, beraz, balio psikologiko handia du, introspekzio tresna den heinean. Zentzu horretan, ospetsuak dira Shakespeareen lanetako monologoak, Hamleteko bezala "Izan ala ez izan" esaldi ospetsuarekin hasten dena. Monologoak, pertsonaia batek bere buruarekin izan dezakeen elkarrizketa bat estali dezake, edo bizirik eta arrazoirik gabekoa den izaki batekin: maskota bat, margolan bat... Horrela, pertsonaiak, beragandik kanpo ateratzen ditu bere emozioak. Monologoa, Espainiako Urrezko Mendean, dezima eta sonetoei ematen zitzaizkien, eta, honela, izaera joko handia dagoen komedietan, soneto asko agertzen dira (adibide ezaugarritsua Lope de Vegaren El perro del hortelano izango litzateke).

• Stand-up
• Solilokioa