Dek ses regnoj
La Dek ses Regnoj (en tradicia ĉina: 十六國, en simpligita ĉina: 十六国, en pinĝino: Shíliù Guó, en Wade-Giles: Shih2liu4 Kuo2), aŭ ankaŭ la Dek ses Ŝtatoj, kio estus la plej ĝusta traduko de la ĉinlingva nomo, estis multnombra aro de malgrandaj sendependaj ŝtatoj en la teritorio de Ĉinio kaj en apudaj areoj el la jaro 304 ĝis 439 post la retiriĝo de la dinastio Jin al la sudo de Ĉinio kaj antaŭ la establado de la Nordaj Dinastioj. Origine, la termino estis enkondukita la unuan fojon fare de Cui Hong en la perdita historia registro Ŝiliuguo Ĉunqiu (Analoj de la printempoj kaj aŭtunoj de la Dek ses Regnoj), kaj ĝi aludis limige al la Dek ses Regnoj de tiu epoko, kiuj estas la jenaj: Hanĉao (漢趙, 304-329), posta Ĉao (後趙, 319-351), Ĉ'ênghan (成漢, 303-349), antaŭa Liango (前涼, 320-376), posta Liango (後涼, 386-403), norda Liango (北涼, 397-439), okcidenta Liango (西涼, 400-421), suda Liango (南涼, 397-414), antaŭa Jen (前燕, 337-370), posta Jen (後燕, 384-407), norda Jen (北燕, 407-436), suda Jen (南燕, 398-410), antaŭa Ĉ'in (前秦, 350-394), posta Ĉ'in (後秦, 384-417), okcidenta Ĉ'in (西秦, 385-400/409-431) kaj Huhsia (胡夏, 407-431). La termino estis ampleksigita por inkludi ĉiujn suverenajn ŝtatojn ekde 304 ĝis 439.
 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ANTIKVA | |||||||
| 3 Suverenoj kaj 5 Imperiestroj | |||||||
| Dinastio Xia 2070–1600 a.K. | |||||||
| Dinastio Shang 1600–1046 a.K. | |||||||
| Dinastio Zhou 1045–256 a.K. | |||||||
| Okcidenta Zhou | |||||||
| Orienta Zhou | |||||||
| Periodo de Printempo kaj Aŭtuno | |||||||
| Periodo de Militantaj Regnoj | |||||||
| IMPERIA | |||||||
| Dinastio Qin 221 a.K.–206 a.K. | |||||||
| Dinastio Han 206 a.K.–220 K.E. | |||||||
| Okcidenta Han | |||||||
| Dinastio Xin | |||||||
| Orienta Han | |||||||
| Tri Reĝlandoj 220–280 | |||||||
| Wei, Shu Han & Wu | |||||||
| Dinastio Jin 265–420 | |||||||
| Okcidenta Jin | Dek ses regnoj 304–439 | ||||||
| Orienta Jin | |||||||
| Sudaj kaj Nordaj Dinastioj 420–589 | |||||||
| Dinastio Sui 581–618 | |||||||
| Dinastio Tang 618–907 | |||||||
| ( Dua Zhou 690–705 ) | |||||||
| 5 Dinastioj k 10 Regnoj 907–960 |
Dinastio Liao 907–1125 | ||||||
| Dinastio Song 960–1279 |
|||||||
| Norda Song | Okc. Xia | ||||||
| Suda Song | Jin | ||||||
| Dinastio Yuan 1271–1368 | |||||||
| Dinastio Ming 1368–1644 | |||||||
| Dinastio Qing 1644–1911 | |||||||
| MODERNA | |||||||
| Respubliko Ĉinio 1912–1949 | |||||||
| Ĉina Popola Respubliko 1949–nun |
Respubliko Ĉinio (Tajvano) 1945–nun | ||||||
|
Rilataj artikoloj
| |||||||
Praktike ĉiuj regantoj de tiuj regnoj formis parton de iu el la nomadaj aŭ duonnomadaj nordaj etnoj, nome hú (胡) fare de la ĉinoj, kiuj kutimis distingi kvin ĉefajn etnojn, nome la "kvin hú" (五胡 wǔ hú).
Tiuj regantoj de fremda deveno ekprenis tamen la ĉinajn modelojn de regado kaj administrado, kaj ĉiuj el ili postulis kondiĉon de imperiestroj (皇帝 huángdì) aŭ reĝoj (王 wáng) laŭ ĉina stilo. Siaflanke, la ĉinoj Han fondis la kvar ŝtatojn de norda Ĝan, okcidenta Liango, antaŭa Liango kaj Wei. Ses ĉinaj regantoj de antaŭa Liango restis oficiale sub la regado de la dinastio Jin. La dinastio norda Wei ne estis konsiderata unu el la Dek ses Regnoj spite la fakton, ke ĝi estis fondita dum tiu periodo.