Kampanulacoj

Kampanulacoj
ilustraĵo de Legousia speculum-veneris (maldekstre) kun radiosimetriaj floroj, kaj Lobelia dortmanna (dekstre) kun dusemetriaj floroj
Biologia klasado
Regno: plantoj Plantae Subregno: trakeofitoj Tracheophyta Superdivizio: spermatofitoj Spermatophyta Divizio: angiospermoj Angiospermae Klaso: dukotiledonoj Magnoliopsida Subklaso: asteredoj Asteridae kampanuledoj Campanulidae Ordo: asteraloj Asterales Familio: kampanulacoj Campanulaceae Juss. [1]
Tipa genro
kampanulo Campanula L.
Subfamilioj
Campanuloideae Lobelioideae Cyphioideae Cyphocarpoideae Nemocladoideae
Aliaj Vikimediaj projektoj
Sistematiko en Vikispecioj
Komunejo pri Kampanulacoj
v • d • r

La kampanulacoj^[2] (latine Campanulaceae) estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo asteraloj (Asterales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 90 genrojn kaj preskaŭ 2400 speciojn^[1],[3]. Ĝia tipa genro estas kampanulo^[2].

La familio estas preskaŭ tutmonde disvastigita. Kelka specioj kaj kulturvarioj estas uzataj kiel ornamplantoj.

Estas plej ofte multjaraj kaj malplej ofte unujaraj herbaj plantoj; malofte estas duonarbustoj, arbustoj aŭ arboj. Laktosuko ekzistas plej ofte en la tigoj kaj folioj, sed povas esti ankaŭ en aliaj plantpartoj. Ili kreskas kiel ankritaj subakvaj aŭ spuperakvaj hidrofitoj ĝis kserofito. Oftas rizomo.

La bazestarantaj, plej ofte alternestarantaj, malofte kontraŭstarantaj au verticile ordigitaj folioj havas kelktempe foliingon, plej ofte pli aŭ malplilongaj petioloj. La foliplatoj estas plej ofte simplaj, tiam liniformaj au mane dividitaj aŭ plume dividitaj, malofte kunmetitaj, tiam pinataj.La plej multaj specioj havas noĉitan, denmtan aŭ segildenta folirando: Ĉe la folirando ili hasas ofte malgrantaj, blankaj glandoj aŭ ili havas la glandojn sur la surfacoj de la foliplato. Stipuloj manas ĉiam.

La floroj staras unuope aŭ en flanke aŭ terminale kreskantaj infloreskoj. La infloreskoj povas esti simplaj aŭ kunmetitaj. Ekzistas folisimilaj aŭ reduktitaj brakteoj, malofte ili mankas. Ĉe kelkaj specioj la infloresko formas pseŭdantio.

La plej ofte mezgrandaj ĝis grandaj, duseksaj floroj estas plej ofte kvinnombraj kun dubla involukro. Ekzistas kaj subfamilioj kun unusimetriaj kaj iuj kun radiosimetriaj floroj; ekzemple troviĝas ĉe Campanuloideae radiosimetriaj kaj ĉe Lobelioideae unusimetriaj, resupinaj floroj. Ĉe malmultaj taksonoj ekzistas kromkalikon. La plej ofte kvin sepaloj estas kunkreskinta inter si kaj kun la ovario (ne ĉe Cyananthus) kaj ekzistas plej ofte kvin (malofte tri, kvar aŭ dek) kalikdentoj. La kvin petaloj estas kunkreskintaj, ĉe radiosemetriaj ofte sonorilformaj kaj ĉe dusemetriaj plej ofte dulipaj kaj plej oftas kvin (malofte kvar ĝis dek) korolloboj. La petioloj estas plej ofte bluaj, sed ankaŭ blankaj, malofte oranĝkoloraj kaj roseaj ruĝaj kaj purpuraj. Ekzistas nur unu cirklo kun kvin fekundaj stamenoj; ili povas esti liberaj aŭ kunkreskintaj. La anteroj povas esti kune kaj havas du tekojn. Du, tri aŭ kvin karpeloj estas kunkreskintaj al du-tri-, kvin-, aŭ malofte de falsa disigvando dekkamera ovario. Ĝi estas epigina aŭ hipogina (vidu subfamilion). Kelkfoje la ovarioj estas kronita de cirklo- au tubforma nektario. La pistilo havas je ĝia pinto polenkolektantaj haroj kaj du, tri aŭ kvin stigmoj. Plej ofte estas proterandrio.

la florformulo estas: ${\displaystyle \downarrow }$ aŭ ${\displaystyle \star \;K_{5}\;[C_{(5)}\;A_{5}]\;G_{\underline {(2-3-5)}}}$ aŭ ${\displaystyle G_{\overline {(2-3-5)}}}$

La polenigado okazas de insektoj (entomofilio).

Ekzistas plej ofte kapsulfruktoj, kiuj malfermiĝas per klaboj aŭ ĉe la genro Kampanulo (Campanula) per truoj por disigi la multajn semojn. Ekzistas ankaŭ taksonojn kiuj formas beroj. La etaj semoj havas plej ofte olean, malofte amelan endospermon. La semoj estas aŭ flugiöhavaj aŭ ne.

Ĉe multaj taksonoj oni trovis inulinon. Poliacetilenoj estas trovitaj. Alkaloidoj kiuj enestas plej ofte en la folioj estas ofte zidtolito.

La familio Campanulaceae estis starigita en la jaro 1789 fare de Antoine Laurent de Jussieu en Genera Plantarum, p. 163. Tipogenro estas Campanula. Sinonimoj por Kampanulacoj JUSS.: Cyananthaceae J.AGARDH, Cyphiaceae A.DC., Cyphocarpaceae REVEAL & HOOGLAND, Jasionaceae DUMORT., Lobeliaceae JUSS. NOM. CONS., Nemacladaceae NUTT.^[4].

La kampanulacoj (Campanulaceae) konsistas el kvin subfamilio kaj 85^[4] ĝis 86 ^[5]genroj kun 2000 ĝis 2300 specioj:^[6][7]

• subfamilio Campanuloideae BURNETT: Ili havas radiosemetriaj floroj kaj hipoginaj ovarioj. Ĝi havas 45 ĝis 50 genroj kaj ĉirkaŭ 950 specoj. Ili tutmonde estas disvastigitaj:
  • Adenophora FISCH.: Ĝi estas monofila genro kun ĉirkaŭ 62 specioj, precipe en orienta Azio ĝis Hindio kaj Vjetnamio. en Mezeŭopo:
    • lilifolia adenoforo (Adenophora liliifolia (L.) BESSER. sin.: Campanula liliifolia L.) tutmonde disvastigate kaj la sola specio de la genro, kiu ankaŭ troviĝas en Eŭropo.
  • Astrocodon FED.: kelkaj aŭtoroj metas ĝin al la genro Campanula.
  • Asyneuma GRISEB. & SCHENK: ĉirkaŭ 33 specioj en Nordafriko kaj moderaj regionoj de Eŭrazio.
  • Azorina FEER: nur unu specio:
    • Azorina vidalii FEER: sur Azoroj.
  • Berenice Tul.: nur unu specio:
    • Berenice arguta TUL.: sur la Maskarenoj.
  • Kampanulo (Campanula L.): Ĝi estas polifilagenro kun 300 ĝis 500 specioj, tutmonde de la arktaj ĝis la moderaj regionoj de la norda hemisfero.
  • Campanumoea BLUME: nur du specioj en nordorienta Hindio, Butano, Nepalo, Ĉinio (du specioj), Laoso, Birmo, Tajlando, Vjetnamio, Indonezio kaj Japanio.
  • Canarina L.: de la nur tri specioj du kreskas en Orientafriko kaj unu sur la Kanariaj insuloj.
  • Codonopsis WALL.: ĉirkaŭ 42 specioj en meza, orienta kaj suda Azio, el tiuj 40 specioj en Ĉinio.
  • Craterocapsa HILLIARD & B.L.BURTT: ĉirkaŭ kvin specioj, en Sudafriko.
  • Cryptocodon FED.: nur unu specio:
    • Cryptocodon monocephalus (TRAUTV.) FED.: en Mezazio.
  • Cyananthus WALL. EX BENTH.: ĉirkaŭ 18 specioj, en Himalajo kaj la Hengduan-montaro, el tiuj 17 specioj en Ĉinio.
  • Cyclocodon GRIFF.: kun nur tri specioj de la Himalajo ĝis la Rjukju-insuloj, Filipinoj kaj Papua-Novgvineo, ĉiuj tri specioj en Ĉinio.
  • Cylindrocarpa REGEL: nur unu specio:
    • Cylindrocarpa sewerzowii (REGEL) REGEL: en Mezazio.
  • Echinocodon D.Y.HONG: nur unu specio:
    • Echinocodon lobophyllus D.Y.HONG: endemio sur ŝtonaj kreskejoj en alteco de ĉirkaŭ 300 m en la ĉina provinco Hubejo.
  • EdraianthusA.DC.: ĉirkaŭ 13 specioj en Sudorienteŭropo.
  • Favratia FEER: nur unu specio:
    • Favratia zoysii (WULFEN) FEER: endemio de la sudorientaj Alpoj.
  • Feeria BUSER: nur unu specio:
    • Feeria angustifolia (SCHOUSB.) BUSER: en Maroko.
  • Githopsis NUTT.: ĉirkaŭ kvar specioj en la okcidenta Nordameriko.
  • Gunillaea THULIN: nur du specioj en tropika Afriko.
  • Hanabusaya NAKAI: nur unu specio:
    • Hanabusaya asiatica (NAKAI) NAKAI: en Koreio.
  • Heterochaenia DC.: ĉirkaŭ kvar specioj, sur la Maskarenoj.
  • Heterocodon NUTT.: nur unu specio:
    • Heterocodon rariflorum NUTT.: okcidenta Nordameriko de Brita Kolumbio bis Kalifornio kaj Kolorado.
  • Homocodon D.Y.HONG: nur du specioj en Butano kaj Ĉinio.
  • Jasione L.: ĉirkaŭ 15 specioj en la Mediteranea regiono, unu specio en Mezeŭropo.
  • Legousia DURANDE: ĉirkaŭ sep specioj en la Mediteranea regiono.
  • Leptocodon (HOOK. F.) LEM.: nur du specioj en norda Hindio, Butano, orienta Nepalo, norda Birmo kaj sudokcidenta Ĉinio , ambau specioj en Ĉinio.
  • Merciera A.DC.: ĉirkaŭ ses specioj en Sudafriko.
  • Michaŭia L'Hér.: ĉirkaŭ sep specioj en sudokcidenta Azio, ekzemple:
    • Michaŭia campanuloides L'HÉR.: en Turkio, Sirio, Libano kaj Israelo
    • Michaŭia laevigata VENT.: en Turkio, Azerbajĝano kaj Armenio.
    • Michaŭia nuda A.DC.: en Turkio kaj Sirio.
    • Michaŭia thyrsoidea BOISS. & HELDR.: en Turkio.
    • Michaŭia tschihatcheffii FISCH. & C.A.MEY.
  • Microcodon A.DC.: la ĉirkaŭ kvar specioj en Sudafriko.
  • Musschia DUM.: nur du specioj, sur Madejro.
  • Namacodon THULIN: nur unu specio:
    • Namacodon schinzianum (MARKGR.) THULIN: en Sudafriko.
  • Nesocodon Thulin: nur unu specio:
    • Nesocodon mauritianus (I.RICHARDSON) THULIN: nur en Maŭricio.
  • Ostrowskia REGEL: nur unu specio:
    • Ostrowskia magnifica REGEL: en Mezazio.
  • Peracarpa HOOK. F. & THOMSON: nur unu specio:
    • Peracarpa carnosa (WALLICH) HOOK. F. & THOMSON: en Hindio, Butan, Nepalo, Birmo, Ĉinio, Koreio, Tajlando, Papua-Novgvineo, Filipinoj, Japanio Saĥalino .
  • Petromarula VENT. EX R.HEDW.: nur unu specio:
    • Petromarula pinnata (L.) A.DC.: en Kreto .
  • Physoplexis (ENDL.) SCHUR: nur unu specio:
    • Physoplexis comosa (L.) SCHUR: en Sudorienta Eŭropo.
  • PhyteumaL.: ĉirkaŭ 22 specioj, en Eŭropo.
  • Platycodon A.DC.: nur unu specio:
    • Platycodon grandiflorus (JACQ.) A.DC.: en orienta Azio. Tutmonde uzata kiel ornamplanto.
  • Popoviocodonia FED.: apartenas laŭ diversaj aŭtoroj al Campanula.
  • Prismatocarpus HÉR.: ĉirkaŭ 29 specioj en Sudafriko.
  • Rhigiophyllum HOCHST.: nur unu specio:
    • Rhigiophyllum squarrosum HOCHST.: en Sudafriko.
  • Roella L.: ĉirkaŭ 20 specioj en Sudafriko.
  • Sergia FED.: nur du specioj en Mezazio.
  • Siphocodon TURCZ.: nur du specioj en Sudafriko.
  • Theilera E.PHILLIPS: nur du specioj en Sudafriko.
  • Trachelium L.: ĉirkaŭ du ĝis tri specioj en la Mediteranea regiono, kiuj ofte uzata kiel ornamplantoj:
    • Trachelium caeruleum L., (sin.: Trachelium azureum GOUAN): ĉe kelkaj aŭtoroj ekzistas nur unu specioj kun du subspecioj Trachelium caeruleum L. subsp. caeruleum kaj Trachelium caeruleum subsp. lanceolatum (GUSS.) ARCANG.^[7]. en la Mediteranea regiono.
    • Trachelium lanceolatum GUSS.: endemito de la Monto Iblei sur Sicilio.
    • Trachelium ×halteratum (BIANCA EX CES., PASS. & GIBELLI) SANDWITH: naturhibrido en Sicilio. Kelkfoje ankaŭ sinonimo de Trachelium caeruleum.
    • Campanula jacquinii'' ((SIEBER) A.DC., sin.: Trachelium jacquinii (SIEBER) BOISS.) kaj Campanula asperuloides (BOISS. & ORPH.) HARMS, sin.: Trachelium asperuloides BOISS. & ORPH.) ne apartenas al la genro Trachelium sed al Campanula.
  • Treichelia VATKE: nur unu specio:
    • Treichelia longibracteata (H.BUEK) VATKE: en Sudafriko.
  • Triodanis RAF.: ĉirkaŭ ses specioj en Nordameriko.
  • Wahlenbergia SCHRAD. EX ROTH: ĉirkaŭ 260 specioj, precipe en la suda hemisfero, ĉefe en la suda Afriko, ĝi kreskas norden ĝis Okcidenteŭropo, orienta kaj suda Azio kaj norda Sudameriko.
  • Zeugandra P.H.DAVIS: nur du specioj en Irano.

• subfamilio Lobelioideae SCHÖNLAND: Ili havas dusemetriaj floroj kaj epiginaj ovarioj. Tutmonda disvastigo, sed la plej multaj specioj kreskas en la tropikoj, centro de la speciomulteco estas la Neotropiso. Ĝi havas 29 ĝis 32 genroj kun ĉirkaŭ 1200 specioj:^[8]
  • Apetahia BAILL.: ĉirkaŭ kvar specioj, sur la Pacifikaj insuloj.
  • Brighamia A.GRAY: nur du specioj, sur Havajo:
    • Brighamia insignis A.GRAY
    • Brighamia rockii H.ST.JOHN
  • Burmeistera H.KARST. & TRIANA: ĉirkaŭ 100 specioj en Mezameriko, de Gvatemalo suden kaj en la Andoj ĝis Peruo. Ekzistas herbah kaj lignaj specioj.
  • Calcaratolobelia WILBUR: ĉirkaŭ 12 specioj, en Meksikio ĝis Mezameriko.^[6]
  • Centropogon C.PRESL: ĉirkaŭ 113 specioj, de Meksiko ĝis Peruo kaj sur la Malgrandaj Antiloj. Ekzistas herbaj kaj lignaj specioj.
  • Clermontia GAUDICH.: ĉirkaŭ 22 specioj el Havajo.
  • Cyanea GAUDICH. (sin.: Kittelia RCHB., Rollandia GAUDICH.): ĉirkaŭ 78 specioj nur en Havajo.
  • Delissea GAUDICH.: ĉirkaŭ 15 specioj, nur en Havajo.
  • Dialypetalum BENTH.: ĉirkaŭ kvin specioj nur en Madagaskaro.
  • Diastatea SCHEIDW.: ĉirkaŭ kvin specioj en Mez-kaj Sudameriko.
  • Dielsantha E.WIMM.: nur unu specio:
    • Dielsantha galeopsoides (ENGL. & DIELS) E.WIMM.: en Okcidentafriko.
  • Downingia TORR. (sin.: Bolelia RAF.): ĉirkaŭ 13 specioj en okcidenta Nordameriko.
  • Grammatotheca C.PRESL: nur unu specio:
    • Grammatotheca bergiana (CHAM.) C.PRESL: en Aŭstralio kaj Sudafriko.
  • Heterotoma ZUCC.: nur unu specio:
    • Heterotoma lobelioides ZUCC.: Mezameriko.
  • Hippobroma G.Don: nur unu specio:
    • Hippobroma longiflora (L.) G.DON: La origina hejmejo estas Jamajko, ĝi nun kreskas en la subtropikaj kaj tropikaj regionoj de la mondo.
  • Howellia A.GRAY: nur unu specio:
    • Howellia aquatilis A.GRAY: okcidenta Nordameriko.
  • Isotoma (R.BR.) LINDL.: ĉirkaŭ 14 specioj en Aŭstralio kaj Novzelando.
  • Legenere McVaugh: nur unu specio:
    • Legenere valdiviana (PHIL.) E.WIMM.: en okcidenta Nordameriko kaj suda Sudameriko.
  • Lobelia L.: kun 365 ĝis 415 specioj la dua plej specioriĉa genro de la familio Campanulaceae. La specioj hejmiĝas precipe en la tropikoj kaj subtropikoj, ĉefe en tropika Afriko kaj Neotropiso, nur malmultaj specioj kreskas ĝis la moderaj regionoj.
  • Lysipomia KUNTH: ĉirkaŭ 30 specioj en la Andoj.
  • Monopsis SALISB.: ĉirkaŭ 18 specioj en la tropika kaj suda Afriko.
  • Palmerella A.GRAY: nur unu specio:
    • Palmerella debilis A.GRAY: en okcidenta Nordameriko.
  • Porterella Torr.: nur unu specio:
    • Porterella carnosula (HOOK. & ARN.) TORR.: en okcidenta Nordameriko.
  • Ruthiella STEENIS (sin.: Phyllocharis DIELS): kvar aŭ kvin specioj, nur en Novgvineo.
  • Sclerotheca A.DC.: ĉirkaŭ kvar ĝis ses specioj, en la suda Pacifiko (Polinezio).
  • Siphocampylus POHL: ĉirkaŭ 200 ĝis 230 specioj en montaraj regionoj de Kostariko kaj Panamo kaj la Andoj de Venezuelo ĝis Bolivio, kaj sur la Grandaj Antiloj. Ekzistas herbaj kaj lignaj specioj.
  • Solenopsis C.PRESL: ĉirkaŭ ok specioj en la Mediteranea regiono kaj sur la Kanariaj insuloj.
  • Trematolobelia ZAHLBR. EX ROCK (sin.: Trematocarpus Zahlbr.): ok specioj, en Havajo.
  • Trimeris C.PRESL: nur unu specio:
    • Trimeris scaevolifolia (ROXB.) MABB.: endanĝerigita endemito sur la insulo Sankta Heleno.
  • Unigenes E.WIMM.: nur unu specio:
    • Unigenes humifusa (A.DC.) E.WIMM.: en Kapensiso.
  • Wimmerella SERRA, M.B.CRESPO, LAMMERS: ĉirkaŭ 10 specioj, en Sudafriko.
• subfamilio Nemocladoideae M.H.G.GUSTAFSSON: Ili havas unusemetriaj floroj. La subfamilio konsistas el tri genroj kun ĉirkaŭ 15 specioj, de la sudokcidenta Usono ĝis Meksikio:
  • Nemacladus NUTT.: ĉirkaŭ 13 specioj, en sudokcidenta Usono ĝis norda Meksikio.
  • Parishella A.GRAY: nur unu specio:
    • Parishella californica A.GRAY: en Kalifornio.
  • Pseudonemacladus MCVAUGH: nur unu specio:
    • Pseudonemacladus oppositifolius (B.L.ROB.) MCVAUGH: en Meksikio.
• subfamilio Cyphioideae SCHÖNLAND: Ili havas dusemetriaj floroj. La subfamilio konsistas el nur unu genro kun ĉirkaŭ 65 multjaraj, herbaj specioj. Ili nur hejmiĝas en Afriko, precipe en ties suda parto kaj sur la Kapverdaj insuloj:
  • Cyphia P.J.BERGIUS: ĉirkaŭ 50 specioj en Afrika (precipe en ties suda parto) kaj sur la Kapverdaj insuloj.
• subfamilio Cyphocarpoideae GUSTAFSSON: dusemetriaj floroj. La subfamilio konsistas nur el unu gernro:
  • Cyphocarpus MIERS: nur tri specioj, en Ĉilio.

Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (28 jun. 2020)^[1],[3], jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj^[9]:

*genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.

Portalo pri Biologio

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2} Campanulaceae ĉe World Flora Online
2. ↑ ^{2,0 2,1 2,2} kampanulo en PIV ĉe vortaro.net
3. ↑ ^{3,0 3,1} Campanulaceae ĉe The Plant List
4. ↑ ^{4,0 4,1} Campanulaceae en Germplasm Resources Information Network (GRIN), Agrikultura ministerio de Usono (USDA), Agrikultura esplora servo (ARS), National Genetic Resources Program. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Marilando.
5. ↑ Deyuan Hong, Ge Song, Thomas G. Lammers & Laura L. Klein. (2011) [online Campanulaceae], Flora of Ĉinio (angle). Beijing/St. Louis,: Science Press kaj Missouri Botanical Garden Press, p. 505–564. ISBN 978-1-935641-04-9.
6. ↑ ^{6,0 6,1} David John Mabberley. (2008) Mabberley’s Plant-Book. A portable dictionary of plants, their classification and uses.. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82071-4.
7. ↑ ^{7,0 7,1} S. Castroviejo, J. J. Aldasoro, M. Alarcón mit Beträgen von R. Hand: Campanulaceae. In: Euro+Med Plantbase - the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity. Berlin 2010.
8. ↑ Thomas G. Lammers: Revision of the Infrageneric Classification of Lobelia L. (Campanulaceae: Lobelioideae). In: Annals of the Missouri Botanical Garden. Band 98, Nr. 1, 2011, S. 37-62, COI:10.3417/2007150.
9. ↑ Listo de plantoj baza ĉe Google Sheets
10. ↑ jaziono en PIV ĉe vortaro.net
11. ↑ leguzio en PIV ĉe vortaro.net
12. ↑ lobelio en PIV ĉe vortaro.net
13. ↑ fiteŭmo en PIV ĉe vortaro.net
14. ↑ spekulario en PIV ĉe vortaro.net

• Die Familie der Campanulaceae ĉ APWebsite.
• Die Familie der Campanulaceae Arkivigite je 2006-11-01 per la retarkivo Wayback Machine bei DELTA von L. Watson & M. J. Dallwitz. Arkivigite je 2007-01-03 per la retarkivo Wayback Machine
• Deyuan Hong, Ge Song, Thomas G. Lammers & Laura L. Klein:Flora of Ĉinio Editorial Committee: Wu Zheng-yi, Peter H. Raven, Deyuan Hong. Campanulaceae. Flora of Ĉinio Cucurbitaceae through Valerianaceae, with Annonaceae and Berberidaceae. volumo 19. Science Press kaj Missouri Botanical Garden Press. Beijing/St. Louis. . p. 505-564. ISBN 978-1-935641-04-9 online
• Leslie Watson: Campanulaceae. In: Western Australian Herbarium (eldon.): FloraBase. The Western Australian Flora. Department of Environment and Conservation 2008 (online) Arkivigite je 2011-03-15 per la retarkivo Wayback Machine.
• M. E. Cosner, L. A. Raubeson, R. K. Jansen: Chloroplast DNA rearrangements in Campanulaceae: phylogenetic utility of highly rearranged genomes. In: BMC Evolutionary Biology. Band 4, Nr. 27, 2007, S. 1-17 (PDF-Dosiero).
• W. M. M. Eddie, T. Shulkina, J. Gaskin, R. C. Haberle, R. K. Jansen: Phylogeny of Campanulaceae s. str. inferred from ITS sequences of nuclear ribosomal DNA. In: Annals of the Missouri Botanical Garden. Band 90, Nr. 4, 2003, S. 554–575 (Ŝablono:Digitaliksat).
• Carmen Ulloa Ulloa, Peter Møller Jørgensen: Arboles y arbustos de los Andes del Ecuador (= Reports from the Botanical Institute University of Aarhus. Band 30). Aarhus University Press, Aarhus 1993, ISBN 87-87600-39-0, 17. Campanulaceae (online).