اثر مقیاس در تحلیل داده های آب. مطالعه موردی: آبخوان نیشابور

شناخت دقیق وضعیت منابع آب های زیرزمینی هر منطقه با استفاده از تحلیل دادههای مربوطه، منجر به اصلاح مدیریت محلی آب شده و امکان برنامهریزی برای حفظ و بهرهبرداری مناسب از این ذخایر طبیعی را فراهم میسازد. اما انتخاب مقیاس های مختلف برای تحلیل و تفسیر داده ها می تواند نتایج متفاوتی به دنبال داشته باشد. برای این منظور در این مطالعه، وضعیت منابع آب زیرزمینی در آبخوان نیشابور در مقیاس های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی مسائل موجود، به بررسی چهار متغیر تراز آب زیرزمینی، میزان افت آبخوان، ضخامت لایه آبدار و نسبت برداشت به آب موجود در آبخوان به صورت مکانی در کل آبخوان به عنوان مقیاس بزرگ و پنج ناحیه منتخب به عنوان مقیاس کوچک، با استفاده از آمار ۴۷ حلقه چاه مشاهده ای طی بازه زمانی ۱۶ ساله ۱۳۸۴ لغایت ۱۴۰۱ پرداخته شد. در بررسی نوسانات تراز آب زیرزمینی آبخوان نیشابور روند نزولی کاملا مشهود بود؛ به طوریکه طی ۱۶ سال از تراز ۱۱۴۰ متر به تراز ۱۱۲۹ متر رسید و بیانگر افت ۱۱ متری است. در بررسی مقیاس کوچکتر نیز بیشترین میزان افت (۱۸ متر) مربوط به ناحیه زبرخان در جنوب شرق آبخوان است که با توجه به کمتر بودن ضخامت لایه آبدار این ناحیه نسبت به سایر مناطق، می تواند ناشی از برداشت زیاد نسبت به وسعت آبخوان در آن ناحیه باشد. لذا پیشنهاد می شود برای خاص ناحیه زبرخان کاهش مصارف مجاز نسبت به طرح انسداد چاه های غیرمجاز برای کل نواحی آبخوان اولویت بیابد. نتایج مطالعه نشان دهنده ضرورت توجه برنامهریزان به اتخاذ سیاستهای سازگار با نواحی مختلف آبخوان با تاکید بر مقیاس محلی جهت حفاظت از منابع آب زیرزمینی دشت نیشابور است.