شبیه سازی شاخص توسعه انسانی در استان خوزستان با تاکید بر زندگی سالم و دسترسی به دانش و مقایسه با ایران

چکیده گستردهمعرفی:شاخص توسعه ی انسانی، شاخصی ترکیبی برای سنجیدن سه معیار  شامل زندگی طولانی و سالم، دسترسی به دانش و معرفت و سطح رفاه مناسب در زندگی است. از سال ۲۰۱۱ تاکنون، اجزای شاخص توسعه ی انسانی شامل شاخص های آموزش ترکیب شاخص میانگین سال های تحصیل برای بزرگسالان (جمعیت ۲۵ساله و بیشتر) و شاخص سال های مورد انتظار تحصیل، شاخص امید به زندگی و شاخص درآمد سرانه هستند و شاخص توسعه ی انسانی در واقع میانگین هندسی این سه شاخص است. این شاخص سالانه توسط سازمان ملل برای کشورها محاسبه می شود ولی برای ایالت ها، استان ها، شهرستان ها و مناطق در کشورها محاسبه نمی شود. لذا محققین می بایست برای اهداف مشخصی خود به محاسبه ی این شاخص برای استان ها بپردازند.متودولوژی:نبود چنین آماری در ایران نیز از جمله خلاء های آماری در کشور است که انجام پژوهش های منطقه ای و استانی را به شدت محدود و غیردقیق کرده است. برای رفع این کمبود، در این تحقیق، شاخص توسعه انسانی استان خوزستان در سال های ۱۳۷۵، ۱۳۸۵، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ با استفاده از جدیدترین فرمول محاسبه شده است. لازم به ذکر است شبیه سازی شاخص توسعه ی انسانی بسیار وقت گیر و دشوار است که عدم توجه به جزئیات می تواند شاخص را دچار انحراف سازد. لذا به منظور پیدا کردن حصول اطمینان از دقت محاسبات، شاخص توسعه انسانی برای کشور نیز محاسبه شده است و با شاخص توسعه انسانی محاسبه شده ی سازمان ملل برای ایران، مقایسه شده است، تا از صحت محاسبات برای شاخص توسعه انسانی در استان خوزستان اطمینان حاصل شود. روش اتخاذ شده یک الگوی رفتاری هم زمان بوده که اثرات تغییرات شاخص توسعه انسانی را از طریق مولفه های شاخص توسعه انسانی سازمان ملل مد نظر قرار می دهد و به طور هم زمان آن را پیش بینی و در شاخص توسعه انسانی ملحوظ می دارد. روش برآورد، بر اساس روش حداقل مربعات پویا ارائه شده توسط استوک و واتسون (۱۹۹۳) که به منظور پیش بینی در متغیرها بسیار مفید است، می باشد.یافته­ ها:با توجه به نتایج تحقیق شاخص توسعه انسانی استان خوزستان را می توان برای دوره ی ۱۳۹۷-۱۳۶۹ شبیه سازی کرد. نتایج این شبیه سازی در جدول ۱ نشان داده شده است.جدول ۱. شبیه سازی شاخص توسعه انسانی استان خوزستانبه منظور بررسی کامل تر نتایج شبیه سازی با مقادیر داده های واقعی، نتایج محاسبه معیارهای ارزیابی شبیه سازی در جدول ۲ نشان داده شده است. این نتایج نشان از اعتبار شبیه سازی انجام شده دارد.همانطور که نتایج جدول ۱ نشان می دهد شاخص توسعه انسانی خوزستان تا سال ۱۳۸۴ روند رو به رشد و ملایمی طی شده است اما از سال ۱۳۸۵ به نظر می رسد در شاخص توسعه انسانی یک جهش و یا شکست ساختاری رخ داده است اما در سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ این روند ثابت بوده است و به نوعی به نظر می رسد به مقدار باثبات خود رسیده است. همچنین بر اساس این شبیه سازی شاخص توسعه انسانی در استان خوزستان تا سال ۱۳۸۷، در سطح متوسط قرار داشته ولی از سال ۱۳۸۸ به مرحله ی بالا رسیده است.نتیجه گیری:برای سنجش این فرضیه، در این تحقیق با استفاده از فرمول جدید، شاخص توسعه انسانی استان خوزستان برای سال های ۱۳۷۵، ۱۳۸۵، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ محاسبه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که شاخص امید به زندگی و شاخص آموزش در استان خوزستان از کشور وضعیت بدتری دارد ولی شاخص درآمدی (با احتساب نفت) از مقدار مشابه کشوری اش بیشتر بوده است. با این وصف، محاسبه شاخص توسعه انسانی بدون نفت برای خوزستان نشان داد که این شاخص درآمدی از کشور وضعیت نامناسب تری دارد.براساس نتایج به دست آمده، شاخص توسعه انسانی استان خوزستان از سال ۱۳۷۵ با مقدار ۶۴/۰ از سطح متوسط به سطح بالا در سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ رسیده است که رشد قابل قبولی در این شاخص است. همچنین شاخص توسعه انسانی بدون نفت استان خوزستان از شاخص مشابه کشوری کمتر است و نشان از وضعیت بدتر استان خوزستان نسبت به کشور در این زمینه دارد.نتایج شبیه سازی شاخص توسعه انسانی نشان می دهد تا سال ۱۳۸۴ روند رو به رشد و ملایمی طی شده است اما از سال ۱۳۸۴ به نظر می رسد در شاخص توسعه انسانی یک جهش و یا شکست رخ داده است. همچنین بر اساس این شبیه سازی شاخص توسعه انسانی در استان خوزستان تا سال ۱۳۸۸، در سطح متوسط قرار داشته که بعد از سال ۱۳۸۹ به مرحله ی بالا رسیده است.