ساختار ماکروسکوپی و میکروسکوپی رنگین نگاره های صخره ای کوهدشت در کوه های سرسرخن استان لرستان

رنگین نگاره های استان لرستان در شهرستان کوهدشت یکی از شاخص ترین و مهم ترین آثار فرهنگی، در زاگرس مرکزی است. نقاشی های این منطقه تاکنون از دید تجربی مورد بررسی فن شناسی قرار نگرفته اند. با توجه به کاربرد رنگ ها و اهمیت آن ها در هنر ایران، از این رنگ ها به میزان بسیار کم و با درنظرگرفتن اصل عدم آسیب دیداری، نمونه برداری شد. برای رسیدن به هدف پژوهش، از روش های آزمایشگاهی برای شناسایی بستررنگ، رنگ دانه ها استفاده شده است. در این تحقیق سه رنگدانه قرمز، سیاه و نارنجی با روش های پتروگرافی و FT-IR مورد بررسی قرار گرفته است. در روش پتروگرافی مقطع نازک و آنالیزهای دستگاهی با میکروسکوپ پلاریزان مدل James Swift، با هدف مشخص ساختن بستر و نوع سنگ و از دستگاه طیف سنج زیر قرمز تبدیل فوریه (FT-IR) برای شناسایی نوع رنگ دانه استفاده شد. بررسی های باستان سنجی صورت گرفته بر روی تکه های رنگی، نشان می دهد که نوع رنگ دانه های مصرفی برای ساخت نقوش تماما کانی بوده و هیچ نوع رنگدانه آلی یافت نشده است. تصاویر میکروسکوپی از مقاطع لایه رنگ نشان می دهد این رنگ دانه ها مستقیما بر روی صخره به کار رفته و در نتیجه فاقد بسترسازی بوده است. بنابراین رنگدانه های به کار رفته جهت ترسیم نقوش، ساختاری معدنی و ترکیبی از آهن هستند؛ جایی که رنگدانه سرخ طبیعی زمین بسته به کروموفورهای اکسیدآهن و حضور دیگر مواد معدنی می تواند تنالیته های رنگی نارنجی به سایه های قرمز و سیاه ایجاد کند که این پدیده را می توان در کم و زیاد کردن نوع اکسید آهن دانست. در نهایت با توجه به این که ساختار رنگ ها به صورت ترکیبات معدنی بوده است می توان اذعان داشت یکی از مهم ترین دلیل ماندگاری آن ها این ساختار است.