كۈچ
Appearance
Uyghur
[edit]Etymology
[edit]From Chagatai كوچ (küç), from Common Turkic *kǖč.
Noun
[edit]كۈچ • (küch) (plural كۈچلەر (küchler))
Declension
[edit]impersonal | singular | plural | ||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
nominative | كۈچ (küch) | كۈچلەر (küchler) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
genitive | كۈچنىڭ (küchning) | كۈچلەرنىڭ (küchlerning) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
accusative | كۈچنى (küchni) | كۈچلەرنى (küchlerni) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
dative | كۈچكە (küchke) | كۈچلەرگە (küchlerge) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative | كۈچتە (küchte) | كۈچلەردە (küchlerde) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
ablative | كۈچتىن (küchtin) | كۈچلەردىن (küchlerdin) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative-qualitative | كۈچتىكى (küchtiki) | كۈچلەردىكى (küchlerdiki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of locative-qualitative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
limitative | كۈچكىچە (küchkiche) | كۈچلەرگىچە (küchlergiche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
similative | كۈچتەك (küchtek) | كۈچلەردەك (küchlerdek) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
equative | كۈچچىلىك (küchchilik) or كۈچچە (küchche) | كۈچلەرچىلىك (küchlerchilik) or كۈچلەرچە (küchlerche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
representative | كۈچنىڭكى (küchningki) | كۈچلەرنىڭكى (küchlerningki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of representative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
1st person singular (my) | singular | plural | ||||||||||||||||||||||||||||||||
nominative | كۈچۈم (küchüm) | كۈچلىرىم (küchlirim) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
genitive | كۈچۈمنىڭ (küchümning) | كۈچلىرىمنىڭ (küchlirimning) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
accusative | كۈچۈمنى (küchümni) | كۈچلىرىمنى (küchlirimni) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
dative | كۈچۈمگە (küchümge) | كۈچلىرىمگە (küchlirimge) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative | كۈچۈمدە (küchümde) | كۈچلىرىمدە (küchlirimde) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
ablative | كۈچۈمدىن (küchümdin) | كۈچلىرىمدىن (küchlirimdin) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative-qualitative | كۈچۈمدىكى (küchümdiki) | كۈچلىرىمدىكى (küchlirimdiki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of locative-qualitative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
limitative | كۈچۈمگىچە (küchümgiche) | كۈچلىرىمگىچە (küchlirimgiche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
similative | كۈچۈمدەك (küchümdek) | كۈچلىرىمدەك (küchlirimdek) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
equative | كۈچۈمچىلىك (küchümchilik) or كۈچۈمچە (küchümche) | كۈچلىرىمچىلىك (küchlirimchilik) or كۈچلىرىمچە (küchlirimche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
representative | كۈچۈمنىڭكى (küchümningki) | كۈچلىرىمنىڭكى (küchlirimningki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of representative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
1st person plural (our) | singular | plural | ||||||||||||||||||||||||||||||||
nominative | كۈچىمىز (küchimiz) | كۈچلىرىمىز (küchlirimiz) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
genitive | كۈچىمىزنىڭ (küchimizning) | كۈچلىرىمىزنىڭ (küchlirimizning) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
accusative | كۈچىمىزنى (küchimizni) | كۈچلىرىمىزنى (küchlirimizni) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
dative | كۈچىمىزگە (küchimizge) | كۈچلىرىمىزگە (küchlirimizge) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative | كۈچىمىزدە (küchimizde) | كۈچلىرىمىزدە (küchlirimizde) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
ablative | كۈچىمىزدىن (küchimizdin) | كۈچلىرىمىزدىن (küchlirimizdin) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative-qualitative | كۈچىمىزدىكى (küchimizdiki) | كۈچلىرىمىزدىكى (küchlirimizdiki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of locative-qualitative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
limitative | كۈچىمىزگىچە (küchimizgiche) | كۈچلىرىمىزگىچە (küchlirimizgiche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
similative | كۈچىمىزدەك (küchimizdek) | كۈچلىرىمىزدەك (küchlirimizdek) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
equative | كۈچىمىزچىلىك (küchimizchilik) or كۈچىمىزچە (küchimizche) | كۈچلىرىمىزچىلىك (küchlirimizchilik) or كۈچلىرىمىزچە (küchlirimizche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
representative | كۈچىمىزنىڭكى (küchimizningki) | كۈچلىرىمىزنىڭكى (küchlirimizningki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of representative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
2ndperson singular ordinary (your) | singular | plural | ||||||||||||||||||||||||||||||||
nominative | كۈچۈڭ (küchüng) | كۈچلىرىڭ (küchliring) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
genitive | كۈچۈڭنىڭ (küchüngning) | كۈچلىرىڭنىڭ (küchliringning) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
accusative | كۈچۈڭنى (küchüngni) | كۈچلىرىڭنى (küchliringni) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
dative | كۈچۈڭگە (küchüngge) | كۈچلىرىڭگە (küchliringge) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative | كۈچۈڭدە (küchüngde) | كۈچلىرىڭدە (küchliringde) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
ablative | كۈچۈڭدىن (küchüngdin) | كۈچلىرىڭدىن (küchliringdin) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative-qualitative | كۈچۈڭدىكى (küchüngdiki) | كۈچلىرىڭدىكى (küchliringdiki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of locative-qualitative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
limitative | كۈچۈڭگىچە (küchünggiche) | كۈچلىرىڭگىچە (küchliringgiche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
similative | كۈچۈڭدەك (küchüngdek) | كۈچلىرىڭدەك (küchliringdek) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
equative | كۈچۈڭچىلىك (küchüngchilik) or كۈچۈڭچە (küchüngche) | كۈچلىرىڭچىلىك (küchliringchilik) or كۈچلىرىڭچە (küchliringche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
representative | كۈچۈڭنىڭكى (küchüngningki) | كۈچلىرىڭنىڭكى (küchliringningki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of representative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
2ndperson plural ordinary (your) | singular | plural | ||||||||||||||||||||||||||||||||
nominative | كۈچۈڭلار (küchünglar) | كۈچلىرىڭلار (küchliringlar) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
genitive | كۈچۈڭلارنىڭ (küchünglarning) | كۈچلىرىڭلارنىڭ (küchliringlarning) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
accusative | كۈچۈڭلارنى (küchünglarni) | كۈچلىرىڭلارنى (küchliringlarni) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
dative | كۈچۈڭلارگە (küchünglarge) | كۈچلىرىڭلارگە (küchliringlarge) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative | كۈچۈڭلاردە (küchünglarde) | كۈچلىرىڭلاردە (küchliringlarde) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
ablative | كۈچۈڭلاردىن (küchünglardin) | كۈچلىرىڭلاردىن (küchliringlardin) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative-qualitative | كۈچۈڭلاردىكى (küchünglardiki) | كۈچلىرىڭلاردىكى (küchliringlardiki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of locative-qualitative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
limitative | كۈچۈڭلارگىچە (küchünglargiche) | كۈچلىرىڭلارگىچە (küchliringlargiche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
similative | كۈچۈڭلاردەك (küchünglardek) | كۈچلىرىڭلاردەك (küchliringlardek) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
equative | كۈچۈڭلارچىلىك (küchünglarchilik) or كۈچۈڭلارچە (küchünglarche) | كۈچلىرىڭلارچىلىك (küchliringlarchilik) or كۈچلىرىڭلارچە (küchliringlarche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
representative | كۈچۈڭلارنىڭكى (küchünglarningki) | كۈچلىرىڭلارنىڭكى (küchliringlarningki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of representative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
2ndperson singular refined (your) | singular | plural | ||||||||||||||||||||||||||||||||
nominative | كۈچىڭىز (küchi'ngiz) | كۈچلىرىڭىز (küchliri'ngiz) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
genitive | كۈچىڭىزنىڭ (küchi'ngizning) | كۈچلىرىڭىزنىڭ (küchliri'ngizning) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
accusative | كۈچىڭىزنى (küchi'ngizni) | كۈچلىرىڭىزنى (küchliri'ngizni) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
dative | كۈچىڭىزگە (küchi'ngizge) | كۈچلىرىڭىزگە (küchliri'ngizge) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative | كۈچىڭىزدە (küchi'ngizde) | كۈچلىرىڭىزدە (küchliri'ngizde) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
ablative | كۈچىڭىزدىن (küchi'ngizdin) | كۈچلىرىڭىزدىن (küchliri'ngizdin) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative-qualitative | كۈچىڭىزدىكى (küchi'ngizdiki) | كۈچلىرىڭىزدىكى (küchliri'ngizdiki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of locative-qualitative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
limitative | كۈچىڭىزگىچە (küchi'ngizgiche) | كۈچلىرىڭىزگىچە (küchliri'ngizgiche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
similative | كۈچىڭىزدەك (küchi'ngizdek) | كۈچلىرىڭىزدەك (küchliri'ngizdek) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
equative | كۈچىڭىزچىلىك (küchi'ngizchilik) or كۈچىڭىزچە (küchi'ngizche) | كۈچلىرىڭىزچىلىك (küchliri'ngizchilik) or كۈچلىرىڭىزچە (küchliri'ngizche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
representative | كۈچىڭىزنىڭكى (küchi'ngizningki) | كۈچلىرىڭىزنىڭكى (küchliri'ngizningki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of representative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
2ndperson plural refined (your) | singular | plural | ||||||||||||||||||||||||||||||||
nominative | كۈچىڭىزلار (küchi'ngizlar) | كۈچلىرىڭىزلار (küchliri'ngizlar) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
genitive | كۈچىڭىزلارنىڭ (küchi'ngizlarning) | كۈچلىرىڭىزلارنىڭ (küchliri'ngizlarning) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
accusative | كۈچىڭىزلارنى (küchi'ngizlarni) | كۈچلىرىڭىزلارنى (küchliri'ngizlarni) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
dative | كۈچىڭىزلارگە (küchi'ngizlarge) | كۈچلىرىڭىزلارگە (küchliri'ngizlarge) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative | كۈچىڭىزلاردە (küchi'ngizlarde) | كۈچلىرىڭىزلاردە (küchliri'ngizlarde) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
ablative | كۈچىڭىزلاردىن (küchi'ngizlardin) | كۈچلىرىڭىزلاردىن (küchliri'ngizlardin) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative-qualitative | كۈچىڭىزلاردىكى (küchi'ngizlardiki) | كۈچلىرىڭىزلاردىكى (küchliri'ngizlardiki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of locative-qualitative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
limitative | كۈچىڭىزلارگىچە (küchi'ngizlargiche) | كۈچلىرىڭىزلارگىچە (küchliri'ngizlargiche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
similative | كۈچىڭىزلاردەك (küchi'ngizlardek) | كۈچلىرىڭىزلاردەك (küchliri'ngizlardek) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
equative | كۈچىڭىزلارچىلىك (küchi'ngizlarchilik) or كۈچىڭىزلارچە (küchi'ngizlarche) | كۈچلىرىڭىزلارچىلىك (küchliri'ngizlarchilik) or كۈچلىرىڭىزلارچە (küchliri'ngizlarche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
representative | كۈچىڭىزلارنىڭكى (küchi'ngizlarningki) | كۈچلىرىڭىزلارنىڭكى (küchliri'ngizlarningki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of representative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
2ndperson singular & plural respectful (your) | singular | plural | ||||||||||||||||||||||||||||||||
nominative | كۈچلىرى (küchliri) | كۈچلىرى (küchliri) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
genitive | كۈچلىرىنىڭ (küchlirining) | كۈچلىرىنىڭ (küchlirining) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
accusative | كۈچلىرىنى (küchlirini) | كۈچلىرىنى (küchlirini) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
dative | كۈچلىرىگە (küchlirige) | كۈچلىرىگە (küchlirige) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative | كۈچلىرىدە (küchliride) | كۈچلىرىدە (küchliride) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
ablative | كۈچلىرىدىن (küchliridin) | كۈچلىرىدىن (küchliridin) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative-qualitative | كۈچلىرىدىكى (küchliridiki) | كۈچلىرىدىكى (küchliridiki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of locative-qualitative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
limitative | كۈچلىرىگىچە (küchlirigiche) | كۈچلىرىگىچە (küchlirigiche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
similative | كۈچلىرىدەك (küchliridek) | كۈچلىرىدەك (küchliridek) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
equative | كۈچلىرىچىلىك (küchlirichilik) or كۈچلىرىچە (küchliriche) | كۈچلىرىچىلىك (küchlirichilik) or كۈچلىرىچە (küchliriche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
representative | كۈچلىرىنىڭكى (küchliriningki) | كۈچلىرىنىڭكى (küchliriningki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of representative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
3rd person (his, her, its, their) | singular | plural | ||||||||||||||||||||||||||||||||
nominative | كۈچى (küchi) | كۈچلىرى (küchliri) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
genitive | كۈچىنىڭ (küchining) | كۈچلىرىنىڭ (küchlirining) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
accusative | كۈچىنى (küchini) | كۈچلىرىنى (küchlirini) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
dative | كۈچىگە (küchige) | كۈچلىرىگە (küchlirige) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative | كۈچىدە (küchide) | كۈچلىرىدە (küchliride) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
ablative | كۈچىدىن (küchidin) | كۈچلىرىدىن (küchliridin) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
locative-qualitative | كۈچىدىكى (küchidiki) | كۈچلىرىدىكى (küchliridiki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of locative-qualitative form
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
limitative | كۈچىگىچە (küchigiche) | كۈچلىرىگىچە (küchlirigiche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
similative | كۈچىدەك (küchidek) | كۈچلىرىدەك (küchliridek) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
equative | كۈچىچىلىك (küchichilik) or كۈچىچە (küchiche) | كۈچلىرىچىلىك (küchlirichilik) or كۈچلىرىچە (küchliriche) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
representative | كۈچىنىڭكى (küchiningki) | كۈچلىرىنىڭكى (küchliriningki) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Declension of representative form
|
Derived terms
[edit]- كۈچلۈك (küchlük, “strong”)