Commodore 64

Commodore 64

Προσωπικός υπολογιστής
Συσκευή
Κατασκευαστής	Commodore International
Ημερομηνία κυκλοφορίας	Αύγουστος 1982
Χαρακτηριστικά
Λογισμικό	Commodore BASIC 2.0
Κεντρική μονάδα επεξεργασίας (CPU)	MOS Technology 6510 @ 1.02MHz
Μνήμη	64 kB

Ο Commodore 64, γνωστός και ως C64 (ή και CBM 64 ή VIC-64 στη Σουηδία), είναι προσωπικός υπολογιστής 8-bit που δημιουργήθηκε το 1982 από την Commodore International. Έχει συμπεριληφθεί στα Βραβεία Γκίνες ως ο υπολογιστής με τις μεγαλύτερες πωλήσεις όλων των εποχών.^[1] Ο ακριβής αριθμός των C64 που πωλήθηκαν δεν είναι σαφής· η επίσημη εκτίμηση της Commodore ήταν 17 εκατομμύρια μονάδες,^[2] ενώ μια αξιόπιστη σύγχρονη εκτίμηση υπολογίζει τον αριθμό σε περίπου 12,5 εκατομμύρια μονάδες. Ο C64 εξακολουθεί να είναι το πιο δημοφιλές μοντέλο επιτραπέζιου υπολογιστή, ακόμη και με τα πιο συντηρητικά στοιχεία.^[1] Η μαζική παραγωγή του ξεκίνησε στις αρχές του 1982.^[3][4] Πήρε το όνομά του από τη μνήμη RAM 64 ΚΒ που διαθέτει. Είχε καλύτερο ήχο και προδιαγραφές γραφικής απεικόνισης σε σύγκριση με άλλα νεότερα συστήματα της εποχής του, όπως το Apple II και το Atari 800, καθώς μπορούσε να παρουσιάσει πολύχρωμα sprites και διέθετε πιο προηγμένο επεξεργαστή ήχου.

Ο Commodore 64 δεν διαθέτει εσωτερικά αποθηκευτικά μέσα μεγάλης χωρητικότητας (π.χ. σκληρούς δίσκους). Απαιτούμενα δεδομένα έπρεπε να φορτωθούν από εξωτερικές συσκευές (αρχικά από κασέτα, αργότερα από δισκέτα μέσω του floppy drive VIC-1541). Οι βασικές λειτουργίες του υπολογιστή βρίσκονταν σε τσιπ μνήμης ROM των 8 kB, το λεγόμενο KERNAL (Keyboard Entry Read, Network, And Link, σήμερα γνωστό ως KERNAL), βασικό μέρος των οποίων ήταν ερμηνευτής της γλώσσας προγραμματισμού BASIC (Commodore BASIC V2).

Η επιτυχία του Commodore 64 μέρος της οποίας οφείλεται στη διάθεσή του σε κανονικά καταστήματα λιανικής, αντί για την αποκλειστική πώλησή του σε καταστήματα ηλεκτρονικών ειδών ή καταστήματα ειδικευμένα σε χομπίστες υπολογιστών. Σχεδόν 10,000 τίτλοι λογισμικού δημιουργήθηκαν για το Commodore 64, περιλαμβάνοντας εργαλεία ανάπτυξης, εφαρμογές γραφείου και βιντεοπαιχνίδια.^[5] Σήμερα, ένας σύγχρονος υπολογιστής με εξομοιωτές ή μια συμβατή κονσόλα μπορεί να εκτελέσει αυτές τις εφαρμογές. Το Commodore 64 θεωρείται ότι αύξησε τη δημοτικότητα του demoscene των υπολογιστών και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από χομπίστες έως και σήμερα.^[6] Το 2011, έρευνες έδειξαν ότι η αναγνωρισιμότητα του brand του μοντέλου κυμαινόταν στο 87%.^[7]

Τον Ιανουάριο του 1981 η MOS Technology, θυγατρική σχεδιασμού ολοκληρωμένων κυκλωμάτων της Commodore, άρχισε ένα πρόγραμμα σχεδιασμού γραφικών και ακουστικών τσιπ για την παιχνιδομηχανή επόμενης γενεάς. Ο σχεδιασμός των τσιπ ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 1981. Ονομάστηκαν MOS Technology VIC-II (γραφικά) και MOS Technology SID (ήχος).

Έπειτα η Commodore ξεκίνησε ένα πρόγραμμα κονσόλας παιχνιδιών που θα χρησιμοποιούσε τα νέα τσιπ. Η παιχνιδομηχανή αυτή θα είχε το όνομα Ultimax ή εναλλακτικά Commodore MAX Machine. Κατασκευάστηκε από τον Yash Terakura της Commodore Japan. Αφού όμως κατασκευάστηκαν λίγα μηχανήματα για την ιαπωνική αγορά, το πρόγραμμα αυτό ακυρώθηκε.

Ο Robert Russell (προγραμματιστής και αρχιτέκτονας συστημάτων του VIC-20) και ο Robert Yannes (μηχανικός του SID), με την υποστήριξη των Al Charpentier (μηχανικός του VICII) και Charles Winterble (διευθυντής της MOS Technology), πρότειναν στον CEO της Commodore, Jack Tramiel, μια πραγματικά χαμηλού κόστους συνέχεια του VIC-20 χρησιμοποιώντας τα τσιπ της Ultimax/MAX Machine. Ο Tramiel επέμενε ο νέος υπολογιστής να έχει 64 kB μνήμη RAM. Την εποχή εκείνη 64 kB DRAM κόστιζαν πάνω από 100 δολάρια. Ο Tramiel όμως ήξερε ότι το κόστος της μνήμης DRAM έπεφταν και θα μειωνόταν σύντομα σε ένα αποδεκτό επίπεδο προτού να επιτευχθεί η πλήρης παραγωγή. Το Νοέμβριο, ο Tramiel έθεσε για την παραγωγή πρωτότυπου προθεσμία με λήξη το πρώτο σαββατοκύριακο του Ιανουαρίου του 1982, ώστε η παρουσίασή του να συμπέσει με την Consumer Electronics Show (CES), μια μεγάλη έκθεση τεχνολογίας.^[8]

Το κωδικό όνομα του προϊόντος ήταν VIC-40, παραπέμποντας έτσι στον επιτυχημένο προκάτοχο VIC-20. Επίσης ο αριθμός 40 παρέπεμπε στους 40 χαρακτήρες ανά σειρά. Οι Robert Russell, Robert Yannes και David A. Ziembicki αποτελούσαν την ομάδα κατασκευής και μετά από ακούραστη εργασία τελειοποίησαν το σχέδιο, τα πρωτότυπα και μερικά δείγματα λογισμικού εγκαίρως για την επίδειξη. Όταν το μηχάνημα παρουσιάστηκε στη δημοσιότητα, το VIC-40 μετονομάστηκε και πήρε το όνομα C64.

Ο Commodore 64 έκανε μια εντυπωσιακή είσοδο στην CES του 1982. Ο David A. Ziembicki αναφέρει πως άτομα από την Atari κατά τη διάρκεια της CES εξεπλάγησαν με το γεγονός ότι ένας τέτοιος υπολογιστής προσφερόταν στην τιμή των 595 δολαρίων. Η απάντηση, όπως αποδείχθηκε αργότερα, ήταν η κάθετη ολοκλήρωση: επειδή η Commodore είχε την MOS Technology και τις εγκαταστάσεις παραγωγής ημιαγωγών υπό την ιδιοκτησία της, το εκτιμώμενο κόστος παραγωγής κάθε C64 ήταν περίπου 135 δολάρια. Τον Σεπτέμβριο του 1982, ο C64 κυκλοφόρησε στην αμερικανική αγορά στην τιμή των 595 δολαρίων. Σημείωσε μεγάλη επιτυχία σε όλες τις σημαντικές αγορές, εκτός από την Ιαπωνία.

Ο επεξεργαστής του C64 ήταν ο 6510 (8500 στον C64C/II), μια παραλλαγή του 6502 της MOS Technology. Η εταιρία αυτή αγοράστηκε από την Commodore για την εξασφάλιση σίγουρης πηγής επεξεργαστών. Σε αντίθεση με τον 6502 ο 6510 είχε έξι επιπλέον I/Ο ports, τα οποία χρησιμοποιούνταν για bank switching συγκεκριμένου μέρους της μνήμης ώστε να είναι ελεύθερο για RAM, ROM ή συσκευές περιφέρειας. Η συχνότητα λειτουργίας του επεξεργαστή ήταν περίπου 1 MHz.

Ο C64 διέθετε 65536 bytes RAM (64 kB). Περίπου 38 kB της μνήμης ήταν διαθέσιμα για αρχεία της BASIC. Η μνήμη ήταν για την τότε εποχή (1982) επαναστατική (ο VIC-20 που κυκλοφόρησε 2 χρόνια πριν είχε μονάχα 5 kB, τα 3,5 kB των οποίων ήταν διαθέσιμα για τη γλώσσα BASIC).

Ο C64 διέθετε 20 kB ROM. Περίπου 9 kB της ROM περιείχαν τον ερμηνευτή BASIC του παλαιότερου υπολογιστή Commodore PET 2001 (από το 1977) σε σχεδόν ίδια μορφή. Ο ερμηνευτής ήταν προϊόν της Microsoft. Άλλα περίπου 7 kB αποτελούσαν τον χώρο για λειτουργικό σύστημα, το οποίο έλεγχε το πληκτρολόγιο, την οθόνη, τη διεπαφή (interface) της αποθηκευτικής συσκευής (κασέτας), τη σειριακή μεταφορά δεδομένων μεταξύ συστημάτων μέσω RS-232, τη σειριακή θύρα (CBM-Bus) εκτυπωτή, την αποθηκευτική συσκευή δισκέτας (floppy disk drive), κλπ. Το λειτουργικό σύστημα αυτό υπήρξε επίσης σε παλαιότερα μηχανήματα της Commodore, προσαρμόστηκε όμως στο διαφορετικό υλικό του C64. Τα υπόλοιπα 4 kB ήταν διαθέσιμα για την προβολή δυο γραμματοσειρών στην οθόνη (8×8-Matrix).

Το chip γραφικών του C64 ήταν το MOS 6569/8565 (έκδοση PAL) ή το MOS 6567 (έκδοση NTSC). Είχε τις εξής ιδιότητες:

• 320×200 Pixel
• 16 χρώματα (όνομα της παλέτας χρωμάτων: C64-Multicolor)
• 40×25 χαρακτήρες στην κατάσταση κειµένου (text mode)

Η δημιουργία ήχου γινόταν μέσω του ενσωματωμένου πολυφωνικού Sound Interface Device Chip MOS Technology SID 6581 (συχνά αποκαλούμενο SID, συμβατό με την οικογένεια επεξεργαστών 65xx). Το SID ήταν σε θέση να παράγει ήχο σε τρία διαφορετικά κανάλια, κάνοντας τον C64 να ξεπερνά κάθε άλλο home computer στον τομέα της δημιουργίας ήχου την εποχή που πρωτοκυκλοφόρησε. Αργότερα το 6581 αντικαταστήθηκε με το 8580.

C64 (1982)

Ο κλασικός C64 με το γνωστό σχήμα «ψωμιέρας» είχε χρώμα μπεζ με πορτοκαλί ή καφέ λειτουργικά πλήκτρα.

Educator 64 (1982)

Μια ειδική έκδοση του C64 με περίβλημα του PET 2001 προοριζόταν κυρίως για τη χρήση σε σχολεία. Ήταν επίσης γνωστή ως 4064 και PET 64.

SX-64/DX-64 (1984)

Ο Commodore SX-64/DX-64 ήταν φορητή έκδοση του C64 με ένα (στην έκδοση SX-64) ή δυο (στην έκδοση DX-64) ενσωματωμένα συμβατά με το 1541 floppy drives και επίσης ενσωματωμένη έγχρωμη οθόνη 5 ιντσών. Ο υπολογιστής δεν ήταν 100 % συμβατός, ήταν όμως δυνατή η αντικατάσταση των SX-64-ROMs με C64-ROMs.

C64 Gold

Με αφορμή την εκατομμυριοστή πώληση του C64 στη Γερμανία κυκλοφόρησε η «χρυσή έκδοση»: είχε χρυσό περίβλημα σε σχήμα ψωμιέρας και στην ακρυλική βάση υπήρχε το λογότυπο του C64. Η παραγωγή της έκδοσης δεν πέρασε τα 1000 κομμάτια, γεγονός που δίνει τον σπάνιο C64 Gold μεγάλη αξία στον κόσμο των συλλεκτών.

C64C (1986)

Η γνωστή και ως C64 II έκδοση του υπολογιστή έχει νέο περίβλημα (όχι πλέον σε μορφή ψωμιέρας) και τροποποιημένο υλικό (μικρότερη μητρική κάρτα).

C64G (1987)

Ο C64G επιστρέφει στην κλασική μορφή ψωμιέρας με χρώματα γκρι και μπεζ, και ανοικτόχρωμο πληκτρολόγιο.

C64CR (1987)

Η μοναδική έκδοση στην οποία εγκαταστάθηκε το τσιπ ήχου SID 6582.

C64GS (1990)

Πρόκειται για έκδοση game console. Ο GS (Games System) είναι πλήρης C64 δίχως πληκτρολόγιο. Αποθηκευτικά μέσα ήταν αποκλειστικά cartridges. Κυκλοφόρησε επίσημα μονάχα στην Αγγλία.

C64x (2010)

Πρόκειται για μία έκδοση του κλασικού Commodore 64 με μορφή "ψωμιέρας" με έναν διπύρηνο επεξεργαστή Intel Atom, 2 GB RAM, καθώς και θύρες USB, HDMI και VGA. ^[9]

• 
  Περίβλημα σε μορφή «ψωμιέρας»
• 
  C64C
• 
  C64C με κιτ επέκασης μνήμης
• 
  C64G
• 
  C64GS (αριστερά) και SX-64
• 
  C64C με floppy disk drive VIC-1541-II και οθόνη 1084S RGB (1986)
• 
  Η «χρυσή έκδοση»

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Commodore 64

• Εξομοιωτές
  • Emulator VICE
  • Emulator CCS
  • Emulator Frodo – Mac OS X