Prifysgol Lausanne
 | |
| Arwyddair | Le savoir vivant  |
|---|---|
| Math | prifysgol gyhoeddus, comprehensive university |
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Lausanne |
| Gwlad |  Y Swistir |
| Uwch y môr | 383 metr |
| Cyfesurynnau | 46.5225°N 6.5794°E |
 | |
Prifysgol a leolir yn ninas Lausanne, Vaud, yng ngorllewin y Swistir yw Prifysgol Lausanne (Ffrangeg: Université de Lausanne; UNIL).
Sefydlwyd Ysgol Lausanne (Lladin: Schola Lausannensis) yn 1537, yn ystod y Diwygiad Protestannaidd, wedi i luoedd canton Bern gyfeddiannu Vaud a'i hymgorffori yn rhan o Hen Gydffederasiwn y Swistir. Dyma oedd yr unig ysgol ddiwinyddol i hyfforddi gweinidogion Protestannaidd Ffrangeg eu hiaith, er Lladin oedd iaith y gwersi. Erbyn 1547 roedd y celfyddydau, ieitheg Roeg, ac ieitheg Hebraeg yn rhan o'r cwricwlwm. Calfiniaid oedd diwinyddion Lausanne, a buont yn gwrthdaro â'r Zwinglïaid a oedd yn llywodraethu Bern. Agorwyd adeilad yr Academi yn 1587.[1] Yn 1621 rhoddwyd i'r Academi gan lywodraeth Bern yr awdurdod i benodi gweinidogion i'r Eglwys Ddiwygiedig yn ogystal â'u hyfforddi, a bu'r ysgol yn meddu ar y fraint honno nes 1838.[2] Erbyn 1741 roedd saith o gadeiriau academaidd gan yr ysgol: diwinyddiaeth ddogmataidd, dadleuaeth ddiwinyddol, Hebraeg a'r holwyddoreg, Groeg a moesoldeb, athroniaeth (gan gynnwys mathemateg a ffiseg), areithyddiaeth a llenyddiaeth, a'r gyfraith (sifil a naturiol), ac yn 1766 penodwyd yr athro meddygaeth cyntaf.[3]
Yn 1837, newidiodd swyddogaeth yr Academi yn sylweddol: nid oedd bellach yn ysgol ddiwinyddol ond yn sefydliad addysg seciwlar er hyfforddi a gwobrwyo cymwysterau i ddynion yn y proffesiynau, ac i gynnal diwylliant llenyddol a gwyddonol. Bellach, Ffrangeg oedd iaith yr addysg, a rhennid yr Academi yn dair cyfadran: y celfyddydau a'r gwyddorau, y gyfraith, a diwinyddiaeth, a chanddynt 17 o gadeiriau academaidd i gyd. Cafodd yr Academi ei gwneud yn brifysgol yn 1890.[4] Crewyd nifer rhagor o gyfadrannau yn ail hanner y 19g ac yn yr 20g. Yn 1970, symudodd y brifysgol o'i safle yn hen ddinas Lausanne, ger yr eglwys gadeiriol a'r Château, i'r campws newydd yn Dorigny.[5]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ (Ffrangeg) "L'UNIL au 16e siècle", Prifysgol Lausanne. Adalwyd ar 24 Chwefror 2020.
- ↑ (Ffrangeg) "L'UNIL au 17e siècle", Prifysgol Lausanne. Adalwyd ar 24 Chwefror 2020.
- ↑ (Ffrangeg) "L'UNIL au 18e siècle", Prifysgol Lausanne. Adalwyd ar 24 Chwefror 2020.
- ↑ (Ffrangeg) "L'UNIL au 19e siècle", Prifysgol Lausanne. Adalwyd ar 24 Chwefror 2020.
- ↑ (Ffrangeg) "Hier... et aujourd'hui", Prifysgol Lausanne. Adalwyd ar 24 Chwefror 2020.
Dolen allanol
[golygu | golygu cod]- (Ffrangeg) (Saesneg) Gwefan swyddogol