Prif wreiddyn

Y prif wreiddyn (Saesneg, taproot) yw'r gwreiddyn sy'n tyfu'n fertigol, yn syth i lawr o'r planhigyn. Mae'n ffurfio'r canol o le y bydd gwreiddiau eraill yn ymasagaru. Ceir y prif wreiddyn yn nodweddiadol mewn tri ffurf; y gwreiddyn corn (conig); gwreiddyn gwerthydaidd (fusiform); a'r gwreiddyn napiform.

Ceir rhai planhigion bwytadwy sydd wedi'u ffurfio o'r prif wreiddyn. Yn eu mysg mae'r foronen, y panasen, y rhuddygl, a'r Erfinen wyllt.

Ceir prif wreiddyn yn amlwg mewn planhigion eraill fel Dant y llew a'r Cyngaf mawr.

Mae planhigion sydd â phrif wreiddyn yn anodd i'w symud. Mae system y prif wreiddyn yn cyferbynu gyda system gwreiddiau fibrilar, sydd â rhwydwaith o wahanol wreiddiau. Bydd y rhan fwyaf o goed yn dechrau eu hoes gyda phrif wreiddyn, ond wedi rhai blynyddoedd bydd system o wreiddiau fibrous yn datblygu o'r canol. Daeth sawl prif wreiddyn yn bryf organ y planhigyn.

Bydd rhai amaethwyr ecolegol, megis Pieter Hoff yn gwneud defnydd o nerth a gallu'r prif wreiddyn i dyrchu'n ddwfn i'r ddaear, hyd yn oed mewn tir diffrwyth, er mwyn canfod a thorsglwyddo dŵr a maeth i dyfu'r planhigyn. Gyda'i gwmni Groasis Waterboxx mae Hoff yn argymell i bobl sy'n planu planhigyn neu goeden i docio gwreiddiau system fibrios er mwyn hyrwyddo'r prif wraidd i weithio'n galetach a thyfu'n is ac yn gynt i lawr i'r ddaear i ganfod maeth a dŵr a diogelu rhag sychder neu newidiadau mawr mewn tymheredd uwch ben y pridd.^[1][2]

• 
  Moronen: enghraifft o wreiddyn corn
• 
  Fusiform
• 
  Napiform
• 
  Prif wreiddyn

• 2006-01-13, Sciencedaily: Deep-rooted Plants Have Much Greater Impact On Climate Than Experts Thought
• Gwybodaeth gan Brifysgol Ohio Archifwyd 2004-08-06 yn y Peiriant Wayback
• Tyfu prif wreiddyn, Fullerton Arboretum Archifwyd 2008-03-08 yn y Peiriant Wayback
• Make perfect vertically downwards growing primary root system to reforest deserts and rocks, fideo Groasis, Waterboxx (amlieithog)
• Trafod prif wreiddyn gan Pieter Hoff, 8 munud i fewn