dweud

• yn y Gogledd: /dweɨ̯d/
• yn y De: /dwei̯d/

Trwy ryngdoriad o’r ffurfiau dywedud, dywedyd, o’r rhagddodiad do- + y ferf seml *-wedyd o’r Hen Gymraeg guetid o’r ffurf Indo-Ewropeg *u̯éth₂-e- o’r gwreiddyn *u̯ed- ‘siarad’ a welir hefyd yn y Lladin votāre, vetāre ‘gwahardd’ a’r Sansgrit vádati ‘siarad, llefaru’.

dweud berf gyflawn ac anghyflawn (bôn y ferf: d(y)wed-)

1. I ynganu rhywbeth.

   Allwch chi ddweud eich enw'n arafach os gwelwch yn dda?

2. Cyfathrebu, naill ai'n ysgrifenedig neu ar lafar.

   Roedd e wedi dweud y byddai yma yfory.

3. Dangos yn ysgrifenedig.

   Roedd yr arwydd yn dweud ei fod yn 50 milltir i Gaerfyrddin.

• (yn y Gogledd) deud
• (yn y De) gweud
• (yn llenyddol) dywedyd, dywedud

• ebe, ebra, medd, meddai

• dweud Amen
• dywediad