Ăвăс

Ăвăс (лат. Pópulus trémula) — хăва йышĕнчи тирĕк арачĕнчи çулçăллă йывăç. Европпăпа Азин вăтам тата сивĕ климатлă вырăнĕсенче анлă сарăлнă.

Çӳллĕшĕ 35 м таран.

80—90, сайра чух 150çул пурăнать. Питĕ хăвăрт ӳсет, анчах час-час чирлет. Ватă, пысăк, çав вăхăтрах чирлемен йывăçсем сайра тĕл пулаççĕ.

Пурăнакан вырăнсене симĕслетме усă кураççĕ. Хупине тирсем тирпейленĕ чухне усă кураççĕ. Унтан сарă тата симĕс тĕслĕ сăрă тăваççĕ.

Ăвăс чечекĕсенчен чечек тусанне пуçтараççĕ, папкисенчен - çилĕм. Ăвăс пăренисенчен пурасем, хăмасем тăваççĕ. Чиркӳсен тăрринчи купăлĕсене пĕчĕк ăвăс хăмисемпе витнĕ. Ăвăсран фанера, целлюлоза тăваççĕ. Шăрпăксене ăвăс хăмисенчен тăваççĕ. Ĕамрăк турачĕсене пăшисем, пăлансем, мулкачсем çиĕççĕ.

Ăвăс хуппинче углеводсем (глюкоза, фруктоза, сахароза тата ытти те), фенолгликозидсем, дубильные вещества, аслă çу йӳçĕкĕсем (каприн, лаурин, арахин, беген тата ытти те) пур.

Папкисенче углеводсем (рафиноза, фруктоза тата ытти те), ароматла йӳçĕкĕсем, триглицеридсем фенолкарбон йӳçĕкĕсем тупнă.

Çулçисем содержатся углеводсем, органикăлла йӳçĕксем, каротиноидсем, витамин C, каротин, флавоноидсем, фенолгликозидсем, антоциансем усраççĕ.

• Гроздова Н. Б., Некрасов В. И., Глоба-Михайленко Д. А. Деревья, кустарники и лианы: Справочное пособие. — М.: Лесн. пром-сть, 1986. — С. 287—288.
• Иванова Т. Н., Путинцева Л. Ф. Лесная кладовая. — Тула: Приок. кн. изд-во, 1993. — С. 55-56.
• Скворцов В. Э. Учебный атлас. Флора Средней России. — М.: ЧеРо, 2004. — С. 95.