Japòńskô

日本国
Japòńskô

ò fanie	ò céchù
Mòtto: fëlëje òficjalné rzëczenié
Òficjalny jãzëk	japòńsczi
Stolëca	Tokijo
Fòrma państwa	kònstitucëjnô mònarchijô
Przédnik kraju	czezer Naruhito (徳仁)
Szef kraju	premiéra Fumio Kishida
Wiéchrzëzna  - całownô  - westrzódlądowe wòdë	61. na swiece 377 975 km² 1,4 %
Lëdztwò  - całkowita (2020)  - gãscëzna lëdzy	11. na swiece 126 226 568 334 sztatur/km²
Dëtkòwô jednota	jen (JPY)
Czasowô cona	UTC +9
Himn	Kimi ga yo
Kòd ISO 3166	JP
Jinternet	jp
Aùtowi kòd	J
Telefónowi kòd	+81

Japòńskô (日本 – Nihon abò Nippon; 日本国 – Nihon-koku abò Nippon-koku) je państwò w Westrzédni Azëji, w òstrowinie Japòńsczich Òstrowòw, z chtërnëch nôwiksze są: Honshū, Hokkaidō, Kyūshū ë Shikoku. Z miészich òstrowów nót je wëmienic téż Okinawã.

Słowò Japòńskô pisane znakama kanji (日本) mô dwa òdczëtania: Nihon (にほん) ë Nippon (にっぽん). Pierszé je brëkòwany w codniowim jãzëkù, drëdżé - w òficjalnëch stojiznach. Znaczi ne dolmaczë sã jakno: Kraj Wschodzącégò Słuńca (日 – słuńce; 本 – kòrzéń; pòchòdzenié). Òpisënk nen pòchòdzy z Chin ë tika sã geògrafnégò pòłożeniô Japòńsczi wedle kòntinentowi Azëji: Chińczikom zda sã, że słuńce co dzéń przëchòdzi z Japòńsczich Òstrowów. Przédnym mionem Japònsczi, jesz przed łaczbą z Chinami, nadaną òb môlowé lëdztwò bëło Yamato (大和). W Chinach zemie te w cządze Trzëch Królestw zwóne bëłë Wa (倭). Przed 1946 r. òficjalnym mionã Japòńsczi bëło Dai Nippon Teikoku (大日本帝国 – Czezerstwò Wiôldżi Japòńsczi). Miono ne je zwëczajno ùżiwôny na òpisënk japòńsczégò państwa w cządze òd Òdnowinë Meiji (明治維新, Meiji-ishin) do kùńca wòjnë na Pacyfikù, ale òficjalnô miona negò brëkòwac zaczële w 1936 r. Òd 1946 òficjalnym japòńsczim mionã kraju je Nippon-koku abò Nihon-koku (日本国), co dosłownié òznôczô Japòńsczé Państwò (国 – kraj, państwò).

W eùropejsczich jãzëkach miono Japòńskô zjôwiô sã dzãka wanożnikòwi Marco Polo, chtëren zapisał wëmòwã mandarińsczégò òpisënkù tich zem: Ciapangu. Równak dzysdniowe miono Japòńsczi je mést z kantońsczégò Jatbun. W malajsczim jãzëkù nen kantońsczi òpisënk przëbrôł sztôłt Japang ë tak òstał zaimpòrtowóny do Eùropë òb pòrtugalsczich kùpców. W 1577 r. piérszi rôz napisano ne słowo jakno Giapan.

Japòńskô je kònstitucjową mònarszëją. Nôwëższim òrganã ùstôwcowi władzë je dwajizbòwi parlament (国会 – Kokkai, dokładno: Nôrodni Zgromadzenié), w chtërnym je Ùstôw Reprezentantów (衆議院 – Shūgi-in, niszi ùstôw) ë Ùstôw Rôdców (参議院 – Sangi-in, wëższi ùstôw). W niższim ùstôwie je 480 lëdzy, a jich kadencëjô déruje 4 lata, a w wëższim 242 lëdzy welowónych na 6 lat. Welacëje są òglowe ë krëjamne.

To je blós ùzémk artikla. Rôczimë do jegò rozwicégò.