بازارسنجی ماهیان تجاری دریایی استان خوزستان بر پایه رتبه بندی مطلوبیت: رویکردی نوین و روش مند

پژوهش پیش رو با هدف گردآوری و وزن دهی معیارهای اثرگذار بر مطلوبیت ماهیان و ارائه یک رتبه بندی منسجم و قابل استناد برای ماهیان تجاری دریایی استان خوزستان انجام شده است. برای شناسایی معیارها از مصاحبه های نیمه ساختارمند به روش دلفی با ۱۵ نفر از صاحب نظران استفاده شد. سپس اولویت بندی معیارها و غربال سازی زیرمعیارها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام شد. به منظور رتبه بندی مطلوبیت ماهیان برای مصرف کنندگان، از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد و روایی و پایایی پرسشنامه به روش های معمول تایید گردید. نرم افزار های آماری Expert Choice و SPSS برای تحلیل داده های استخراجی از ۱۸۱ پرسشنامه تکمیل شده، مورد استفاده قرار گرفتند. معیارهایی نظیر طعم و خوش خوراکی (وزن نسبی = ۲۰۹/۰)، کیفیت پخت (۱۶۵/۰)، تراکم و سختی خار (۱۶۵/۰)، نسبت دورریز (۱۵۳/۰) و قیمت (۱۱۴/۰)، مهم ترین عوامل مطلوب بودن ماهیان دریایی خوزستان از دیدگاه خبرگان هستند. گونه های راشگو (Eleutheronema tetradactylum) (وزن مطلق = ۳۷۹/۰)، شوریده (Otolithes ruber) (۳۶۸/۰)، صبیتی (Sparidentex hasta) (۳۶۴/۰)، هامور معمولی (Epinephelus coioides) (۳۶۲/۰)، حلوا سفید (Pampus argenteus) (۳۶۰/۰)، میش ماهی (Argyrosomus hololepidotus) (۳۵۳/۰)، خنوی خاکستری (Diagramma pictum) (۳۵۳/۰)، شهری معمولی (Lethrinus nebulosus) (۳۵۱/۰)، سرخوی معمولی (Lutjanus johnii) (۳۵۱/۰) و شیر (Scomberomorus commerson) (۳۵۰/۰) به ترتیب به عنوان برترین گزینه ها از نظر معیارهای طبخ، آماده سازی و پیش از آماده سازی، شناخته شدند که از نظر مصرف کنندگان مطلوبیت بیشتری دارند. یافته های این پژوهش می تواند برای نهادهای برنامه ریز در توزیع و فروش آبزیان نظیر سازمان شیلات ایران راهگشا بوده و امید است نتایج برای تولید، شکوفایی اقتصادی و نقشه راه صیادی در زمینه تنظیم بازارهای داخلی موثر باشد.