گونه شناسی قلعه های اشکانی و ساسانی شمال خراسان و تعیین جایگاه سیاسی و اجتماعی منطقه براساس تعاملات فرهنگی آن

محل انتشار: فصلنامه مطالعات باستان شناسی پارسه، دوره: 4، شماره: 12

سال انتشار: 1399

نوع سند: مقاله ژورنالی

زبان: فارسی

مشاهده: 312

فایل این مقاله در 21 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

دریافت فایل کامل مقاله

صدور گواهی نمایه سازی
من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

https://civilica.com/doc/1870828

شناسه ملی سند علمی:

JR_RICHT-4-12_006

تاریخ نمایه سازی: 9 دی 1402

چکیده مقاله:

خراسان، علاوه بر اهمیت جغرافیای سیاسی، به عنوان کانون شکل گیری حکومت اشکانیان و سپس حضور مقتدر ساسانیان همراه با توسعه و حفظ قلمرو از تهاجمات اقوام شرقی، از اهمیت زیادی در دوران تاریخی برخوردار بوده است. بررسی های باستان شناختی در بخش میانی گذرگاه کپه داغ- آلاداغ در شمال خراسان منجر به شناسایی محوطه های گوناگونی از دو دوره اشکانی و ساسانی شد. در میان تپه ها و محوطه های بررسی شده، شانزده ساختار معماری در قالب «تپه قلعه» و «قلعه» شناسایی شدند. شناخت کارکرد و نقش اجتماعی این قلعه ها در بستر تاریخی خود می تواند بر طرف کننده برخی از ابهامات تاریخی باشند؛ در نتیجه در این مقاله با طرح پرسش هایی چون: معماری قلعه سازی در دوران اشکانی و ساسانی چگونه بوده است؟ چگونه می توان براساس ویژگی های معماری و یافته های فرهنگی، گاهنگاری نسبی برای قلعه ها ارائه داد؟ قلعه ها را براساس ویژگی های جغرافیایی و معماری به چند دسته می توان گروه بندی کرد؟ فرم و شکل قلعه ها تاثیری در نقش کارکردی آن ها داشته است؟ محدوده جغرافیایی مورد مطالعه در بستر تاریخی اشکانی و ساسانی از چه جایگاه سیاسی و اجتماعی در ساختار حکومتی برخوردار بوده است؟ سعی شده به این پرسش ها پاسخ داده شود. در این پژوهش ابتدا با روش های میدانی اطلاعات گردآوری و سپس با استفاده از روش استدلال عقلانی-قیاسی به پردازش و تحلیل اطلاعات پرداخته می شود. ککمهم ترین نتایج این پژوهش تشخیص ویژگی ها، تفاوت ها و شباهت های معماری قلعه ها با یکدیگر و سپس مقایسه آن ها با دیگر نمونه های مشابه در داخل و خارج از مرزهای ایران بود که منجر به شناخت بیشتر درخصوص سبک های قلعه سازی و گروه بندی آن ها در این منطقه گردید. در این پژوهش، علاوه بر شناسایی قلعه ها و شناخت ویژگی های معماری آن ها، با بهره مندی از علوم میان رشته ای چون: سنجش از راه دور، مطالعات زیست بوم و چگونگی پراکنش قلعه ها از یکدیگر، پیشنهاداتی درخصوص نقش سیاسی-اجتماعی محدوده مورد مطالعه به عنوان آخرین سرحد دسترسی به فلات مرکزی ایران ارائه می گردد.

کلیدواژه ها:

Northern Khorasan ، Kopeh Dagh-Ala Dagh Corridor ، Tappe-Ghaleh & Forts Parthian ، Sassanid. ، شمال خراسان ، گذرگاه کپه داغ- آلاداغ ، تپه قلعه و قلعه ، اشکانیان ، ساسانیان

نویسندگان

Azita Mirzaei

Ph.D. in Archeology, Research Institute of Cultural Heritage and Tourism (ICAR), Tehran, Iran.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :

افشار حرب، عباس، (۱۳۷۳). زمین شناسی کپه داغ. تهران: سازمان ...
استرابو، و.، (۱۳۰۸). تذکره جغرافیای تاریخی ایران. ترجمه حمزه سردادور، ...
استروناخ، دیوید، (۱۳۷۹). پاسارگاد، گزارشی از کاوش های انجام شده ...
افشاری، لیلا، (۱۳۹۲). «مطالعه و گونه شناسی سفال پارتی در ...
امبرسز، ن. ن.؛ و ملویل، پ.، (۱۳۷۰). تاریخ زمین لرزه ...
خاراکسی، ایزیدور، (۱۳۸۱). کاروانسراهای اشکانی. ترجمه همایون صنعتی، کرمان.. ...
شیپمان، کلاوس، (۱۳۸۴). مبانی تاریخ پارتیان. ترجمه هوشنگ صادقی، تهران: ...
طلایی، پرویز؛ و مصطفی جرفی، حسین، (۱۳۹۴)، «واکاوی شاخص های ...
علیزاده، کریم، (۱۳۹۸). «پروژه های مرزی ساسانی: تلاقی سیاست های ...
فرای، ریچارد نلسون، (۱۳۸۳). تاریخ سیاسی ایران در دوره ساسانیان؛ ...
قاسمی، پارسا، (۱۳۸۹). «معرفی سازه های موسوم به تل خندق ...
گاراژیان، عمران؛ جعفری، جواد؛ و هژبری، علی، (۱۳۸۹). «گزارش پژوهش ...
گیرشمن، رومن، (۱۳۸۰). ایران از آغاز تا اسلام. ترجمه محمد ...
مازیار، سپیده، (۱۳۹۸). «مدیریت فضایی و سیاسی کرانه های جنوب ...
محمدی فر، یعقوب (۱۳۸۴). «بررسی و تحلیل آثار و استقرارهای ...
میرزایی، آزیتا، (۱۳۸۸الف). «گزارش مقدماتی بررسی باستان شناختی شهرستان شیروان». ...
میرزایی، آزیتا، (۱۳۸۸ب). «گزارش مقدماتی بررسی باستان شناختی شهرستان فاروج». ...
میرزایی، آزیتا، (۱۳۹۵). «گزارش مقدماتی بررسی باستا نشناختی شهرستان قوچان». ...
میرزایی، آزیتا، (۱۳۹۷). «محوطه تاریخی تاس تپه». گزارش شانزدهمین گردهمایی ...
نگهبان، عزت الله؛ کوثری، یحیی؛ و سرفراز، علی اکبر، (۱۳۴۵). ...
Adams, R. M. C., (۲۰۰۶), “Intensified Large- Scale Irrigation as ...
Bader, A.; Gaibov, V.; Gubaev, A.; Koselenko,G.; Lapsin, A. & ...
Bergamini, G., (۱۹۸۷). “Parthian Fortifications in the Mesopotamia”. Mesopotamia, No. ...
Boucharlat, R; Perrot, J. & Ladiray, D., (۱۹۸۷). “Les Niveaux ...
Bousharlat, M. & Lecomte, O., (۱۹۸۷). Fouilles De Tureng Tepe. ...
Carter, R. A.; Challis, K. S.; Priestman, M. N. & ...
Francfort, H. P., (۱۹۷۸), Les fortifications en AsieCentrale de l'âge ...
Gennadij, A.; Koshelenko, V. & Gaibov, A., (۲۰۱۶). “The Avestan ...
Heremann, G. & Kurabnsakhatov, K., (۱۹۹۴). “The International Merv Project, ...
Invernizzi, A. & Lippolis, C., (۲۰۰۸). Nisa Partica. Ricerche NelComlesso ...
Jakubiak, K., (۲۰۰۶). “The Origin and Development of Military Architecture ...
Kaim, B., (۲۰۰۸). “The Parthian Settlements in the Serakhs Oasis”. ...
Kantor. H. J., & Delugaz. P. P., (۱۹۹۶). Chogha Mish, ...
Keall, E. & Keall, M. J., (۱۹۸۱). “The Qal’ehYazdgird Pottery: ...
Kiani, M. Y., (۱۹۸۲). Parthian Sites in Hyrcania, the Gurgan ...
Priestman, S., (۲۰۱۳). “Sasanian Ceramics from the Gorgān Wall and ...
Puschnigg, G., (۲۰۰۶). Ceramics of the Merv Oasis. Recycling the ...
Ricciardi, V., (۱۹۸۰). “Archaeological Survey In The Upper Atrak Valley ...
Sauer, E. W.; Omrani Rekavandi, H.; Wilkinson, T. J. & ...
Trinkaus, K. M., (۱۹۸۱). “The Partho-Sassanian Northeast Frontier: Settlement in ...
Tucker, J., (۲۰۰۳), “The Silk Road art and history”. Publishin ...

نمایش کامل مراجع