تغییرات ترکیب اسیدهای چرب روغن دانه در ارقام پاییزه کلزا در شرایط تنش خشکی

این آزمایش به صورت کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه یزد در سال زراعی ۱۳۹۱-۱۳۹۰ انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل شاهد (آبیاری براساس ۸۰ میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A) و تنش خشکی (قطع آبیاری از مراحل ۵۰ درصد ساقه دهی، گل دهی و خورجین دهی به بعد) و ارقام شامل سه رقم کلزای پاییزه (GKH۲۰۰۵، Operaو Okapi) بودند که به ترتیب در کرت های اصلی و فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میزان اسید اولئیک روغن دانه کلزا در محدوده ۶۴ تا ۶۸ درصد و اسید لینولئیک در محدوده ۱۵ تا ۱۸ درصد متغیر بود. در بین سه اسید چرب اشباع (پالمتیک، استئاریک و آراشیدیک)، اثر آبیاری بر اسید آراشیدیک و اسید استئاریک و در بین شش اسید چرب غیر اشباع (پالمیتولئیک، اولئیک، لینولئیک، لینولنیک، گادولئیک و اروسیک)، تنها بر اسیدهای چرب اولئیک، لینولئیک و لینولنیک معنی دار بود. قطع آبیاری از مراحل نموی سبب افزایش معنی دار اسید اولئیک در مقایسه با تیمار شاهد شد، درحالی که مقدار اسید لینولئیک کاهش چشمگیری یافت. واکنش سه رقم کلزا از نظر اسید چرب لینولئیک به سطوح آبیاری متفاوت بود و در سطوح قطع آبیاری رقم GKH۲۰۰۵از بیشترین میران اسید لینولئیک برخوردار بود. بیشترین عملکرد دانه در بین ارقام مورد بررسی در رقم GKH۲۰۰۵و به میزان ۲۲۱۱ کیلوگرم در هکتار مشاهده شد و به طور کلی این رقم با برخورداری از عملکرد دانه بیشتر و کیفیت مناسب اسیدهای چرب روغن دانه در شرایط تنش خشکی برتر از سایر ارقام بود.