HeLa ćelija
(Zeiss Merlin HR-SEM)
(Nikon RTS2000MP prilagođeni laserski skenirajući mikroscop)
(Slika dobijena ljubaznošću EnCor Biotechnology Inc.)
HeLa ćelija – također i Hela ili hela ćelija – je tip ćelije u umrtvljenoj ćelijskoj liniji koja se upotrebljava u naučnim istraživanjima.[1] Ona je najstarija i najšire upotrebljavana linija ljudskih ćelija[2] Linija je izvedena iz ćelija kancera grlića maternice, koje su uzete 8. februara 1951[3] od Henriette Lacks, pacijentice koja je umrla od raka, 4. oktobra 1951. Za ćelije je utvrđeno da su izuzetno izdržljive i proliferativne (brzodijeleće), što opravdava njihovu široku primjenu u naučnim istraživanjima.[4][5]
Ćelije Lacksinog tumora su bile uzete bez bez njenog znanja ili pristanka istraživača Georgea Geya, koji je utvrdio da su se mogle održavati u životu.[6] Prije toga, ćelije koje su kultivirane iz drugih ćelija mogle su preživjeti samo nekoliko dana.
Naučnici su proveli više vremena pokušavajući da ćelije održe u životu nego na stvarna istraživanja o njima, ali neke ćelije iz uzorka Lacksinog tumora ponašale su se drugačije od drugih. George Gey je uspio izolirati jednu specifičnu ćeliju, umnožiti je i pokrenuti liniju ćelija. Gey je tu liniju nazvao uzorak HeLa, prema početnim slovima imena Henriette Lacks. To su bile prve ljudske ćelije uzgojene u laboratoriju koje su bile "besmrtne", što znači da one ne umiru nakon nekoliko ćelijskih podjela, i mogu se koristiti za obavljanje mnogih eksperimenata. To predstavlja ogromnu blagodat za medicinska i biološka istraživanja.[5]
Stabilan rast HeLa ćelija omogućio je istraživačima u bolnici University of Minnesota Hospital da postignu uspješan rast polio virusa, omogućavajući razvoj odgovarajuće vakcine,[7] a 1954., Jonas Salk, upotrebom ovih ćelija, razvio je vakcinu za polio virus.[5][8] Da bi testirali Salkovu novu vakcinu, ćelije su stavili u masovnu proizvodnju u prvoj tvornici koja je ikada proizvodila ćelije.[9]
U 1955., HeLa ćelije su bile prve ljudske ćelije koje su uspješno klonirane.[10] Potražnja za HeLa ćelijama brzo je rasla. Budući da su stavljene u masovnu proizvodnju, Lacksine ćelije su koristili naučnici širom svijeta za "istraživanje raka, AIDS-a, efekata zračenja i otrovnih materija, mapiranje gena, i bezbroj drugih naučnih težnji.[8] HeLa ćelije se koriste za testiranje ljudske osjetljivosti na trake, ljepilo, kozmetiku, i mnoge druge proizvode. Naučni su umnožili oko 20 tona njenih ćelija,[5][11] a zaštićeno je gotovo 11.000 patenata koji uključuju HeLa ćelije.[5]
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Hadžiselimović R., Pojskić N. (2005). Uvod u humanu imunogenetiku. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo. ISBN 9958-9344-3-4.
- ^ Rahbari R, Sheahan T, Modes V, Collier P, Macfarlane C, Badge RM; Sheahan; Modes; Collier; MacFarlane; Badge (2009). "A novel L1 retrotransposon marker for HeLa cell line identification". BioTechniques. 46 (4): 277–84. PMC 2696096. PMID 19450234.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Scherer WF, Syverton JT, Gey GO; Syverton; Gey (1953). "Studies on the propagation in vitro of poliomyelitis viruses. IV. Viral multiplication in a stable strain of human malignant epithelial cells (strain HeLa) derived from an epidermoid carcinoma of the cervix". J. Exp. Med. 97 (5): 695–710. PMC 2136303. PMID 13052828.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Capes-Davis A, Theodosopoulos G, Atkin I, Drexler HG, Kohara A, MacLeod RA, Masters JR, Nakamura Y, Reid YA, Reddel RR, Freshney RI; Theodosopoulos; Atkin; Drexler; Kohara; MacLeod; Masters; Nakamura; Reid; Reddel; Freshney (2010). "Check your cultures! A list of cross-contaminated or misidentified cell lines". Int. J. Cancer. 127 (1): 1–8. PMID 20143388.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ a b c d e Batts DW (10. 5. 2010). "Cancer cells killed Henrietta Lacks – then made her immortal". The Virginian-Pilot. str. 1, 12–14. Arhivirano s originala, 25. 11. 2016. Pristupljeno 17. 3. 2012.
- ^ Claiborne, Ron; Wright IV, Sydney (31. 1. 2010). "How One Woman's Cells Changed Medicine". ABC World News. Pristupljeno 19. 8. 2012.
- ^ Scherer, William F.; Syverton, Jerome T.; Gey, George O. (1. 5. 1953). "Studies on the Propagation in Vitro of Poliomyelitis Viruses". J Exp Med. 97 (5): 695–710. PMC 2136303. PMID 13052828.
- ^ a b Smith, Van (17. 4. 2002). "Wonder Woman: The Life, Death, and Life After Death of Henrietta Lacks, Unwitting Heroine of Modern Medical Science". Baltimore City Paper. Arhivirano s originala, 14. 8. 2004. Pristupljeno 19. 8. 2012.
- ^ Skloot 2010, str. 96
- ^ Puck TT, Marcus PI. A Rapid Method for Viable Cell Titration and Clone Production With Hela Cells In Tissue Culture: The Use of X-Irradiated Cells to Supply Conditioning Factors. Proc Natl Acad Sci U S A. 1955 Jul 15;41(7):432-7. URL: PNASJSTOR
- ^ Margonelli, Lisa (5. 2. 2010). "Eternal Life". New York Times. New York. Pristupljeno 23. 4. 2014.
Dopunska literatura
[uredi | uredi izvor]- Hannah Landecker (2000). "Immortality, In Vitro: A History of the HeLa Cell Line". u Brodwin, Paul (ured.). Biotechnology and culture: bodies, anxieties, ethics. Bloomington: Indiana University Press. str. 53–74. ISBN 0-253-21428-9.
- Rebecca Skloot (2010). The Immortal Life of Henrietta Lacks.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor] | Neke riječi u sljedećem pasusu trebaju prijevod na bosanski jezik. |
- HeLa (CCL-2 Cells) in the American Type Culture Collection database
- HeLa Cells na US National Library of Medicine Medical Subject Headings (MeSH)
- HeLa Transfection and Selection Data for HeLa Cells
- Rebecca Skloot, The Immortal Life of Henrietta Lacks book website with additional features (photo/video/audio)
- The Henrietta Lacks Foundation Arhivirano 13. 10. 2018. na Wayback Machine, a foundation established to, among other things, help provide scholarship funds and health insurance to Henrietta Lacks's family.
- Rebecca Skloot, Cells That Save Lives are a Mother's Legacy, New York Times
- "Wonder Woman: The Life, Death, and Life After Death of Henrietta Lacks, Unwitting Heroine of Modern Medical Science" by Van Smith
- "What's Left of Henrietta Lacks?" autor Anne Enright
- "Culturing Life: How Cells Became Technologies" a book by Hannah Landecker about HeLa and the history of tissue culture.
- Discussion about the taxonomic effect of creating the new taxon Helacyton.
- Cell Centered Database – HeLa cell
- Audio Interview with Rebecca Skloot about her book "The Immortal Life of Henrietta Lacks"
- Cellosaurus entry for HeLa