Uzlazno nervno vlakno
| Aferentna nervna vlakna (Neurofibrae afferentes) | |
|---|---|
 | |
| Identifikatori | |
| TA98 | A14.2.00.017 |
| TH | TH {{{2}}}.html HH2.00.06.1.00015 .{{{2}}}.{{{3}}} |
| FMA | 76570 |
| Anatomska terminologija | |
Uzlazno nervno vlakno ili ćešće tuđica aferentno nervno vlakno ili živac – u perifernom nervnom sistemu – nervno vlakno (akson) aferentnog neurona (senzorni neuron). To je dugi nastavak (projekcija) koja se proteže daleko od tijela nervnih ćelija, a prenosi nervne impulse od senzornih receptora ili čulnih organa prema centralnom nervnom sistemu. U suprotnom smjeru, neuronske aktivnosti sprovodi eferentna provodljivost.[1][2][3][4][5][6][7]
U nervnom sistemu postoji sistem "zatvorene petlje" od osjetila, odluke i reakcije (mišića i/ili žlijezda. Ovaj proces se odvija uz aktivnost aferentnih neurona (senzornih neurona), interneurona i eferentnih neurona (motornih neurona).
Stimulansi dodira ili bola, naprimjer, stvaraju osjećaj u mozgu tek nakon informacije koja tamo putuje preko aferentnih nervnih puteva. Aferentni neuroni su pseudounipolarni neuroni koji imaju dugi akson sa kratkom centralnom i dugom perifernom granom. Ove ćelije nemaju dendrite, nego samo glatko i zaobljeno tijelo ćelije. Van kičmene moždine, hiljade aferentnih neuronskih tijela se objedinjuju čvor leđnog korijena poznat kao leđnog korijena ganglija.[8][9][10][11]
Tijela aferentnih neurona nalaze se u gangliji perifernog nervnog sistema, a aksoni ovih ćelija putuju iz ganglije u ganglion i dovode natrag u kičmenu moždinu. Većina od njih su unipolarni neuroni, po tome što imaju jedan akson iz ćelijskog tijela i šalje prema čulnom organu. Svi aksoni u leđnom korijenu, koji sadrži aferentna nervna vlakna, koriste se u prenosa somatosenzornih informacija. Somatosenzorni receptori obuhvataju čula, kao što su ona za bol, dodir, toplotu, svrab i rastezanje. Naprimjer, određena mišićna vlakna zvana intrafuzalna mišićna vlakna je vrsta aferentnih neurona koji teku paralelno sa venfuzalnim mišićnim vlaknima i na taj način služe kao raspon njihove dužine, od receptora do mišića. Svi ovi podražaji putuju duž istog općeg puta prema mozgu, iz leđnog korijena ganglije u kičmenu moždinu, a od kičmene moždine do srži, koja onda vodi na medijalni lemniskus srednjeg mozga. Odavde putuje na primarni somatosenzorni korteks tjemenog režnja.[12][12][13]
Etimologija mnemonika
[uredi | uredi izvor]Oznaka aferentni je izveden iz latinskog participa afferentem (af = do + ferre = nose), što znači da nosi u (nešto). Ad i eks daju lahko mnemonički aparat za podsjećanje na odnos između aferentni i eferentni: a ferentna veza: „prilazna“, odnosno uzlazna veza i e + ferentna: odlazna ili silazna veza. Drugi mnemonic podsjetnik koji se koristi za upućivanje na aferentno i eferentno (u smislu kičmene moždine, sa njenom dorzalno / ventralnom organizacijom) je u istom smislu.
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Pritchard T. E., Alloway D. (1999): Medical neuroscience. Hayes Barton Press, ISBN 978-1-59377-200-0:http://books.google.com/books/about/Medical_neuroscience.html?id=m7Y80PcFHtsC[mrtav link].
- ^ Butler A. B., Hodos W. (2005): Comparative vertebrate neuroanatomy: evolution and adaptation. Wiley-Blackwell, ISBN 978-0-471-21005-4.
- ^ http://books.google.com/?id=3nO6ggvV1PUC&dq=%22Comparative+vertebrate+neuroanatomy:+evolution+and+adaptation%22.
- ^ Berberović Lj., Hadžiselimović R., Dizdarević I. (1986): Medicinska antropologija. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 86-01-00364-8.
- ^ Hall J. E., Guyton A. C. (2006): Textbook of medical physiology, 11th edition. Elsevier Saunders, St. Louis, Mo, ISBN 0-7216-0240-1.
- ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-222-6.
- ^ Warrell D. A., Cox T. M., Firth J. D. (2010): The Oxford Textbook of Medicine Arhivirano 21. 3. 2012. na Wayback Machine (5th ed.). Oxford University Press.
- ^ Greenstein B., Greenstein A. (2002): Color atlas of neuroscience – Neuroanatomy and neurophysiology. Thieme, Stuttgart – New York, ISBN 9783131081711.
- ^ Naidich T. P., Duvernoy H. M., Dalman B. N., Sorensen A. G., Kollias S. S., Haacke E. M. (2009): Duvernoy's atlas of the human brain stem and cerebellum. Springer, WienNewYork, ISBN 978-3-211-73970-9.
- ^ England M. A., Wakely J. (2005): Color atlas of the brain and spinal cord, 2nd Ed. Mosby, ISBN 13:978-0323036672; ISBN 10:032-3036678.
- ^ Hadžiselimović R., Maslić E. (1999): Osnovi etologije – Biologija ponašanja životinja i ljudi. Sarajevo Publishing, Sarajevo, ISBN 9958-21-091-6.
- ^ a b MacCallum, Don. "Peripheral Nervous System". Histology and Virtual Microscopy Learning Resources. University of Michigan Medical School. Arhivirano s originala, 7. 7. 2014. Pristupljeno 24. 6. 2014.
- ^ Carlson, Neil (2016). Physiology of Behavior. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education, Inc. ISBN 9780205239399.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- Sensory receptor neurons Arhivirano 13. 2. 2021. na Wayback Machine, a dynamic list of Petilla convention aligned sensory neurons at NeuroLex
