Izvorni kôd stranice Tečnost

Nemate dopuštenje da uredite ovu stranicu, iz sljedećeg razloga:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪Hasley‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Start of block: 02:21, 7 septembar 2022
Expiry of block: 02:21, 7 septembar 2027

Your current IP address is 79.170.44.78. The blocked range is 79.170.40.0/21.

Navedite sve gornje podatke u upite ili zahtjeve za deblokadu. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".

U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Možete vidjeti i kopirati izvorni kôd ove stranice.

[[Datoteka:Solid liquid gas.svg|mini|desno|250px|Raspored molekula u plinovitom, tečnom i čvrstom stanju]]
'''Tečnost''' ili '''tekućina''' jest materija tečnog [[agregatno stanje|agregatnog stanja]].<ref>{{Cite web|url=https://chem.libretexts.org/Bookshelves/Introductory_Chemistry/Introductory_Chemistry/03:_Matter_and_Energy/3.03:_Classifying_Matter_According_to_Its_StateSolid_Liquid_and_Gas|title=3.3: Classifying Matter According to Its State—Solid, Liquid, and Gas|date=2016-04-04|website=Chemistry LibreTexts|language=en|access-date=2024-10-06}}</ref> Među [[molekula]]ma tečnosti supstance prisutne su privlačne sile. Ako su te privlačne sile bliske vrijednostima [[kinetička energija|kinetičke energije]] molekula plina, počinje udruživanje molekula supstance u krupnije nakupine čestica (agregate) i tako nastaje prvi kondenzirani oblik materije – tečnost. Tečno agregatno stanje viši je oblik organizacije supstance nego plinovito stanje. Čestice supstance nemaju apsolutnu slobodu individualnog kretanja kao u plinovitom stanju, prazan prostor između čestica plina znatno je smanjen, tako da tečnosti imaju znatno manju stišljivost nego [[plin]]ovi. Uređenost čestica supstance u tečnom stanju znatno je veća nego kod plinova, ali mogućnost kretanja molekula tečnosti još postoji, tako da tečnosti imaju vlastiti volumen, dok nemaju oblik, nego je on određen oblikom prostora u kojem se tečnost nalazi. S porastom [[temperatura|temperature]] intenzitet kretanja molekula tečnosti postaje sve veći, tako da neke molekule napuštaju tečnost i odlaze u prostor iznad tečnosti, formirajući paru tečnosti. U [[hemija|hemiji]] se tvari tečnog agregatnog stanja označavaju malim slovom ''l'' ({{jez-en|liquid}}).

'''Tečnost''' je skoro [[Stišljivost|nestišljiv]] [[fluid]]<ref>{{Cite web|url=https://byjus.com/question-answer/liquids-are-practically-incompressible/|title=Liquids are practically incompressible.|website=byjus.com|language=en|access-date=2024-10-06}}</ref> koji je u skladu sa oblikom svoje posude, ali zadržava skoro konstantnu zapreminu nezavisno od pritiska. To je jedno od [[Agregatno stanje|četiri osnovna stanja materije]] (druga su [[Čvrsto stanje|čvrsta]], [[Plin|gasna]] i [[Plazma (fizika)|plazma]]) i jedino je stanje sa određenim volumenom, ali bez fiksnog oblika.

[[Gustoća|Gustina]] tekućine je obično bliska gustoći čvrste materijei i mnogo veća od gustoće plina. Stoga se i tečnost i čvrsta materija nazivaju [[Fizika kondenzovane materije|kondenzovana materija]]. S druge strane, kako tečnosti i gasovi dijele sposobnost protoka, oboje se nazivaju fluidima.

Tečnost se sastoji od sitnih vibrirajućih čestica materije, poput atoma, koje se drže zajedno [[Međumolekulska sila|međumolekularnim vezama]]. Poput gasa, tečnost može da teče i poprimi oblik posude. Za razliku od gasa, tečnost održava prilično konstantnu gustinu i ne raspršuje se da bi ispunila svaki prostor u posudi.

Iako tečne vode ima u izobilju na Zemlji, ovo stanje materije je zapravo najmanje uobičajeno u poznatom svemiru, jer tečnosti zahtijevaju relativno uzak raspon temperature/pritiska da bi postojale. Najpoznatija materija u svemiru je ili plin (kao [[Međuzvjezdani oblak|međuzvjezdani oblaci]] ) ili plazma (kao [[Zvijezda|zvijezde]]).

Tečnost je jedno od [[Agregatno stanje|četiri primarna stanja materije]], dok su ostala čvrsta, gas i [[Plazma (fizika)|plazma]]. Tečnost je [[fluid]]. Za razliku od čvrste materije, [[Molekula|molekule]] u tečnosti imaju mnogo veću slobodu kretanja. Sile koje vezuju molekule zajedno u čvrstom stanju su samo privremene u tečnosti, dozvoljavajući tečnosti da teče dok čvrsta materija ostaje kruta.

== Uvod ==
Tečnost je jedno od [[Agregatno stanje|četiri primarna stanja materije]], dok su ostala čvrsta, gas i [[Plazma (fizika)|plazma]]. Tečnost je [[fluid]]. Za razliku od čvrste materije, [[Molekula|molekule]] u tečnosti imaju mnogo veću slobodu kretanja. Sile koje vezuju molekule zajedno u čvrstom stanju su samo privremene u tečnosti, dozvoljavajući tečnosti da teče dok čvrsta materija ostaje kruta.

Tečnost, kao i gas, pokazuje svojstva fluida. Tečnost može da teče, poprimi oblik posude i, ako se stavi u zapečaćenu posudu, ravnomerno će rasporediti primijenjeni pritisak na svaku površinu u kontejneru. Ako se tečnost stavi u vrećicu, može se stisnuti u bilo koji oblik. Za razliku od gasa, tečnost je skoro nestišljiva, što znači da zauzima skoro konstantan volumen u širokom opsegu pritisaka; generalno se ne širi kako bi popunio raspoloživi prostor u posudi, već formira sopstvenu površinu i ne može se uvek lako mešati sa drugom tečnošću. Ova svojstva čine tečnost pogodnom za primjene kao što je [[hidraulika]].

Tečne čestice su vezane čvrsto, ali ne i striktno. One su u stanju da se slobodno kreću jedne oko drugih, što rezultira ograničenim stepenom pokretljivosti čestica. Kako temperatura raste, povećane vibracije molekula uzrokuju povećanje udaljenosti između molekula. Kada tečnost dostigne [[Tačka ključanja|tačku ključanja]], kohezivne sile koje usko vezuju molekule se prekidaju, a tečnost prelazi u gasovito stanje (osim ako ne dođe do [[Pregrijavanje|pregrijavanja]]). Ako se temperatura smanji, udaljenosti između molekula postaju manje. Kada tečnost dostigne [[Talište|tačku smrzavanja,]] molekule će se obično zaključati u vrlo specifičan redoslijed, koji se zove kristalizacija, a veze između njih postaju čvršće, mijenjajući tečnost u njeno čvrsto stanje (osim ako ne dođe do [[Supercooling|prehlađenja]]).

== Primjeri ==
Samo dva [[Hemijski element|elementa]] su tečna pri [[Standardni uslovi za temperaturu i pritisak|standardnim uslovima za temperaturu i pritisak]]: [[živa]] i [[brom]]. Još četiri elementa imaju tačke topljenja nešto iznad [[Sobna temperatura|sobne temperature]]: [[francij]], [[cezij]], [[galij]] i [[rubidij]].<ref>Theodore Gray, The Elements: A Visual Exploration of Every Known Atom in the Universe New York: Workman Publishing, 2009, p. 127 {{ISBN|1-57912-814-9}}</ref> Osim toga, određene mješavine elemenata su tekuće na sobnoj temperaturi, čak i ako su pojedinačni elementi čvrsti pod istim uvjetima (vidi [[Eutektička tačka|eutektička mješavina]]). Primjer je legura metala natrij-kalij [[NaK]].<ref name="Leonchuk2022">{{Cite journal|last=Leonchuk|first=Sergei S.|last2=Falchevskaya|first2=Aleksandra S.|last3=Nikolaev|first3=Vitaly|last4=Vinogradov|first4=Vladimir V.|year=2022|title=NaK alloy: underrated liquid metal|journal=Journal of Materials Chemistry A|publisher=Royal Society of Chemistry (RSC)|volume=10|issue=43|pages=22955–22976|doi=10.1039/d2ta06882f|issn=2050-7488}}</ref> Ostale legure metala koje su tečne na sobnoj temperaturi uključuju [[galinstan]], koji je legura galij-indij-kalaj koja se topi na {{Convert|-19|°C|}}, kao i neki [[Amalgam (hemija)|amalgami]] (legure koje sadrže živu).<ref name="Surmann2005">{{Cite journal|last=Surmann|first=Peter|last2=Zeyat|first2=Hanan|date=2005-10-15|title=Voltammetric analysis using a self-renewable non-mercury electrode|journal=Analytical and Bioanalytical Chemistry|publisher=Springer Science and Business Media LLC|volume=383|issue=6|pages=1009–1013|doi=10.1007/s00216-005-0069-7|issn=1618-2642|pmid=16228199}}</ref>

Čiste supstance koje su tečne u normalnim uslovima uključuju vodu, [[etanol]] i mnoge druge organske rastvarače. Tečna voda je od vitalnog značaja u hemiji i biologiji, a neophodna je za sve poznate oblike života.<ref name="MottlGlazerKaiser2007">{{Cite journal|last=Mottl|first=Michael J.|last2=Glazer|first2=Brian T.|last3=Kaiser|first3=Ralf I.|last4=Meech|first4=Karen J.|date=December 2007|title=Water and astrobiology|url=https://www.soest.hawaii.edu/oceanography/glazer/Brian_T._Glazer/downloads/Mottl07a.pdf|journal=Geochemistry|volume=67|issue=4|pages=253–282|bibcode=2007ChEG...67..253M|doi=10.1016/j.chemer.2007.09.002|issn=0009-2819}}</ref><ref name="ChybaHand2005">{{Cite journal|last=Chyba|first=Christopher F.|last2=Hand|first2=Kevin P.|date=1 September 2005|title=Astrobiology: The Study of the Living Universe|journal=Annual Review of Astronomy and Astrophysics|volume=43|issue=1|pages=31–74|bibcode=2005ARA&A..43...31C|doi=10.1146/annurev.astro.43.051804.102202|issn=0066-4146}}</ref>

Neorganske tekućine uključuju vodu, [[Magma|magmu]], [[Neorganski nevodeni rastvarač|neorganske nevodene rastvarače]] i mnoge [[kiseline]].

Važne svakodnevne tekućine uključuju [[Vodeni rastvor|vodene otopine]] poput [[Izbjeljivač|izbjeljivača]] za domaćinstvo, druge [[Smjesa|mješavine]] različitih supstanci kao što su [[mineralno ulje]] i benzin, [[Emulzija|emulzije]] poput [[vinaigreta]] ili [[majoneza]], [[Suspenzija (hemija)|suspenzije]] poput krvi i [[Koloid|koloide]] poput [[Boja|boje]] i [[Mlijeko|mlijeka]].

Mnogi gasovi se mogu [[Ukapljivanje gasova|ukapljivati]] hlađenjem, stvarajući tečnosti kao što su [[tečni kiseonik]], [[tečni azot]], [[tečni vodonik]] i [[tečni helij]]. Međutim, ne mogu se svi plinovi ukapljiti pri atmosferskom pritisku. [[Ugljik-dioksid|Ugljični dioksid]], na primjer, može biti ukapljen samo pri pritiscima iznad 5,1 [[Standardna atmosfera|atm]].<ref>{{Citation|last=Silberberg|first=Martin S.|title=Chemistry: The Molecular Nature of Matter and Change|publisher=McGraw-Hill Higher Education|year=2009|isbn=978-0-07-304859-8|pages=448–449}}</ref>

Neki materijali se ne mogu svrstati u klasična tri stanja materije. Na primjer, [[Tečni kristal|tečni kristali]] (koji se koriste u [[LCD monitor|displejima s tekućim kristalima]]) posjeduju svojstva slična čvrstim materijama i tekućinama i pripadaju vlastitom stanju materije koje se razlikuje od tekućine ili čvrstog stanja.<ref name="Andrienko2018">{{Cite journal|last=Andrienko|first=Denis|date=October 2018|title=Introduction to liquid crystals|journal=Journal of Molecular Liquids|volume=267|pages=520–541|doi=10.1016/j.molliq.2018.01.175|issn=0167-7322}}</ref>

== Primjene ==

=== Podmazivanje ===
Tečnosti su korisne kao [[Mazivo|maziva]] zbog svoje sposobnosti da formiraju tanak sloj koji slobodno teče između čvrstih materijala. Maziva kao što je ulje biraju se zbog karakteristike [[Viskoznost|viskoznosti]] i protoka koje su prikladne u cijelom [[Radna temperatura|radnom temperaturnom]] rasponu komponente. Ulja se često koriste u motorima, [[Mjenjač|mjenjačima]], [[Obrada metala|obradi metala]] i hidrauličkim sistemima zbog svojih dobrih svojstava podmazivanja.<ref>Theo Mang, Wilfried Dressel [https://books.google.com/books?id=UTdfxf2rkNcC& ''Lubricants and lubrication''], Wiley-VCH 2007 {{ISBN|3-527-31497-0}}</ref>
[[Datoteka:Blue_Lava_lamp.JPG|mini|[[Lava lampa]] sadrži dvije tekućine koje se ne miješaju (otopljeni vosak i vodeni rastvor) koje dodaju kretanje zbog konvekcije. Osim gornje površine, između tekućina se formiraju i površine, koje zahtijevaju razbijanje napetosti da rekombinuje kapljice voska na dnu.]]
[[Datoteka:Hot_and_cold_water_immiscibility_thermal_image.jpg|mini|Termalna slika sudopera punog tople vode sa dodanom hladnom vodom, koja pokazuje kako se topla i hladna voda prelivaju jedna u drugu]]
[[Datoteka:Water_drop_001.jpg|mini|300x300piksel|Formiranje sferne [[Kap (tečnost)|kapljice]] tekuće vode minimizira [[Površina|površinu]], što je prirodni rezultat [[Površinski napon|površinske napetosti]] u tekućinama.]]

== Voda ==
Najrasprostanjenija, najpoznatija, najvažnija i najneophodnija tečnost za [[čovjek]]a jest [[voda]]. Ona čini oko 70% površine [[Zemlja (planeta)|Zemlje]], a i oko 65% ljudskog [[organizam|organizma]], tako da bez nje ne bi bilo ni [[život]]a. Među molekulama vode prisutna je [[vodikova veza]].

== Također pogledajte ==
* [[Isparavanje]]
== Reference ==
{{Refspisak}}
== Vanjski linkovi ==

{{Agregatna stanja}}
{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Fazni prelazi]]
[[Kategorija:Agregatna stanja]]
[[Kategorija:Tečnosti]]
[[Kategorija:Viskoznost]]

Šabloni koji su upotrebljeni na ovoj stranici:

Šablon:Agregatna stanja (uredi)
Šablon:Citation (uredi)
Šablon:Cite journal (uredi)
Šablon:Cite web (uredi)
Šablon:Convert (uredi)
Šablon:EditAtWikidata (uredi)
Šablon:ISBN (uredi)
Šablon:Jez-en (uredi)
Šablon:Main other (uredi)
Šablon:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Navkutija (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Normativna kontrola (uredi)
Šablon:Refspisak (uredi)
Šablon:Refspisak/styles.css (uredi)
Modul:Arguments (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Authority control (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Check isxn (uredi)
Modul:Citation/CS1 (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/COinS (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Date validation (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Identifiers (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Utilities (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Whitelist (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/styles.css (uredi)
Modul:Convert (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Convert/data (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Convert/text (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:EditAtWikidata (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/styles.css (uredi)
Modul:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:No globals (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:ResolveEntityId (uredi)

Nazad na Tečnost.

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Tečnost"