Dôn

Dôn eo mamm an doueed e mojennoù Kembre, ma'z eo anavezet evel mamm (pe tad) un niver bras a vugale, anvet "Bugale Dôn"^[1].

• Ar wrizienn henindezeuropek °dānu "glizh, dourenn, stêr" eo orin an anvioù keltiek Danu ha Dôn, ha hini anvioù meur a stêr en Europa : Danav, Daugava, Dnipro, Dnister, Don, Dzisna (e Lituania ha Belarus) o vezañ ar re vrudetañ.

Ar pezh a zo deuet betek ennomp eus lennegezh kozh Kembre ne gont ket ha tad pe mamm e oa d'ar vugale-mañ :

Ar skolveuriad kembreat John Rhys avat a lakaas Dôn da wregel, par d'an doueez iwerzhonat Danu, a zo mamm an Tuatha Dé Danann.^[2] Ar braz eus ar ouizieien a savas a-du gantañ met klouaroc'h e voe an arbennigour war ar Mabinogi William J. Gruffydd (1981-1954) en e arnodskrid Math vab Mathonwy e 1928^[3].

E pevare skourr ar Mabinogi, anvet Math fab Mathonwy end-eeun, ez eo Arianrhod, Gilfaethwy ha Gwydion bugale da c'hoar Math, ar pezh a laka Dôn da c'hoar Math ha merc'h Mathonwy.
"Merc'h Beli" a vez graet eus Arianrhod e Trioedd Ynys Prydein ; alese e lakaas J. Rhys e oa Dôn pried Beli Mawr,^[4] ar pezh ne dalvez ket avat ez eo Dôn mamm da holl vugale Beli, pe ez eo Beli tad da holl vugale Dôn.

Er Grennamzer e soñje d'ar ouizieien e oa Dôn ur gwaz mab da Gonwy, Don ap Conwy en ul listenn eus bugale Don e 118vet dornskrid Peniarth^[5]. ; ar stumm Don ap Conwy a c'hellfe dont eus ar werzenn Gwdion fab Don ar Gonwy a lenner en ur varzhoneg en dastumad Barddoniaeth a vez lakaet war anv Dafydd ap Gwilym.
E Levr Ruz Talgarth (dornskrid Llansteffan 27) e kaver Don ap Dygyn ferthyr o Arfon^[6]. ; an "Dygyn ferther"-se a c'hellfe bezañ un distresadur eus ur werzenn e Levr Taliesin, Gwydyon ap Don dygynuertheu .

E Culhwch ac Olwen ez eo Dôn mamm da Amaethon ivez.

• Llys Dôn ("Lez Dôn") eo anv kembraek ar steredeg Cassiopeia.

• Maier,Bernhard (1994). Dictionary of Celtic Religion and Culture. Martlesham : The Boydell Press, 2000 (ISBN 978-0-85115-660-6)