Baradoz

Paradoz

Eden

Iskevrennad eus	lec'h mojennel, otherworld
Enebet ouzh	Ifern

Ar Baradoz, pe Liorzh Eden er Bibl, eo an anv a roer da lec'h an evurusted goude ar marv hervez levr ar C'heneliezh, unan eus levrioù ar Bibl hag ar relijion gristen (n'emañ ket ar ger el levr avat). Dre-se emañ meizad ar baradoz evel ul liorzh er yuzeviezh hag en islam ivez.
Lec'hioù an evurusted da vezañ tizhet gant an Anaon a gaver e meur a relijion all.

Paradoz (benel) ha baradoz (gourel) eo an anvioù brezhonek.
Meneget eo ar ger barazoez e Catholicon 1499^[1], troet e galleg gant paradis hag e latin gant paradisus, a zo deuet eus an henc'hresianeg παράδεισος parádeisos, ha hemañ deuet eus an henberseg *parādaiĵah- "kloz mogeriet". En henberseg e kaver ar furm 𐎱𐎼𐎭𐎹𐎭𐎠𐎶 p-r-d-y-d-a-m /paridaidam/ hag en avesteg 𐬞𐬀𐬌𐬭𐬌⸱𐬛𐬀𐬉𐬰𐬀 pairi-daêza-. pardesu, "domani".

Liorzhoù bras mogeriet zo bet kavet kalz a roudoù anezho, pa veze an Impalaeriezh iranat kentañ en he barr. Kentañ meneg eus ar ger henc'hresianek παράδεισος parádeisos "parkoù evit klenkañ loened" a zo bet kavet en Anabasis skrivet gant Ksenofonos (deroù ar 4vet kantved a-raok Krist). En arameeg e kaver pardaysa gant ar ster "park roueel", hag en hebreeg פַּרְדֵּס pardes, o talvezout kement ha "gwerjez" en Tanac'h (Kanenn ar C'hanennoù 4:13, Eklesiastes 2:5 ha Nehemia 2:8). Er Septant (3^de–1^añ kantved a-raok Krist), ar ger henc'hresianek παράδεισος parádeisos a vez implijet koulz evit treiñ an hebreeg פרדס pardes ha גן gan, "liorzh" : ac'hann e teu ar boaz da lakaat "baradoz" ha "Liorzh Eden" da genster. Heñvel a lenner er C'horan m'emañ ar ger arabek فردوس firdous "paradoz".

N'ouzer ket penaos eo deuet ar furmoù brezhonek kozh ha nevez gant un /o/ da ziskouez ar sonioù [i] pe [ei]. Hervez menegoù gwelet e Devri, ar pennanv baradoz zo bet gwelet stankoc'h, met paradoz a vez meneget gant Gregor Rostren ha pelloc'h gant Abeozen.
Un adster baradoz / paradoz a weler ivez evit envel an telt, ur goudorig evit delwennoù a vez savet keit ur gouel pe war hent ur prosesion.