Alessandro Volta

den
Reizh pe jener	paotr
Bro ar geodedouriezh	Dugelezh Milano, Republik Sizalpin, Rouantelezh Italia, Lombardia-Veneto
Anv-bihan	Alessandro
Anv-familh	Volta
Titl noblañs	Kont
Deiziad ganedigezh	18 C'hwe 1745
Lec'h ganedigezh	Como
Deiziad ar marv	5 Meu 1827
Lec'h ar marv	Como
Lec'h douaridigezh	tomb of Alessandro Volta
Pried	Teresa Peregrini
Bugel	Zanino Volta
Yezhoù komzet pe skrivet	italianeg, latin
Yezh implijet dre skrid	italianeg
Micher	physicist, inventor, kelenner skol-veur, chemist
Tachenn labour	physiology
Implijer	University of Pavia
Karg	senedour
Lec'h labour	Terranova
Urzh relijiel	Urzh ar Vreudeur minor
Prizioù resevet	Marc'heg al Lejion a Enor, ezel eus ar Royal Society, Medalenn Copley, Order of the Iron Crown
Oberennoù zo en dastumad	Musée d'histoire des sciences de la Ville de Genève
Statud e wirioù aozer	Ar gwirioù aozer ne dalvezont ket ken

Ar C'hont Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta (18 a viz C'hwevrer 1745 Como - 5 a viz Meurzh 1827) a oa ur fizikour italian. Brudet eo en abeg d'e labour war an elektregezh, hag evit bezañ ijinet ar pil elektrek.

Buhez

Ganet e oa bet Volta e Como e-lec'h ma voe war ar studi ha ma 'z eas da gelenner er Skol Roueel e 1774.

A-viskoazh eo bet studi an elektregezh e kreiz e breder. Pa oa studier yaouank c'hoazh e skrivas ur varzhoneg e latin diwar-benn ar fenomenenn boemus ha nevez-se. De vi attractiva ignis electrici ac phaenomenis inde pendentibus a voe e skrid skiantel kentañ.

E 1775 e krou an elektrofor, ur mekanik a brodu elektregezh statikel, a ro tu dezhañ da seveniñ e-leizh a arnodoù. E 1776-77 e studi kompozadur kimiek gazoù ar geunioù, dizoleiñ a ra ar metan, ha seveniñ a ra arnodoù e-giz loskidigezh ar gazoù en ur besel serr dre berzh ur fulenn elektrek.

E 1779 ez a da gelenner da skol-veur Pavia hag e-pad 25 vloaz e chomo er gador-gelenn-se. Sevel a ra un elektrometr koloennoù, ha da c'houde e sav ar c'hondensor kentañ - plaen metalek goloet gant ur gwiskad gwernis - ha gant an dra-se e voe anataet an elektregezh a zeu diwar kontakt ar metalioù.

Etre 1780 ha 1782 e veaj dre Frañs, Alamagn, an Izelvroioù ha Bro-Saoz ha kenlabourat a ra gant Antoine Lavoisier ha Pierre-Simon Laplace evit studiañ an elektregezh atmosferek.

Da heul dizoloadenn an elektregezh-loen gant Luigi Galvani, e studi Volta adalek 1792 penaos e vez broudet kigennoù ar raned. Disteurel a ra neuze teorienn Galvani a lakae ar pouez war ar gwiad loen. Da veno Volta eo ret kaout ur roudad elektrek serr graet gant metalioù.

E miz Meurzh 1800 ec'h embann Volta en ul lizher da brezidant ar Royal Society ijinadenn ar pil elektrek (pil voltaek) savet gantañ : ur berniadur koubladoù diskoù zink-kouevr stok-ha-stok, gant ul tamm gwiad euvred gant hilienn ( (H2O+NaCl) etre ar c'houbladoù. Pouezañ a ra war ar fed e kemer al laonenn gouevr ur garg negativel hag al laonenn zink ur garg pozitivel pa vezont dispartiet. E miz Du 1801 e kinnig Volta e bil dirak an Institut de France hag eno e lavar e lezenn ar voltadurioù, hag ivez talvoudoù voltadurioù kontakt ar metalioù urzhiet hervez an elektropozitivelezh war zigresk, eus ar zink betek an arc'hant.

Emledadur ar gazoù ivez a voe studiet gant Volta. Ijinañ a reas an eudiometr, anezhañ ur benveg evit dielfennadur volumetrek ar meskadoù gaz. Gant ar benveg-se e sevenas sintezenn gentañ an dour.

E 1794 e timezas Volta da Deresa Peregrini, merc'h ar C'hont Ludovico Peregrini. Tri mab a voe ganet d'ar c'houblad.

E 1819 en em dennas Volta d'e c'hêr c'henidik e lec'h ma varvas d'ar 5 a viz Meurzh 1827. Graet e vo volt eus an unanenn voltadur en enor dezhañ.

Enorioù

E 1794 e voe roet ar vedalenn Copley dezhañ gant ar Royal Society.
E 1810 e voe anvet kont gant Napoleon en enor d'e labour war dachenn an elektregezh.
E 1815 e voe anvet kelenner war ar brederouriezh e Padova gant impalaer Aostria.
Douaret eo Volta e Como en Italia. Goustlet eo templ Volta, e-kichen lenn Como, d'e labourioù : gallout a reer gwelet e vinvioù hag e baperioù orin.
E 1881 e voe krouet un unanenn a-bouez anvet ar volt en enor dezhañ.