Сігірыя

Сігірыя*
Sigiriya**
Сусветная спадчына ЮНЕСКА
Тып	культурны
Крытэрыі	I, III, IV
Спасылка	202
Рэгіён***	Азія
Гісторыя ўключэння
Уключэнне	1982  (6 сесія)
* Міжнародная канвенцыя «ЮНЕСКА» ** Назва ў афіцыйным англ. спісе *** Рэгіён па класіфікацыі ЮНЕСКА

Сігі́рыя (сінгальск.: සීගිරිය «ільвіная гара», таксама «гара ўспамінаў») — помнік сусветнай спадчыны ў цэнтральнай частцы Шры-Ланкі каля аднайменнай вёскі недалёка ад горада Дамбула.

Існуюць дзве асноўныя версіі заснавання і прызначэння Сігірыі. Першая была адлюстравана ў летапісу «Махавамса». Згодна з ёй, Сігірыя — гэта рэзідэнцыя і горад сінгальскага манарха Каш’япы I (473—495 гг.), які прыйшоў да ўлады дзякуючы забойству бацькі і быў вымушаны пакінуць Анурадхапуру на карысць умацаванай Сігірыі, бо існавала пагроза помсты. Пасля яго смерці сталіца зноў была перанесена ў Анурадхапуру, а Сігірыя перададзена будысцкім манахам. Гэтая версія з’яўлялася дамінуючай да пачатку XXI ст. і шырока прадстаўлена ў навуковай літаратуры^[1]. Аднак зараз яна аспрэчваецца. Існуюць доказы таго, што Сігірыя стваралася з самага пачатку як будысцкі кляштар, прычым прыхільнікамі махаяны, а не распаўсюджанай на Шры-Ланцы ў нашы дні хінаяны. Знойдзены сведчанні таго, што паселішча і кляштар у Сігірыі існавалі значна раней за V—VI стст., калі на яе тэрыторыі ішлі інтэнсіўныя будаўнічыя работы^[2].

Даследаванні помніка вучонымі пачаліся ў XIX ст.

Галоўную частку комплекса складае непасрэдна скала Сігірыя (каля 200 м) старажытнага вулканічнага паходжання. Яна ўзвышаецца над навакольнай раўнінай і бачна здалёк. На платформах захаваліся рэшткі старажытных пабудоў. Асаблівую цікавасць уяўляюць ніша з фрэскамі і Люстраной сцяной, лесвіца на паўночнай платформе з выразанымі з каменю скульптурамі ў выглядзе вялізных ільвіных лап, а таксама плоская вяршыня Сігірыі (1,6 га) з сажалкамі, фундаментамі будынкаў, руінамі дагобы і плоскімі штучна апрацаванымі каменнымі плітамі.

Да нашага часу дайшло ўсяго 22 фрэскі, хаця вучоныя мяркуюць, што раней іх было значна больш. У 1967 г. некалькі з іх было пашкоджана наведвальнікам-вандалам^[3]. На іх можна ўбачыць выявы нябесных дзеў — апсар. Легенда мясцовых жыхароў, аднак, вызначае іх як жонак уладара.

Трохметровая Люстраная сцяна атрымала сваё найменне дзякуючы таму, што некалі была пакрыта глазурай. На ёй знойдзены шматлікія графіці — надпісы на старажытнай сінгальскай мове VI—XIV стст.

У мінулым лесвіца з ільвінымі лапамі вяла да вяршыні. Яна была знойдзена пад час археалагічных раскопак 1898 г., прычым некаторыя даследчыкі мяркуюць, што вышэй мог знаходзіцца вялізарны скальны барэльеф з целам і пысай звера.

Верхняя платформа служыла галоўным умацаваным цэнтрам Сігірыі. Прызначэнне многіх будынкаў да нашых дзён дакладна не вядома. Магчыма, што акрамя дагобы на скале ўзвышаўся палац.

Скалу атачаюць сады, ірыгацыйныя збудаванні і рэшткі старажытных пабудоў, у тым ліку брама, якая ў нашы дні выкарыстоўваецца наведвальнікамі як уваход для агляду комплекса. У падножжа скалы месціцца пячора Кобры, названая так дзякуючы скальнаму выступу ў выглядзе галавы змяі. У мінулым сцены пячоры былі абтынкаваныя і распісаныя малюнкамі з выявамі кветак і звяроў. У пячоры захаваўся надпіс II ст. да н.э.^[4]

• 
  Руіны на вяршыні
• 
  Фрэскі
• 
  Люстраная сцяна
• 
  Лесвіца з ільвінымі лапамі
• 
  Пячора Кобры
• 
  Сады і ірыгацыйныя збудаванні

У 1982 г. помнік трапіў у спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. Тут створаны музей, адкрыты для наведвальнікаў.

Sigiriya даведнік на сайце Wikivoyage

• Сігірыя — гара ўспамінаў
• Сігірыя на сайце ЮНЕСКА
• Сады Сігірыі

Сусветная спадчына ЮНЕСКА, аб’ект № 202 рус. • англ. • фр.