Сэдна

Сэ́дна (сымбаль: ;^[1] Sedna, 2003 VB₁₂) — транснэптунавы аб’ект, названы па імені эскімоскай багіні марскіх зьвяроў Сэдны.

Быў адкрыты 14 лістапада 2003 году амэрыканскімі назіральнікамі Майклам Браўнам, Трухільё й Рабіновічам.

Паводле зьвестак, атрыманых у сакавіку 2004 году, Сэдна знаходзіцца на адлегласьці 89,5 а. а. ад Сонца, г. зн. яна ў два разы далей, чым Плютон. Вялікая паўвось арбіты Сэдны складае a = 509,1 а. а., а сама арбіта вельмі выцягнутая, яе эксцэнтрысытэт e = 0,8506. Пэрыгелій арбіты складае, адпаведна, 76,1 а. а., Сэдна мінуе яго ў 2076 г., а афэлій складае 942 а. а. Абарот вакол Сонца Сэдна робіць прыкладна за 11 487 гадоў. Нахіл арбіты складае 11,932°.

Назіраньні абсэрваторыі ў Чылі сьведчаць, што Сэдна зьяўляецца адным з самых чырвоных аб’ектаў у Сонечнай сыстэме, амаль такім жа чырвоным, як і Марс. Яе альбеда большае за 0,2.

Дыямэтар ацэньваецца ў межах ад 1180 да 1800 км, што складае прыкладна тры чвэрці ад памеру Плютона. Такія памеры не дазваляюць адназначна аддаць Сэдне першынство па велічыні сярод аб’ектаў поясу Койпэра. Самым блізкім да яе паводле памеру зьяўляецца Аркус (2004 DW).

У красавіку 2004 было высьветлена, што Сэдна ня мае спадарожнікаў.

Першаадкрывальнікі Сэдны сьцьвярджаюць, што яна зьяўляецца першым аб’ектам аблокі Оорта, які назіраўся. Паколькі яе афэлій істотна далей, чым у вядомых аб’ектаў поясу Койпэра.

Іншыя дасьледнікі прылічаюць яе да поясу Койпэра і лічаць, што яго вонкавая мяжа шырэй, чым меркавалася.

Першаадкрывальнік Сэдны Майкл Браўн прыводзіць тры вэрсіі таго, як Сэдна магла апынуцца на сваёй арбіце: гравітацыйны ўплыў неадкрытай транснэптунавай плянэты, аднакратнае прыбліжэньне зоркі на адлегласьць парадку 500 а. а. ад Сонца альбо фармаваньне Сонечнай сыстэмы ў зорнай навале. Апошнюю вэрсію навуковец лічыць найболей верагоднай. Праўда, пакуль ня будуць адкрытыя іншыя аб’екты з падобнымі арбітамі, ні адну з гіпотэз пацьвердзіць немагчыма.

Адкрыцьцё Сэдны ажывіла дыскусію аб тым, якія аб’екты Сонечнай сыстэмы можна лічыць плянэтамі. Вядомы фантаст і папулярызатар навукі Айзэк Азімаў прапанаваў тэрмін «мезаплянэты» для аб’ектаў меншых за Мэркурый, але большых за Цэрэру.

• Транснэптунавы аб’ект
• Пояс Койпэра
• Воблака Оорта
• Плянэтоід

Сэдна — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• СЭДНА — першая плянэта з унутранай часткі воблака Аорта? — скарочаны пераклад на расейскую мову артыкула пра адкрыцьцё Сэдны
• Падзел сайта NASA, прысвечаны Сэдне
• Прэс-рэліз NASA аб адкрыцьці Сэдны
• Хатняя старонка адкрывальніка Сэдны Браўна
• Прохоров М. Е. (2004) Аб Сэдне падрабязней (анг.)

1. ^ U+2BF2 ⯲. David Faulks (2016) 'Eris and Sedna Symbols,' L2/16-173R, Unicode Technical Committee Document Register.