31 май

31 май
Аҙна көнө	Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе
31 май Викимилектә

31 май — григориан стиле буйынса йылдың 151-се (кәбисә йылында 152-се) көнө. Йыл аҙағына тиклем 214 көн ҡала.

Халыҡ-ара

• : Бөтә донъя тәмәке тартмау көнө.

Милли

•  Ҡаҙағстан: Сәйәси репрессиялар һәм аслыҡ ҡорбандарын иҫкә алыу көнө.
•  КАР: Республика көнө.
•  Төркмәнстан: Төрөкмән келәме көнө.

Һөнәри

•  Рәсәй Федерацияһы: Рәсәй адвокатураһы көнө.

• 1221: Калка йылғаһы буйындағы алышта ҡыпсаҡтарҙың рус кенәздәренең берләшкән коалицияһы Джэбэ һәм Сүбәҙәй етәкселегендәге монгол ғәскәре тарафынан тар-мар ителә.
• 1991: Өфөлә төрки телле театрҙарҙәң 1-се «Туғанлыҡ» фестивале асыла.

• Ремезов Николай Владимирович (1855—14.11.1915), Рәсәй империяһының дәүләт чиновнигы, яҙыусы, публицист. 1873 йылдан Өфө губернаһының крәҫтиән эштәре буйынса присутствиеһында ер үлсәүсе, 1880—1881 йылдарҙа М. Е. Ковалевский етәкселегендәге Өфө губерна ревизияһын үткәреүҙә ҡатнашыусы. «Очерки из жизни дикой Башкирии»; 1—3-сө китап; 1887—1900), «Землевладение в Уфимской губернии. Краткий исторический обзор образования, дробления и распределения в ней поземельной собственности»; 1889) хеҙмәттәре авторы. Сығышы менән Ҡазан ҡалаһынан.
• Солтанаев Хәмит Рахман улы (1900—26.04.1994), ғалим-зоотехник, юғары мәктәп эшмәкәре. 1935—1974 йылдарҙа Башҡортостан ауыл хужалығы институты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1945 йылға тиклем, 1948—1951 һәм 1959—1971 йылдарҙа — ауыл хужалығы малдарын үрсетеү кафедраһы мөдире, 1945—1948 һәм 1951—1959 йылдарҙа — институт директорының уҡыу-уҡытыу һәм фәнни эштәр буйынса урынбаҫары. Ауыл хужалығы фәндәре кандидаты (1940). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1960). «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1944). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Әлшәй районы Ниғмәтулла ауылынан.
• Волкова Маргарита Андреевна (1930—2.03.2009), инженер-технолог, хужалыҡ эшмәкәре. 1953 йылдан «Салауатнефтеоргсинтез» производство берекмәһенең яуаплы хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1960 йылдан — смена начальнигы, 1961 йылдан — өлкән инженер-технолог, 1963 йылдан — цех начальнигы урынбаҫары, 1974—1985 йылдарҙа — бүлек начальнигы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған химигы (1979). СССР-ҙың Дәүләт премияһы лауреаты (1983). Сығышы менән хәҙерге Ҡурған өлкәһе Шадрин районы Неонилинский ауылынан.
• Панов Павел Александрович (1950), рәссам. 1977—2012 йылдарҙа хәҙерге «Башҡортостан» телерадиокомпанияһының биҙәүсе рәссамы, телевидениеның рәссам-ҡуйыусыһы һәм баш рәссамы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған рәссамы. Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
• Герасимова Лариса Павловна (1960), ғалим-стоматолог, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1983 йылдан Республика балалар клиник дауаханаһының, 1999 йылдан Республика стоматология поликлиникаһының бүлек мөдире; 2000 йылдан Башҡорт дәүләт медицина университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 2003 йылдан терапевтик стоматология кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта 2001 йылдан Өфөләге «Дентал Студия» стоматология клиникаһы директоры. Медицина фәндәре докторы (1998), профессор (2010). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (2009). Сығышы менән хәҙерге Брянск өлкәһенең ҡала тибындағы Локоть ҡасабаһынан.
• Данилко Елена Сергеевна (1970), ғалим-тарихсы. Тарих фәндәре докторы (2007). 2002 йылдан Рәсәй Фәндәр академияһының Мәскәүҙәге Н. Н. Миклухо-Маклай исемендәге Этнология һәм антропология институты хеҙмәткәре, 2007 йылдан — төп ғилми хеҙмәткәр, 2008 йылдан — этнографик ғилми белем биреү үҙәге мөдире.

• Тереғолов Ғиниәтулла Ниғмәтулла улы (1891—4.04.1984), (1891—4.04.1984), ғалим-терапевт, курортолог, юғары мәктәп эшмәкәре, йәмәғәтсе. 1932—1972 йылдарҙа Башҡорт дәүләт медицина институты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1933 йылдан директорҙың уҡыу-уҡытыу һәм фәнни эштәр буйынса урынбаҫары, 1937—1968 йылдарҙа эске ауырыуҙар пропедевтикаһы кафедраһы мөдире; бер үк ваҡытта «Янғантау» шифаханаһының ғилми етәксеһе; 1943—1950 йылдарҙа Башҡорт АССР-ы Һаулыҡ һаҡлау министрлығының баш терапевы. Башҡорт АССР-ының 4-се саҡырылыш (1956—1960) Юғары Советы депутаты. Медицина фәндәре докторы (1940), профессор (1941). СССР-ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1945), РСФСР-ҙың атҡаҙанған табибы (1957), Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1944). Ленин (1953), Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1949) һәм «Почёт Билдәһе» (1944) ордендары кавалеры. Башҡорт дворяндары Тереғоловтар нәҫеленән.
• Сорока Николай Григорьевич (1906—29.08.1973), ғалим-зоотехник. 1944 йылдан Башҡортостан ауыл хужалығы институты уҡыытыусыһы, ауыл хужалығы малдарын ашатыу кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта 1951—1967 йылдарҙа зоотехния факультеты деканы. Ауыл хужалығы фәндәре кандидаты (1949). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1966). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1949). Сығышы менән хәҙерге Украинаның Полтава өлкәһенән.
• Петрова Елена Борисовна (1951), һаулыҡ һаҡлау өлкәһе ветераны. Табип-педиатр. 1974 йылдан Өфөнөң 4-се дауаханаһы табибы, шул иҫәптән 1981 йылдан бүлек мөдире. Рәсәй Федерацияһының һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2006). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
• Армизонов Петр Николаевич (1956), хәрби хеҙмәт ветераны, отставкалағы подполковник, йәмәғәтсе. 1974—1994 йылдарҙа СССР Дәүләт именлеге комитетының Сик буйы ғәскәрҙәре һәм Рәсәйҙең Сик буйы ғәскәрҙәре хеҙмәткәре, Афған һуғышында ҡатнашыусы. Сибай ҡалаһының воин-интернационалистар йәмәғәт берләшмәһе рәйесе. Сибайҙың 23—25-се саҡрылыш ҡала Советы депутаты. II һәм III дәрәжә «СССР Ҡораллы Көстәрендә Ватанға хеҙмәте өсөн» һәм Ҡыҙыл Йондоҙ ордендары кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Әбйәлил районы Күсем руднигы ауылынан.
• Мусин Рәмил Мөхәмәт улы (1961), сәнәғәт алдынғыһы. «Газпром нефтехим Салауат» берекмәһенең инженер-химик-технологы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған химигы.

• Сөләймәнов Рафаил Әнүәр улы (1952), ғалим-гигиенист. 1978 йылдан Өфөләге Хеҙмәт медицинаһы һәм кеше экологияһы ғилми-тикшеренеү институты хеҙмәткәре, 1987 йылдан — өлкән ғилми хеҙмәткәр, 1988 йылдан — лаборатория мөдире, 1993 йылдан — төп ғилми хеҙмәткәр, 1995 йылдан — бүлек мөдире, бер үк ваҡытта 2003 йылдан Башҡорт дәүләт университеты һәм Өфө дәүләт нефть техник университеты уҡытыусыһы. Медицина фәндәре докторы (2001). Рәсәй Федерацияһының санитария-эпидемиология хеҙмәте (2001) һәм һаулыҡ һаҡлау (2004) отличнигы, Рәсәй Дәүләт санитария-эпидемиология хеҙмәтенең почётлы хеҙмәткәре (2015).
• Фәйзуллин Вәкил Мөхтәр улы (1952), ауыл хужалығы һәм муниципаль орган хеҙмәткәре. 1971 йылдан Хәйбулла районы «Аҡъяр» совхозы эшсеһе, 1974 йылдан — тракторсы, 1981 йылдан — зоотехник, 1985 йылдан — бүлексә идарасыһы; 1998—1999 йылдарҙа һәм 2011 йылдан Һамар ауыл Советы рәйесе. 3-сө дәрәжә Хеҙмәт Даны ордены кавалеры (1976). Сығышы менән ошо райондың Яковлевка ауылынан.

• Тимер Йосопов (1938—16.03.2016), Башҡортостандың халыҡ шағиры (2003). 1971 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Башҡорт АССР-ының (1988) һәм Рәсәй Федерацияһының (1999) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (1998).
• Красногорская Наталья Николаевна (1948), инженер-технолог. 1972 йылдан Өфө нефть институты уҡытыусыһы, 1978 йылдан өлкән, 1988—1991 йылдарҙа төп ғилми хеҙмәткәр. 1994 йылдан Өфө дәүләт авиация техник университетының етештереү һәм сәнәғәт экологияһы хәүефһеҙлеге кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта 2000—2002 йылдарҙа дистанцион һәм өҫтәмә белем биреү буйынса проректор. Техник фәндәр докторы (1990), профессор (1993). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре (2000), Рәсәйҙең почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2006). СССР-ҙың уйлап табыусыһы (1984). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.

• Кучин Александр Васильевич (1949), ғалим-химик, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1971—1995 йылдарҙа хәҙерге Башҡортостан Фәндәр академияһының Химия институты ғилми хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1990 йылдан — химия бүлеге мөдире. Рәсәй Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы (2000), химия фәндәре докторы (1989), профессор (1997). А. Н. Несмеянов исемендәге премия (1999), Коми Республикаһы Хөкүмәтенең П. А. Сорокин исемендәге (2006) премияһы лауреаты. 2‑се дәрәжә «Ватан алдында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» (1999) һәм Дуҫлыҡ (2010) ордендары кавалеры. Сығышы менән Баҡы ҡалаһынан.
• Деркач Василий Павлович (1954–4.01.2006), тренер. Шайбалы хоккей буйынса РСФСР-ҙың атҡаҙанған тренеры (1991). 1979—1995 йылдарҙа олимпия резервының «Салауат Юлаев» балалар-үҫмерҙәр махсус спорт мәктәбе тренеры. Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
• Дубовицкая Татьяна Дмитриевна (05.1959), ғалим-психолог. 1983 йылдан Стәрлетамаҡ дәүләт педагогия институты, артабан академияһы һәм Башҡорт дәүләт университетының Стәрлетамаҡ филиалы уҡытыусыһы, шул иҫәптән 2005—2008 йылдарҙа һәм 2011 йылдан — кафедра мөдире. Психология фәндәре докторы (2005). Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2009). Сығышы менән Белгород өлкәһенең Губкин ҡалаһынан.

• 1845: Юлия Жемайте (төп исеме Юлия Бенюшявичюте-Жимантене), Литва яҙыусыһы.
• 1948: Светлана Алексиевич, СССР һәм Беларусь яҙыусыһы. Нобель премияһы лауреаты (2015).